Heilige economie

5 maart 2009

Onlangs is professor Frank Ankersmit uit de VVD gestapt. Hij was één van de auteurs van het Liberaal Manifest Om de vrijheid dat in 2005 het licht zag, en is een bestrijder van het neoliberalisme. Reden voor het opzeggen van zijn lidmaatschap van de VVD is het feit dat deze partij geen antwoord heeft op de kredietcrisis. Kennelijk ben ik niet de enige die twijfelt aan het intellectuele niveau van Mark Rutte en vele anderen binnen de partij. Het zou sportief van de VVD zijn als zij toegaf dat het liberalisme toch een beetje uit de hand is gelopen. Als zij afstand namen van het neoliberalisme, en niet deden alsof hun neus bloedt. Als ze wat meer respect toonde voor andersdenkenden is, en dan heb ik het echt niet alleen het beroemde kokhalsgebaar van Hoogervorst voor ogen. Is dit het begin van de uittocht van de intelligentsia uit de VVD?

In Trouw vertelt Ankersmit over zijn afscheid. Treffend is wat hij over economie vertelt, wellicht het meest heilige huisje van de VVD. Het is “sowieso vreemd om nu het heil van economen te verwachten,” zegt hij. “Tenslotte zijn zij het juist geweest die alle rampen over ons afriepen, met hun theorieën over de onfeilbaarheid van de markt, de zegeningen van de hebzucht en de noodzaak van onbeperkte economische groei. (…) Economen zijn niet de oplossing van de huidige problemen, maar zelf een deel daarvan. Interessant is verder dat de ‘officiële’ economie de kredietcrisis helemaal niet heeft zien aankomen. Wat zouden wij zeggen van de astronomie als die de botsing tussen de aarde en een grote meteoriet niet zou kunnen voorspellen? Waarom blijven we de economie dan wel serieus nemen?”

Het wordt maar al te duidelijk dat ongebreidelde groei niet alleen in de medische wereld een kankergezwel is. De continu met groeihormonen volgespoten economie zakt nu door zijn poten. Ondanks dat geloven velen nog steeds dat méér consumeren het antwoord is op de kredietcrisis. Zoals Felix Cohen, die in de Consumentengids van maart betoogt: “Ik denk dat de echte oplossing zit in het stimuleren van de vraag, door consumenten aan te zetten tot consumeren. (…) En als consumenten meer gaan uitgeven en aanbieders daardoor meer omzet krijgen, behouden die bedrijven hun zelfrespect. Maak van de bedrijven geen bedelaars. (…) Het geld moet aanzetten tot consumeren (…)” Hoewel hij ook ervoor waarschuwt dat geld in slecht management en slechte producten kan verdwijnen, vraagt hij toch om een vertrouwen in het bedrijfsleven dat ik niet echt met hem deel.

Ik moet toegeven weinig van economie te weten en meer waarde aan astrologie te hechten. Wat ik wél weet is dat devaluatie met vertrouwen te maken heeft, zoals ik onlangs las in het decembernummer 2008 van PC-Active. Daarin schrijft Henk van de Kamer: “Ook goud heeft afgedaan en is in de vorige eeuw vervangen door vertrouwen in een regering dat zij de waarde van onze euro op peil houden: het flatgeldsysteem.” Dat vertrouwen is dus sterk aan het slinken, en dat niet alleen in de overheid, maar ook in het bedrijfsleven met wie zij onder een hoedje speelt. Want als ik naar de steeds dalende AEX kijk kan ik me niet van de indruk onttrekken dat het bedrijfsleven daar zelf mede schuldig aan is. Vertrouwen is iets dat verdiend moet worden en zolang dat niet gebeurt blijven we berichten horen over doorzakkende beursvloeren, en stort om de haverklap het Damrak weer in. En dat laatste heeft niets met de aanleg van de Noord-Zuidlijn te maken, zoals onlangs in Keulen, waar historisch besef letterlijk ondermijnd is door de voortvarende economie. Regelmatig kleuren de koersen rood, maar dat krijg je ervan als je blijft doen alsof je neus bloedt.