De puinhopen van Rutte

26 november 2023

Nooit eerder ben ik zo geschokt geweest door verkiezingsuitslagen als afgelopen week. Arthur moest me even troosten door te zeggen dat driekwart van de mensen dus níét op Wilders hebben gestemd. Als je denkt dat het politieke dieptepunt nu wel bereikt is, blijkt het vaak nog erger te kunnen. Maling aan de grondwet en klimaatmaatregelen, anti-Europa, minder vluchtelingen en asielzoekers. Zal de kopvoddentaks er straks komen? Minder Marokkanen? Een Nexit? Rob Wijnberg spreekt van de wereldwijde opkomst van het ‘nostalgisch nationalisme’. Uit angst voor de toekomst terug naar een ‘gelogen verleden’ dat nooit heeft bestaan. En dat alles omdat progressieven veel te weinig met positieve verhalen zijn gekomen, niet lieten zien hoe de wereld fundamenteel beter kan. Verhalen waarin mensen kunnen geloven. Het is ook mij opgevallen hoe de toekomst vaak als een gevaar wordt gezien, want alles moet tegenwoordig ‘toekomstbestendig’ zijn. In dezelfde lijn spreekt de NRC in een uitgebreid redactioneel commentaar van een ‘rechtstreeks gevolg van jarenlange uitholling van de ideologische politiek (…) mede te danken aan dertien jaar politiek pragmatisme zonder oog voor de samenleving van Mark Rutte.’

Nu wil Wilders zelf in zijn eigen nepparlement gaan zitten. Hij heeft veel te danken aan de mildere opstelling die hij suggereerde, maar moet ik hem echt geloven? De schrik slaat me om het hart als ook dát een verkiezingstruc blijkt, net zoals de mildere opstelling van Yesilgöz naar de PVV nu opeens minder mild is. De VVD heeft dan veel stemmen verloren en is eindelijk eens een keer afgestraft, maar dan wel ten gunste van extreem rechts. Straks zitten we met een vriend van Poetin die net als zijn idool alleenheerser is binnen zijn partij. Een belangrijke rem op zijn plannen is de grondwet, maar wellicht zal hij ook die willen aanpassen. Maar misschien valt de PVV na een paar jaar wel helemaal uit elkaar zoals dat twee decennia geleden ook de LPF is overkomen. Laat ik daar toch maar niet teveel op hopen, want het kan altijd erger. In een onzekere wereld met oorlog en dreigende klimaatrampen denken mensen nu eenmaal het eerst aan hun eigen hachje, een logisch primitief biologisch gegeven van het mens-zijn en de rode draad van rechtse politiek, maar iets waarmee we de wereld niet voor grote rampen zullen behoeden.

Erop of eronder, dat zal het de komende decennia worden. Als de mensheid niet meer in staat zijn tot empathie met haar medemensen en de hele natuur, zal ze zichzelf vernietigen. En terecht. Tegelijkertijd is het de vraag het echt een ramp is als de homo sapiens van de aardbol verdwijnt. De aarde zelf zal daar wel blij mee zijn, dat wel. Het is wakker worden of sterven, een andere mogelijk is er niet meer. Maar soms zijn er nachtmerries nodig om wakker te worden, dus wie weet of dat toch nog gebeurt voordat het leven op aarde onmogelijk is geworden door oorlogen en klimaatverandering. Een positief verhaal, daar snakken we naar. Ik noem maar wat. Gooi de prijzen van vlees omhoog, bouw kerncentrales, wees strenger op het toestaan van bestrijdingsmiddelen, bereken eerlijke prijzen voor wat je verkoopt, leg misleidende reclame-industrie aan banden, stimuleer kunst en cultuur zodat mensen zien en voelen dat er méér is dan het puur materiële leven. Dat soort dingen, en verpak het in een verhaal over een gouden toekomst die best mogelijk is.

Maar toch. Ik schaam me een beetje, en was grappen aan het maken over emigratie. Maar ik lijd zelf ook aan wat nostalgisch nationalisme als ik denk aan de jaren zestig. Alsof er toen geen koude oorlog was. Ik luister en kijk de laatste tijd veel naar The Beatles, maar gelukkig ben ik niet de enige. All you need is love.