Geluk en democratie

20 mei 2024

Zijn mensen gelukkiger als ze in een democratie leven? Ik ging het onderzoeken. Want ik vond zowel het World Happiness Report 2024 als de Democracy Index 2023 waarin landen gerangschikt zijn van meest tot minst gelukkig en democratisch.

Het World Happiness Report 2024 is gemaakt door onderzoeksbureau Gallup, samen met het Oxford Wellbeing Research Center, het UN Sustainable Development Solutions Network en het WHR Editorial Board. Dat klinkt degelijk. 143 landen werden gescoord op zes variabelen: BBP per hoofd van de bevolking, sociale steun, gezonde levensverwachting, vrijheid, vrijgevigheid en corruptie. Daar bleek Finland het gelukkigste land te zijn en Afghanistan het ongelukkigst. Nederland stond op de zesde plaats.

De Democracy Index 2023 is gemaakt door EIU, de onderzoeks- en analysedivisie van The Economist Group. Klinkt ook degelijk. Hier werden 167 landen gescoord op vijf variabelen: verkiezingsproces en pluralisme, functioneren van de overheid, politieke participatie, politieke cultuur en burgerlijke vrijheden. Als landen dezelfde scores hadden zoals Frankrijk en Spanje, gaf ik hen beide een gemiddelde positie, in dit geval 23,5. Hier bleek Noorwegen het meest en Afghanistan het minst democratisch te zijn. Nederland stond op de negende plaats.

Niet alle landen kwamen in beide rapporten voor, zodat er 144 landen overbleven waarvan de rang van zowel geluk als democratie bekend was. Gelukkig was de benaming van vrijwel alle landen in beide rapporten hetzelfde, zodat het niet moeilijk was om alles in een Excel-bestand in drie kolommen naast elkaar te zetten: de landen met bijbehorende democratie- en geluksindices. De relatie tussen democratie en geluk kon ik nu uitrekenen en uitdrukken in een correlatiecoëfficiënt, een getal tussen -1, een omgekeerde relatie, en 1, een perfecte relatie. Uitrekenen? Ik herinner me dat ik dat in de jaren zestig eens met de hand deed, wat een gigantische klus is. Gelukkig kon Excel dat nu in een seconde voor mij doen.

Het werd 0,62. Dat mag ik volgens Scrbbr een middelmatige correlatie noemen. In schooltaal lijkt me dat een zesje of zeventje, voldoende of ruim voldoende om te zien dat er hoe dan ook een relatie is tussen democratie en geluk. Die gaan vaak samen, maar er zijn uitzonderingen zoals Saoedi-Arabië dat met 150 laag scoort op democratie maar met 28 hoog scoort op geluk. Of Botswana dat met 33 hoog scoort op democratie maar met 137 laag scoort op geluk. Rusland scoort met 144 laag op democratie, maar het geluk lijkt daar met 72 niet onder te lijden.

Je kunt je afvragen hoe het kan dat van de 144 landen die overbleven er toch hogere scores zijn, maar dat komt doordat het scores zijn in de oorspronkelijke onderzoeken met 143 en 167 landen. Zou ik die rangordes niet moeten corrigeren zodat er geen gaten meer in zitten? Gebruik ik wel het goede type correlatiecoëfficiënt? Hoe valide zijn gebruikte beoordelingen en zelf-beoordelingen? Zo zitten er best wat haken en ogen aan zo’n onderzoekje als dit. Maar hoewel ik niet pretendeer dat het een wetenschappelijke toets kan doorstaan, suggereert het wel dat er een relatie is tussen democratie en geluk, wat uitgebreider onderzoek verdient.

Maar áls er een verband is, betekent dat nog niet dat democratie mensen gelukkiger maakt, want het omgekeerde kan ook het geval zijn. En wie weet is er een gemeenschappelijke oorzaak van zo’n correlatie, zoiets als het weer want in noordelijke landen scoren ze hoog. Nemen democratie en geluk af naarmate je meer naar de evenaar toe gaat? Dan liggen Rusland en Noord-Korea op de verkeerde plek. En waarom had Athene dan wel een democratie en Sparta niet? Eigenlijk wil ik alleen maar weten of democratie gelukkiger maakt. Wat ik eigenlijk al weet. Maar ik wil dat ook kunnen bewijzen. Alsof dat helpt in een wereld waarin steeds minder waarheid is!