Te zijn en niet te zijn

Date 12 januari 2006

Gisteravond een mooi concert in het Concertgebouw: Gustav Leonhardt met het Orchestra of the Age of Enlightenment met zang van Cappella Amsterdam. Leonhardt is één van de grootste klassieke muzikanten die ik ken en een vlaag van ontroering ging door me heen toen ik hem de beroemde rode loper zag afdalen. Werken van Purcell, waarvan ik Hail, bright Cecilia Z 328 het mooist vond. Leonhard is iemand die dirigeert door niet te dirigeren, wiens handen meedansen met de muziek. Hij is iemand die er eigenlijk niet is, zich bijna excuseert voor zijn fysieke aanwezigheid. Die onder klaterend applaus met enkele buiginkjes en hoofdknikjes wil zeggen dat het zo wel genoeg is allemaal. Eens zag ik hem klavecimbel spelen in een kerk. Bach. Achter zijn instrument zat hij gewoon niets te doen. Ja, zijn handen bewogen over het klavier, betoverd als ze waren door de klanken die uit het klavecimbel kwamen, maar zelf was hij één en al de stilte, die hij bijna tastbaar om zich heen verspreidde.

Te zijn of niet te zijn, dat is de vraag. Te zijn én niet te zijn, dat is het antwoord. Sommige mensen kunnen definitief de illusie van hun afgescheiden ik – dat ze niet één zouden zijn met het bestaan, de kosmos, het Al, God of hoe je het ook noemen wilt – van zich afschudden. Ik noem dat soort mensen verlicht. Ze zijn aanwezig als heel gewone mensen, maar tegelijk voel je in hun aanwezigheid dat ze eigenlijk helemaal niet bestaan, leeg zijn, en dat ze het goddelijke door zich heen laten vloeien en alles accepteren dat op hun pad komt. Ik denk dat we allemaal bij tijd en wijle flarden van dat eenheidsbewustzijn oppikken. En als we dat bewust herkennen, en ons niet door ouders, leraren, priesters of psychiaters hebben laten wijsmaken dat we droomden of hallucineerden, dat weten we dat dit het doel van ons leven is. Dan gaan we ervoor mediteren, studeren, reizen, goeroes bezoeken, bidden om te leren hoe we onszelf moeten verliezen. Wat natuurlijk allemaal niet werkt omdat we er zelf nog steeds zijn, strevend en vechtend voor iets dat er allang is.

Er is maar één ding te ‘doen’: bewust zijn in het hier en nu. Zonder ideeën van wat er ervaren zou moeten worden, zonder oordelen en verlangens, maar gewoon open voor alles wat zich voordoet. Dan gebeurt alles vanzelf, valt alles op zijn plek, wordt alles weer héél. Dan is er geen ego meer, dat zo nodig moet scoren, dan is er geen persoonlijkheid meer die als een dier reuksporen wil nalaten en zijn omgeving besmet met zijn eigen megalomane driften. Helaas komen we dat in de politiek juist heel veel tegen, dat ego, dat zichzelf belangrijk vinden. Wat niet verwonderlijk is, want je krijgt kracht en macht. Maar gebruik je die om je eigen ideeën door te drukken, om te commanderen, of gebruik je die om het systeem waarin je zit gezond te maken, te helen, om te regisseren?

De psychotherapeut Carl Rogers (1902-1987) ging uit van genezende, helende, integrerende, gezond makende krachten in de mens zelf. Vertrouwen in het eigen organisme staat dan ook centraal in zijn client centered therapy. Er valt voor een therapeut dan ook niets te commanderen; zelfs de kleinste aanwijzingen en suggesties zijn al snel uit den boze. Ik heb deze benadering altijd als heel spiritueel ervaren – meer dan welke andere vorm van psychotherapie dan ook – mede omdat uitgegaan wordt van een onvoorwaardelijke acceptatie van dat wat is. Wat je als therapeut moet uitstralen teneinde het bij de client te bevorderen. Termen als ‘gekte’ en ‘ziekte’ zijn dan taboe, kunnen niet meer zijn dan een praktische aanwijzing van afwijkend gedrag, zonder veroordeling ervan.

Terug naar de politiek. Laat nu eens de maatschappij of een deel ervan de cliënt zijn, en het bestuur en de politici de therapeuten. Want zouden politici dat niet eigenlijk de heelmakers, de geneesheren van de samenleving moeten zijn? Precies het tegengestelde van wat ze nu zijn? Moet het verdeel en heers niet vervangen worden door een heel en genees? Waarom niet uitgegaan van vertrouwen in de maatschappij, vertrouwen in mensen? Terug naar de echte democratie? Zoals Jan Schaefer eens heeft gezegd: ‘Democratie is geen systeem, maar een mentaliteit.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>