De waan van de mens

Date 9 juli 2024

Hoezo voorbij de waan van de dag? Ik herkende weinig van dit uitgangspunt van De Correspondent toen het opeens over voetbal ging. Mooie explainer, daar niet van. Zeker voor dummies zoals ik, zodat ik nu weet wat met 4-4-2 en zo wordt bedoeld. Maar als je iets de waan van de dag kan noemen is het wel voetbal. Begrijp me niet verkeerd. Ik heb geen hekel aan voetbal. Zolang ik niet geacht word ernaar te kijken, dronken mee te joelen en vlaggetjes in de voortuin te hangen. Ik heb so wie so weinig op met de wereld rond de sport. Er worden knappe prestaties geleverd die mooi zijn om te zien, maar het is bepaald niet vrij van seksisme allemaal. Hoewel ik daar zelf ook aan meedoe door extra naar de outfits van de jongens te kijken. Misschien dat ik geen voetbalfan ben juist omdat het de waan van de dag is. ‘Onze correspondenten laten zich niet leiden door de waan van de dag,’ aldus het manifest van De Correspondent, ‘maar richten hun aandacht op structurele ontwikkelingen in onze samenleving en in de wereld. Anders gezegd: wij vertellen je niet over het weer, maar over het klimaat – en hopen je zo dieper inzicht te geven in hoe de wereld werkt.’

Op zoek dus naar diepere structurele ontwikkelingen, die minder opvallen en daarom weinig aandacht vragen, juist omdat ze zich trager en minder zichtbaar voordoen. Ze bewegen zich onopgemerkt als de tektonische platen van de aarde. Totdat er aardbevingen ontstaan. Terug naar de roots dus als je problemen écht wil bij de wortels aanpakken. Migratie ontstaat door het slechtere weer. Het weer verandert door het klimaat dat verandert door het broeikaseffect dat ontstaat door te veel kooldioxide in de lucht dat weer ontstaat door verbranding van fossiele brandstoffen om energie op te wekken. En energie hebben we nodig om het leven makkelijker en efficiënter te maken. Met auto’s, stofzuigers, landbouwmachines, bladblazers, vliegtuigen, oorlogsmaterieel en noem maar op. Zo zijn het natte weer met rozen die niet meer bloeien en insecten die verdwijnen indirect het gevolg van de Industriële Revolutie. Dus nu op zoek naar de oorzaak van onze behoefte om het leven met techniek en machines te vergemakkelijken.

We zijn geneigd te denken dat gemak tot geluk leidt. Maar de tijd en kracht die we besparen met grasmaaimachines en elektrisch gereedschap zijn we weer even hard kwijt met joggen en zweten in sportscholen. Inefficiënt. We zouden veel natuurlijker moeten en kunnen leven. Niet op de zonnebank maar in de zon. Niet met winkelmandjes achter ons aan rollen maar die gewoon dragen. Het is alsof we veel van wat natuurlijk is haten. Ook ons eigen lijf dat we oppoetsen en mooier maken dan het is. ‘Terug naar de natuur!’ riepen romantici, maar we hebben ons inmiddels zo diep in techniek genesteld – schakel het internet en satellieten uit en alles ligt plat – dat we niet meer terug kunnen. Hadden we maar meer en beter naar de natuur geluisterd! Nu zitten we met de gevolgen. Zo is onze slechte relatie met de natuur de wortel van de huidige crisis. Kan je nog dieper gaan dan het in onze heersdrift over de natuur te zoeken? Wat is de wortel aller wortelen? Bestaat die eigenlijk wel? Het lijkt er op dat je, net als bij rekenen, oneindig door kunt gaan met worteltrekken.

Waarom hébben we eigenlijk wat tegen de natuur? Alles wijst erop dat we te midden van groen en bossen veel gezonder en prettiger leven. Maar we zitten opgescheept met het idee dat we boven de natuur staan, en boven iets of iemand staan garandeert een slechte relatie. Lang geleden vond God al dat wij als mensen over de natuur moesten heersen, maar dat was duidelijk een valse start, en Hij heeft daar misschien nu wel spijt van. Wij mensen hebben ons afgesplitst van de natuur. Uit wantrouwen en hebberigheid, ofwel ontevreden zijn met wat hier is. Uit angst en verlangen, ofwel niet meer leven in het nu. Maar leven in het hier en nu is eng, omdat we dan net als de natuur zijn en ermee dreigen te versmelten. Dieren doen niet anders dan leven in het hier en nu. Wij mensen durven niet meer met het leven mee te dansen. Zowel collectief als individueel kunnen we niet meer loslaten en ontspannen, genieten van het leven zelf. We doen hooguit alsof, op volgepakte stranden en achter spelcomputers in plaats van door donkere bossen te zwerven en diefje-met-verlos te spelen. 

Zo is de Waan der Wanen ons eigen angstige ikje dat zich afscheidt van anderen, de natuur en de rest van de wereld. Uit angst ermee te versmelten maken we ons leven tot een hel. In een illusie vechten we voor iets onmogelijks zoals onsterfelijkheid, niet wetend dat we dat allang zijn. Alleen ons ik, ego, gaat dood, maar we zijn veel meer dan dat. Om ons dat te realiseren is bewustzijn nodig, ontdekken dat ikken ongelukkig makende illusies zijn. Een diepere waan dan dat ik is niet meer te vinden. Ik. Voorbij de waan van de dag, voorbij de waan van het jaar, voorbij de waan van de eeuw, voorbij de waan van het millennium, voorbij de waan van de mens.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>