Fundamentalisme

30 oktober 2023

De HEER is een wrekende God, hij duldt niemand naast zich. De HEER is een woedende wreker, de HEER wreekt zich op zijn tegenstanders, hij richt zijn toorn op zijn vijanden. De HEER is geduldig, maar zeer sterk, hij laat nooit iets ongestraft.

Aldus Nahum 1:2-3. Ik heb ergens gelezen dat je hier troost in kan vinden omdat God uiteindelijk het kwaad zal vernietigen. Daar vertrouwen ze in Israël kennelijk niet zo op en helpen ze God graag een handje. Miljoenen handjes als het kan. Want je kan niet alles aan God alleen overlaten. Die is véél te geduldig, zodat het Beloofde Land is als een fata morgana die zich steeds opnieuw achter een verder liggende horizon verstopt. Je zal maar het Uitverkoren Volk zijn. Daar is niet iedereen het mee eens. Zeker niet als je daaraan allemaal rechten ontleent en je meent boven alle wetten te staan. Vaak zijn religies niets anders dan opgeblazen groepsego’s waarin nauwelijks een spoor van oprechte spiritualiteit is te ontdekken. Ik hou niet zo van het Oude Testament. Ooit trachtte ik het eens helemaal vanaf het begin te lezen, maar ik ben niet verder gekomen dan Leviticus. Geboden, verboden en rituelen. Oog om oog, tand om tand, dat schiet echt niet op, tenzij je een samenleving wil scheppen waarin alleen mensen zonder ogen en gebitten leven.

Fundamentalistische moslims zijn geen haar beter. Hamas, Hezbollah, Iran zijn net zo ver van Allah verwijderd als de Israëliers van Jahweh. Van de Koran snap ik ook weinig. Ook dat boek wilde ik natuurlijk hebben om dingen op te kunnen zoeken, maar ik kan er net als bij het Oude Testament geen touw aan vastknopen. Alleen het Nieuwe Testament kan ik nog begrijpen, met dat alleen was wat mij betreft de Bijbel compleet geweest. En zelfs dan nog moet ik sommige zoete verhalen niet al te serieus nemen, zoals het romantische tafereel waarin Jezus met twaalf discipelen om zich heen zit en dat hij allemaal wonderen verricht die hij kennelijk nodig heeft om zijn geloofwaardigheid te legitimeren. Ook het christendom zit vol geboden, verboden en rituelen. Je moet elkaar liefhebben, maar op commando lukt dat natuurlijk nooit. Als katholiek moet je zelfs Christus’ bloed drinken en hem opeten. En in zwaar protestantse kringen is het leven een en al lijden, waar Robert Long zo mooi over zong.

Waar komen toch al die godsdiensten vandaan? Die begonnen allemaal rond één iemand die verlicht was, gerealiseerd of hoe je het ook noemen wilt. Eigenlijk hebben die allemaal dezelfde boodschap: God is binnenin je, en dat is dan ook de enige plek waar je hem vinden kan. En als je hem gevonden hebt weet je dat hij eigenlijk overal aanwezig is omdat het idee van persoonlijkheid, van een ik of een ego een fictie is, het grootste zelfbedrog waar mensen onder lijden. Want het bestaan is één zodat er geen afscheidingen en polariteiten bestaan. Er is geen ruimte meer voor dualisme, want alles hoort erbij. Het kan daarom niet meer om veroordelen gaan want je raakt pas bevrijd als je daarmee stopt, je je eigen laatste oordeel van je afwerpt. Dit noem ik spiritualiteit en de crux van het gaan van dat pad is overgave, bewustzijn, liefde waarin alles versmelt. Jezus laat zich kruisigen, wat heel mooi dit proces weergeeft. Alle godsdiensten zijn ontstaan uit spiritualiteit dat een enkel mens realiseerde en uitstraalde. Rondom zo iemand verzamelden zich mensen die hij inspireerde, want verlichting is besmettelijk.

Er komen discipels, volgelingen die alles in het werk stellen om de door hen ontvangen vonken van verlichting te bewaren en te verspreiden. Enkelen realiseren die verlichting in zichzelf, maar de meesten blijven zich aan hun ikjes vastklampen. Dan worden woorden alleen nagepraat en tot dogma’s die niet meer worden beleefd. Dan worden gebaren en handelingen nagebootst in rituelen die men niet meer vanbinnen voelt. En voor je het weet ontstaan er hiërarcheën van kerkvaders, ayatolla’s en rabbi’s die allemaal wetten en rituelen gaan voorschrijven terwijl ze zelf niet eens weten waar het eigenlijk allemaal om begonnen is. Zo verworden godsdiensten tot massale egotripperij, en allen weten ze het beter dan hun concurrenten op de zogenaamd spirituele markt. Zo ontstaan fundamentalisme en elkaar bestrijdende partijen waarbij de echte fundamenten die ze allen gemeen hebben zijn ondergesneeuwd onder machtspelletjes en bedrog. Religie is als tegenpool van spiritualiteit de grootste misdaad in de wereld geworden. Maar alles is één, dus ook dit hoort erbij.