13 mei 2019
Vandaag hoorde ik precies veertig jaar
geleden voor het eerst van Bhagwan, die zich later Osho zou gaan noemen. Als ik
niet nog datzelfde jaar in mijn eentje op het vliegtuig naar India was gestapt,
was mijn verdere leven er echt totaal anders gelopen. Samen met dat van vele
anderen verscheen mijn verhaal in 2012 in het door Nandan samengestelde boek Hoe
Osho in mijn leven kwam.
Ik was bijna 33 jaar – de ideale leeftijd om verlicht te
raken. Maar wellicht ook om mijn leven een radicale wending te geven. Nu ben ik
zowat dubbel zo oud en nog steeds niet verlicht, hoewel de smaak daarvan me
nooit meer los zal laten.
Het gebeurde op de eerste zomerdag van 1979, op 13 mei.
Ik lag in mijn slipje in de tuin van vrienden in Dordrecht en las het door hen
aanbevolen boek Oorspronkelijk Gezicht van Jan Foudraine, die nu Swami
Deva Amrito heette. ‘Bhagwan! Poona! Dat is vast iets voor jou,’ hadden ze me
aanbevolen. Nou, dat heb ik geweten. Want al bij de eerste pagina’s kreeg ik
het onrustige vermoeden dat ‘de Bhagwan’ niet de eerste de beste goeroe was. De
dagen erna werden een feest van herkenning en bevestiging, er viel van alles
uit mijn leven op zijn plaats en daarover schreef ik maanden lang enthousiast
mijn dagboek vol. Eindelijk was er een religie waarin ik me helemaal thuis en
gekend voelde, en waarvan de ideeën naadloos aansloten bij de mijne, zoals over
mystiek en de eenheid van alles. Ik nummerde zelfs de dagen na die dag in mei,
alsof toen al voor mij een nieuwe kalender, een nieuw leven begon. Ik ging naar
Amitabh, de boot aan de Amsterdamse Prins Hendrikkade, deed mijn eerste
meditaties en genoot ervan hoe lichamelijkheid gerijmd werd met spiritualiteit.
Ik kocht en beluisterde cassettes, las de prachtig vormgegeven boeken – de
wereld was te klein om mijn vreugde te vieren over het feit dat er ook anno
1979 verlichte mensen rondliepen. Om mensen als Jezus of Boeddha te vinden
hoefde ik niet eeuwen terug te reizen, want ik kon ze ook gewoon in het hier en
nu ontmoeten.
Die zomer ging ik alleen op vakantie. Ik kon gebruik
maken van een appartement van een vriend in Saint-Tropez en had boeken en
cassettes van Bhagwan meegenomen. Dronken – en niet in de eerste plaats van
drank – zwierf ik bloot in oranje tuinbroek over de kades, genoot van
terrasjes, muziek, mensen en vrede. Van de maan en de sterren, van straatzangers,
muziekbandjes en Pink Floydklanken in lome kleurige nachten. Van lange
uitputtende wandelingen naar de stranden onder de hete zon. Het was een
continue roes van blijheid, acceptatie, vrede, vertrouwen, lekker in mijn lijf
zitten, bewogen worden zonder te bewegen. En het wonderbaarlijke was dat ik
alleen was – iets wat ik eerdere vakanties nooit gedurfd zou hebben – en juist
daarom één van de mooiste vakanties van mijn leven had. Ik hield van alles en
iedereen, vond alles mooi en goed. The flowers showered, ook over mij.
Ik dronk de smaak van verlichting. Die roes heeft maanden lang geduurd, ook
toen ik weer verder ging met mijn studie psychologie. Het kon niet uitblijven
dat ik op gegeven moment in het vliegtuig naar India zat, waar ik meteen voelde
hoe de grond doortrokken was van millennia diep doorleefde religie. Daar lag
het beloofde land achter de kleurige horizon, en zou ik Bhagwan in het echt
gaan meemaken.
Bij Bhagwan voelde ik me helemaal thuis en de ashram was
de sprookjeswereld waarover ik al lang in psychedelische visioenen had
gedroomd. Het bestond echt allemaal! De toespraken van Bhagwan in de Buddhahall
waren niet alleen doortrokken van stilte en eenvoud waarin leven en sterven
omarmd werden, maar ook van zen en paradoxen, en van grappen en humor. Ik begon
me zelfs af te vragen of dit alles niet één grote grap was, want Bhagwan had
vaak verteld dat verlichting niet voor serieuze mensen was weggelegd. Ik stopte
mijn vraag in het daarvoor bestemde busje. ‘And in fact, this whole thing is a
joke: your misery, my enlightenment,’ besloot Bhagwan zijn lezing op 16
december, die later onder de titel Don’t take enlightenment seriously
gepubliceerd werd. Naast zijn prachtige en lange toespraken waren er de
meditaties met ontroerende klanken van Deuter, die toen Chaitanya Hari heette.
De Kundalini, de Nadabrahma en de Gourishankar waarop ik effortless
meedanste, meezoemde en deinde. En dan waren er natuurlijk de therapiegroepen,
compleet met woede, angsten, vloeken, seks en vechten, maar ook met tederheid
en omhelsd worden en later vrijen met de mooiste en liefste jongen van de
groep. En geheimzinnige black-outs, waarbij de hele ashram in het donker
werd gezet en velen zich afvroegen wat voor magische en occulte dingen er toen
allemaal gebeurden.
Op 14 januari 1980 zat ik in het Chuang Tzu Auditorium
voor Bhagwan en ik schrok ervan dat hij echt helemaal léég was – iets wat in
het Westen niet altijd een compliment voor iemand is. Ik nam sannyas, een
gebeurtenis waarvan ik me achteraf weinig herinner – iets wat veel sannyasins
is overkomen. Bhagwan gaf me de ontzettend mooie naam Satyamo, wat
volgens hem ‘ultieme waarheid’ betekende, en waarvan de klank aanvoelde alsof
die op mijn lijf geschreven was. Nou vond ik dat ‘ultieme’ wel erg veel van het
goede, en zelfs tot vandaag de dag laat ik dat maar even weg als ze me vragen
wat mijn naam betekent. Waarheid. Wat is waarheid? Dat is een vraag die me al
zowat mijn hele leven bezighoudt. Wellicht leefde ik bij Bhagwan in een romantische
sprookjeswereld. Maar die was voor mij wel helemaal waar en is dat tot
vandaag de dag. Omdat deze me een hogere, diepere werkelijkheid liet zien dan
de alledaagse werkelijkheid die we geheel onterecht ‘realiteit’ noemen.
Gepost in Spiritualiteit, Uit mijn leven 
Geen reacties »
5 mei 2019
Ook dit jaar
was ik weer bij de dodenherdenking. Een stille tocht door het dorp naar het
parkje met het oorlogsmonument. Een blazersensemble dat heinweemuziek speelt.
Toespraken, ook van twee kinderen die het daar best moeilijk mee hebben.
Veteranen op hoge leeftijd. Mensen in uniform, in de juiste houding van
respect. Twee minuten stilte, wat ik eigenlijk altijd te kort heb gevonden. Het
Wilhelmus waarmee ik het met mijn tenorstem altijd wat moeilijk heb. Vijf
vliegtuigjes die in formatie overvliegen. Minuten waarin de tijd stil lijkt te
staan. Het kost me moeite de tranen in mijn ogen te bedwingen in de
overrompelende stilte waarin naast het gebrom van de vredebrengende vlieguigjes
alleen het gefluit van vogels is te horen.
Daar sta ik
dan. Een beetje voor schut met mijn S5 waardoor ik nooit in militaire dienst
ben geweest. Kort na de oorlog geboren, fantaserend over hoe mijn ouders er een
paar honderd meter verderop doorheen zijn gekomen. Ik voel me een verwende
babyboomer, en dat ben ik ook. In de jaren zestig heb ik geleerd discipline te
haten en sindsdien heb ik heel weinig met strijdmachten. Vietnam en zo. Maar
toch. Ze staan voor me, met de handen aan de pet. Opeens heb ik bewondering
voor hen. Mensen die de vrede in het land belangrijker vinden dan zichzelf. Die
zich onderwerpen aan iets groters. Alsof hun strijd méér is dan onbewust
machogedrag, ze tot iets in staat zijn wat ik nooit heb geleerd en ook niet
kan. Vechten. Tot hier en niet verder. Doen wat gedaan moet worden.
Bloemen leggen. Een bakje koffie. Ik kon het niet nalaten die oudste veteraan, die met zijn twee krukken nog nauwelijks kon lopen, een hand te geven. ‘Bedankt voor alles.’ Meer niet, want alle woorden zouden tekort schieten, zo niet hypocriet zijn. Want ik ken de oorlog alleen uit films en verhalen. Al mijn voorstellingen over hoe het was zijn in zwart-wit en missen de kleur van het gevoel. Van angst, dreiging, maar ook onverzettelijkheid. In de schaduw van mijn ouders had ik soms het gevoel dat ik mijn vrolijke leven niet mocht leven, terwijl hun generatie daar juist voor gevochten had. Ik voelde me in de tweestrijd van medelijden en vreugde. Alsof ik de pagina met een hongerend kind uit Biafra niet mocht omslaan. Ellende die nog steeds overal in de wereld te vinden is.
Innerlijke vrede overstijgt geluk en verdriet. Zolang ik die niet in me heb, is alles voor niets geweest. Ik vraag me af of ik daarvan geproefd zou hebben zonder die jongens die indertijd gewoon deden wat gedaan moest worden. Ja, ik voel me in stilte dankbaar en zing ondanks de onzinnige tekst het Wilmelmus mee. De tijd verdwijnt even en verdriet en geluk vermengen zich in het hier en nu tot dankbaarheid.
Gepost in Mijn dorp, Uit mijn leven Geen reacties »
30 april 2019
Voelen boven denken, het
subjectieve boven het objectieve, metafysische filosofie boven
rationeel-analytische en pragmatische-utilitaire filosofie, synthese en holisme
boven analyse, het ambigue en ironische boven ondubbelzinnigheid en helderheid,
kunst boven wetenschap, creativiteit in de kunst boven nabootsing, het
spirituele boven materialisme, zin boven nut, kwaliteit boven kwantiteit,
organische natuurbeschouwing boven mechanische natuurbeschouwing, de mens die
zich deel weet van de natuur boven de mens die de natuur wil beheersen en
gebruiken. Aldus Wikipedia over romantiek.
Ik kan er niet meer onderuit: ik ben een pure romanticus.
En dus niet verlicht in de betekenis van aanhanger van de Verlichting als
historische stroming waar de romantiek zich tegen verzette. Integendeel. ‘De
romantiek stelde voorop het gevoel, de fantasie, de verbeelding, de intuïtie,
het onderbewuste, het onverklaarbare en het raadselachtige, vervormend in het
demonische dat in de gothic novel ook elders in Europa navolging kreeg
als literair genre,’ lees ik verder. ‘Deze emotionaliteit en verlangen naar
beleving van het onverklaarbare leidden in radicale vorm ook tot uittreden uit
de maatschappij, bekering tot het ultramontane katholicisme, intreding in het
klooster en als uiterste tot zelfmoord. Dit wordt wel de zwarte romantiek
genoemd. Als vroeg voorbeeld geldt Goethes Die Leiden des jungen Werthers, een roman die eindigde met de
zelfmoord van de hoofdpersoon, en rondom navolging kreeg.’
Tja. Daar zit ik dan als wereldvreemde. Maar dat ben ik
altijd wel een beetje geweest. Een boel beetjes zelfs. Van jongs af aan
geobsedeerd door sterven en dood, zoals het hoort. ‘Eens zal ik heerlijk liggen
slapen. Niemand zal me wakker kunnen maken’ was ooit een kort dichtseltje van
me. Mijn allereerste verhaal heette Een Vriend, en die ging dus ook dood
aan het eind, dat kon niet anders. Sommigen vinden mij somber of macaber en
wellicht heb ik veel lezertjes van mijn blogs en verhalen daarmee weggejaagd.
‘Schrijf nu eens over iets anders, Satyamo,’ hoor ik ze denken. Maar de dood is
het enige échte probleem dat er bestaat, en daarmee de wortel van alle andere
problemen. Want de dood is meestal niet een vriend waarvan je mag houden. En
waarom zou je je daarmee bezighouden? Dat zien we te zijner tijd wel. Je kan er
toch niets over weten want niemand is er ooit van teruggekeerd. Hooguit van een
beetje dood zijn zoals bij bijna-doodervaringen. Maar bijna is nog niet
helemaal, dus terug naar de orde van de dag.
Nooit écht gelovend in wat velen ‘realiteit’ noemen omdat
er een wereld is die daar ver bovenuit stijgt. Voor mij is Plato’s ideeënwereld
échter dan de zichtbare wereld. Wat velen ‘echt’ noemen is voor mij meestal
‘onecht’ en omgekeerd. Lastig. Ruzie ober wie er nu écht aan het dromen is.
Zeker omdat ik ervan overtuigd ben dat de ‘realiteit’ zijn wortels heeft in die
bovenzinnelijke wereld. Tijdens mijn doctoraalstudie – Master voor jonge
lezertjes – mocht ik met een vriend parapsychologie als bijvak hebben. Best
revolutionair voor de Vrije Universiteit eigenlijk, bij Tenhaeff in de Utrechtse collegebanken mogen
zitten. Fantasie, creativiteit en dromen vinden hun neerslag in de concrete
wereld. God heeft de wereld geschapen, het Woord is vlees geworden, ideeën gaan
aan alles vooraf. En niet omgekeerd. Volgens mij.
Niet dat de realiteit niet mooi is. Nu ik dit schrijf zit
een merel ergens boven mijn hoofd te zingen, en de sering een paar meter
verderop geurt nog steeds. En waarom is dat zo mooi? Juist omdat schoonheid
iets raadselachtigs heeft, omdat het iets wil vertellen over een mysterieuze
andere wereld. Me eraan herinnert dat ik daar deel van ben. Je zou het zelfs
bewustzijnsverruiming of -uitbreiding kunnen noemen. Mijn ik dat méér, ruimer
is dan ikzelf. Verbinding. Atman dat met Brahman versmelt. ‘Life is not a
problem to be solved, but a mystery to be lived’ was een van Bhagwans – hij
noemde zichzelf toen nog geen Osho – beroemdste uitspraken. En waarom is de
sterrenhemel zo mooi? Zelfde verhaal. Waarom geloof ik in astrologie? Idem.
Waarom hou ik van het zonnige strand? Omdat alle elementen daar verenigd en te
beleven zijn: vuur, aarde, lucht en water. Waarom raken mensen verslaafd aan
drugs, of nog erger: aan alcohol? Om even in een andere wereld te zijn, want
het is doodvermoeiend om steeds jezelf te moeten zijn. Waarom zijn we
geobsedeerd door seks? Om even in de ‘kleine dood’, het orgasme weg te zweven.
Daarom zou ik Freuds doodsdrift liever een ‘verdwijndrift’ willen
noemen. Niks mis mee. Want iedereen kent de behoefte aan slaap, er even niet te
hoeven zijn. Eigenlijk ben je er al niet meer als je in het zo bezongen hier en
nu bent. Daar is geen plaats voor oordelen, voor angsten en verlangens, voor de
ratio, en velen beleven dit als bijna een verlossing. Gevoel boven verstand dat
pretendeert niet te dromen maar niets anders dan dat doet. Zijn tegenover
worden. Zin boven nut. Speelsheid tegenover het serieuze werk. Ik ga nog een
stapje verder. In het hier en nu vallen veel van die tegenstellingen samen.
Sterven is leven, het subjectieve is het objectieve, verstand is
gevoel, materie is geest. ‘Laat de isheid van alles toe,’
adviseert Eckhart Tolle, want daarbij wordt de dualiteit van
alles overstegen.
Romantici baden zich graag in gevoel. Daar heb ik het moeilijk mee. Niet zozeer met dat bad, maar met wat er met ‘gevoel’ wordt bedoeld. Is dat ook emotie? Intuïtie? Een innerlijk weten? Het is in elk geval iets dat het verstand niet begrijpen kan. In mijn lievelingsfilm, Kubricks 2001: A Space Odyssey, komt niet het minste greintje gevoel voor, maar toch roept die hele diepe gevoelens in me op. Misschien omdat ik er niets van snap, en de stilte van het heelal en van het raadselachtige gedrag van computer HAL 9000 me zo boeit. Ook een gevoel. Een gevoel van overweldigd zijn door het mysterie en me daar thuis te voelen, erin opgelost te willen worden. Noem het een ‘hoger’ gevoel. Wat is een mooier graf dan dat van Frank Poole, oneindig zwevend in de zwarte ruimte? Romantischer kan het bijna niet.
Een romanticus is niet verlicht. Want daarvoor leeft hij nog steeds teveel in de dualiteit. Maar zonder een onblusbaar heimwee en vurig verlangen naar die andere werelden, naar de échte wereld, zal niemand ooit verlicht raken.
Gepost in Spiritualiteit, Uit mijn leven Geen reacties »
15 april 2019
Natuurbehoud
kan zijn: minder bos. Aldus de kop boven een artikel in nrc.next waarin Harrie
Hekhuis, hoofd Beheer & Productie Staatsbosbeheer, uitlegt waarom er soms
bomen moeten worden gekapt. Voor het versterken van de biodiversiteit, wat
echter niet goed samengaat met dat van het klimaat. De eerste vraagt om meer
open landschappen zoals open duinen en heidegebied omdat anders bepaalde
soorten uitsterven. De tweede vraagt om meer bomen voor de CO2-reductie.
Omdat anders, concludeer ik, het klimaat als geheel overhoop wordt gehaald.
Iets dat al in volle gang is. Het Middellandse Zeegebied wordt nú al als
tropisch beschouwd, en allemaal enge ziekten knabbelen aan de grenzen van
Europa.
Niet alleen
Staatsbosbeheer, maar ook andere organisaties die zich met de natuur
bezighouden willen soms graag bomen kappen voor de biodiversiteit. Zo wilde het
Goois Natuur Reservaat een paar jaar geleden graag tienduizend bomen kappen
tussen de Hoorneboeg en het Hilversums Wasmeer. Ook Natuurmonumenten kapt
graag, zoals op de Sallandse Heuvelrug waar zij dertig hectare bos wilde laten
verdwijnen. Met dit alles verdwijnt jaarlijks 1.500 tot 3.500 hectare bos in
Nederland. Ze beloven wel dat elders herplant zal plaatsvinden, het zogenaamde
‘compenseren’, maar het duurt decennia voordat jonge boomjes weer evenveel CO2
opslurpen als hun om zeep geholpen soortgenoten. De hoogste tijd om diverse
lidmaatschappen op te zeggen.
In zijn
artikel vertelt Hekhuis dat Nederland maar voor tien procent uit bos bestaat.
Wat weinig is als je het bijvoorbeeld met Duitsland vergelijkt waar dat dertig
procent is. Staatsbosbeheer wil 5.000 hectare nieuw bos realiseren, wat meer is
dan de 1.350 hectare die is gekapt. Een mooi voornemen, maar in feite doe je
dan niets anders dan het probleem vooruitschuiven. Want er wordt nu een
probleem geschapen door ‘dunning’ van bomen, maar ze beloven dat dit over een
paar decennia is gecompenseerd. Terwijl het klimaat een probleem is dat nú
opgelost moet worden. Er is geen tijd meer om te polderen met Shell. Het
tegenwoordige beleid komt er eigenlijk op neer dat je de longen uit iemands
lijft haalt met de belofte er over een paar jaar weer nieuwe in te zetten.
Wat mij
betreft mag eigenlijk geen enkele boom meer gekapt worden, tenzij die ziek is
of een gevaar oplevert. Ook in Blaricum gaan ze wat raar om met
kapvergunningen. Ooit maakte ik mee dat enkele bomen gekapt zouden worden omdat
ze ziek waren. Toen ik om een heronderzoek vroeg bleek dat helemaal niet het
geval te zijn. Als er ergens een nieuwe woning gebouwd wordt, wordt het heel
normaal gevonden dat daaromheen honderden bomen moeten verdwijnen voor een
riante tuin. En als je een kapvergunning aanvraagt wordt die meteen voor drie
bomen tegelijk gegeven in plaats van een prijs per te kappen boom te berekenen.
En in plaats van maar meteen zo’n vergunning af te geven, zou je inwoners ook
kunnen adviseren ze te snoeien als ze er last van hebben, bijvoorbeeld omdat ze
te veel licht wegnemen.
Geleidelijk begint men er achter te komen dat
het veel verstandiger is de natuur wat meer zijn eigen gang te laten gaan. Dat
wilde tuinen veel beter zijn dan keurig aangelegde tuinen. Alleen al het woord
‘beheer’ suggereert dat de mens het veel beter weet dan de natuur zelf, die
veel complexer in elkaar zit dan we meestal bevroeden. Kappen met kappen dus.
De vogels zullen daar dankbaar voor zijn.
Gepost in Maatschappij en politiek, Milieu Geen reacties »
13 april 2019
‘Psychiaters en psychologen zijn er niet om de troep van de overheid op te ruimen,’ schrijft wetenschappelijk journalist Malou van Hintum vandaag in de NRC onder de kop Psychiater kan armoede niet oplossen. Het is ‘volstrekt normaal om psychisch van slag te raken door onzekerheid en armoede.’ Zoals door flexwerk van zo’n twee miljoen mensen in ons land. Zoals de onveiligheid van het leven in beschadigde woningen in Groningen. Het zijn maar twee voorbeelden van hoe de overheid ons in de stress jaagt. En de psychiaters en psychologen mogen dan de problemen oplossen. Van Hintum vindt dat minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge, vergelijkbaar met een milieueffectrapportages een psyche-effectrapportage zou moeten vragen. Opdat therapeuten zich weer kunnen richten op hun kerntaak: ‘hulp en steun geven aan kinderen en volwassenen met psychische aandoeningen die te wijten zijn aan pech, ongeluk, stom toeval, erfelijkheid en wat dan ook.’
Wat te doen?
De auteur vindt dat deze slachtoffers van overheid natuurlijk geholpen moeten
worden, maar constateert tevens dat je hiermee het systeem in stand houdt. En
dat niet alleen, want met die psychische hulp bevestigen ze ongewild ‘het idee
dat het aan deze mensen zelf ligt dat ze geen psychische reserves meer hebben,
terwijl ze in werkelijkheid overvraagd worden.’ Hun problemen zijn volgens de
overheid – in mijn eigen woorden – ‘eigen verantwoordelijkheid’. Als je ziek
wordt is dat je eigen schuld. Ik ben geen complotdenker, maar vraag me wel eens
af wat er nu áchter dat neoliberale beleid ligt dat alles, ook de
gezondheidszorg, aan de markt overlaat. Wat in de praktijk betekent dat de
overheid zich van haar eigen verantwoordelijkheid terugtrekt met de
stroom van privatisering die sinds de jaren negentig over ons is uitgestort.
Een overheid die steeds minder doet, wat ik niet terugvind in een verlaging van
mijn aanslag van de belastingdienst.
De Wet
maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is een klassiek voorbeeld van hoe de
overheid haar verantwoordelijkheid over de schutting gooit. Richting gemeenten,
die allemaal taken te verwerken krijgen zonder evenredige vergoeding daarvoor.
Om de een of andere reden hebben de gemeenten, vertegenwoordigd door de
Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), gepikt dat die wet zomaar doorgevoerd
kon worden. Wat mij betreft had die gemeenteclub wel een sterkere vuist kunnen
maken. Dure jaarcongressen, zelfs met een optreden van Golden Earring, dat wel,
maar haar vuisten zijn niet sterk. Tegelijk het dilemma van wat te doen bij
chantage Ook hier: moeten wij de hulpbehoevenden in de steek laten omdat de
overheid veel te weinig om hen geeft? Met als gevolg nóg meer stress,
psychische aandoeningen, ziekten, armoede en wat niet al omdat je als
hulpverlener en gemeente weigert het puin van de overheid op te ruimen? Alleen
daarmee confronteer je de overheid met haar eigen misdadigheid, leg je de
wortel van de problemen bloot. Maar je kan het als gemeente en hulpverlener
niet over je hart verkrijgen.
Ik hoor Mark Rutte en rechtse partijen nooit
afstand nemen van de neoliberale religie die de samenleving verziekt. En dan
klagen rechtse mensen dat de samenleving, tot de omroep toe, te links
is! Kennelijk moet het nog erger worden allemaal.
Gepost in Gezondheid en welzijn, Maatschappij en politiek Geen reacties »
7 april 2019
Afgelopen week was er een workshop voor raadsleden. Hoewel ik omviel van de slaap hebben wethouder Anne-Marie en fractievoorzitter Willem mij toch overgehaald om erheen te gaan. Ik had me immers aangemeld en zo’n workshop kost de gemeente best wat geld. Te weinig slaap wordt kennelijk niet als een excuus beschouwd, terwijl een slapeloze nacht je IQ met tien punten doet dalen. De wereld zou er dus mooier uitzien als politici wat meer zouden slapen. En niet alleen daar wordt weinig slaap vaak als een verdienste beschouwd in plaats van gewoon ongezond gedrag, want dat geldt voor het hele bedrijfsleven. Politici die zitten slapen? Was het maar zo!
Bovendien heb
ik een hekel aan workshops. Het woord alleen al. Maar die van vorige week,
gegeven door ProDemos, was best aardig. Met de gebruikelijke dia’s waarop de tekst zo klein is
dat je die niet kunt lezen. Gelukkig kregen we achteraf een folder mee waarin
alles is samengevat. De slechte leesbaarheid kon trouwens niet aan mij liggen,
want ik heb sinds anderhalve week een nieuwe bril. Bij het praatje vooraf
vertelde een van de cursusleiders dat ProDemos ‘voor democratie’ betekent.
‘Zolang het maar geen forum is,’ flapte ik eruit, waarop de burgemeester die
erbij stond wat ineenkromp omdat politieke standpunten bij dit soort
bijeenkomsten niet echt gewenst zijn. ‘Hou je alsjeblieft even in, Satyamo,’
zag ik haar denken.
Participatie.
Inwonersparticipatie. Dat was het onderwerp. En dat klinkt veel eenvoudiger dan
het in de praktijk is. Over mensen die minder snel naar de stembus gaan als ze
ergens vóór zijn dan als ze ergens tégen zijn. Over de verschillende soorten
inwonersparticipatie sinds de jaren zeventig. Over de gevolgen van ontzuiling.
Over je rol van gemeenteraadslid. Over luisteren naar elkaar. Voor dat laatste
moesten we in groepjes van twee LSD gebruiken: luisteren, samenvatten en
doorvragen, zonder je eigen mening te laten weten. Daarmee had ik dank zij mijn
psychologische achtergrond niet zo moeilijk. Groepsleider Hans Koekkoek
constateerde na afloop dat niet iedereen er goed in was. Weinig oogcontact,
achterover hangen terwijl de ander zijn verhaal vertelt. Dat soort dingen.
Voor mij was dat de moraal van deze werkwinkel. Luister écht naar inwoners! Ze weten het vaak beter dan jij! En als je ze niet tevreden kunt stellen, zeg dan eerlijk waarom! De zaal was even muisstil toen de groepsleider vertelde dat alles op zijn pootjes belandt als je maar luistert, open bent, een gevoel van ‘samen’ niet alleen verkondigt maar dan ook in de praktijk brengt. Hij is of was zelf burgemeester, en had daar mooie ervaringen mee. Politici hebben de neiging om hun gebrek daaraan te verbloemen met mooie taal. Ze spreken over ‘communiceren’ en als ik dat woord hoor ben ik altijd op mijn qui vive. Maar al te vaak heb ik gehoord dat iets met inwoners is ‘gecommuniceerd’ terwijl er gewoon een briefje in de al dan niet elektronische bus wordt gestopt.
Luisteren, samenvatten en doorvragen. Dat zijn niet de beste vaardigheden van politici. Ze interrumperen maar al te graag voor je uitgesproken bent, en voor je het weet kwaken ze allemaal door elkaar heen. Sommigen houden ellenlange betogen waardoor ze de anderen spreektijd ontnemen. Zitten liever te broeden op replieken dan zich bezig te houden met wat de anderen wérkelijk bezighoudt. Aandacht en macht zijn dan belangrijker dan een gevoel van samen zijn. Het zou goed zijn als we als politici wat meer LSD gebruikten. In de jaren zestig geloofde ik daar letterlijk in, maar de soort ervan die we vorige week gebruikten kan zeker geen kwaad. Zouden we vaker moeten doen. Idee. Leren luisteren, samenvatten en doorvragen. Zolang we dat niet doen zullen we de ander nooit begrijpen.
Gepost in Maatschappij en politiek, Psychologie, Uit mijn leven Geen reacties »
30 maart 2019
Tja. Als blogger moet je over van
alles en nog wat een mening hebben. Zeker omdat er niets anders overblijft in
tijden waarin de feiten er niet meer toe doen. Wel lekker makkelijk eigenlijk.
Je roept maar wat. Je hoeft nergens meer over na te denken. Gelukkig maar. Weg
met de wetenschap die de waarheid meent in pacht te hebben! Weg met de kunst
die pretendeert schoonheid te brengen! Weg met de media die toch alleen maar
nepnieuws verkondigen! Eindelijk bevrijd uit de klauwen van de feiten. Die
bestaan gewoon niet. En wat heerlijk om niet meer alles wat je zegt en schrijft
te hoeven onderbouwen. Iedereen die in zijn eigen werkelijkheid leeft en niet
meer hoeft na te denken! Wat een rust!
Ik hoef er niet meer zo moeilijk
over te doen om te schrijven wat in me opkomt. Bijvoorbeeld dat rechtse mensen
dommer zijn dan linkse mensen. Vroeger vond ik dat ik daarvoor dan wel met
bewijs daarvan moest komen opdraven. Dat hoef ik lekker niet meer. En dat doe
ik ook niet meer, omdat het gewoon zo is. Nu mag ik er heerlijk op los bashen,
en daar zal ik graag gebruik van maken. Nu het denken op zich al het meest
stomme is dat een mens kan doen – ‘the mind is very cunning,’ riep Osho al vaak
– kunnen we eindelijk weer terugkeren naar de wereld waarin het geloof
belangrijker was dan de rede. En terecht, want wat heeft de rede ons eigenlijk
meer gebracht dan wat materiële welvaart?
Feiten bestaan niet, dus wat je
zelf gelooft is gewoon waar. En zelfs waarheid bestaat niet, evenmin als de
werkelijkheid. Allemaal illusie! Wees vrij! Leef naar wat in je opkomt. Je bent
niemand verantwoording schuldig! Alles is oké! Ontken wat je niet zint en steek
rustig je kop in het zand. Creëer je eigen wereld, trek je niets van andere
betweters aan, durf daarin alleen te staan. Je hoeft niet te bewijzen dat de
aarde plat is, want voor jou is dat gewoon zo. Je hoeft zelfs niet eens naar
jezelf op zoek te gaan, want dat weet Google veel beter dan jij zelf. Laat de
samenleving maar vergruizen tot los zand met iedereen in zijn eigen bubbel.
Tracht de wereld niet te verbeteren, want die bestaat niet.
Heerlijk, zo’n samenleving zonder feiten. Ik mag
zelfs van mening zijn dat feiten wél bestaan. Hoewel? Dat weer net niet, ben ik
bang. Maar voor het overige mogen we nu wél eindelijk geloven in waar we zin in
hebben. Dat lucht op. Nou ja, voor zover er nog lucht is om van deze verademing
te genieten.
Gepost in Maatschappij en politiek Geen reacties »
23 maart 2019
Het leuke van de boeken van Gaby den Held is dat de
verhaallijnen verhaspeld zijn met dromen en herinneringen, zodat je soms niet
meer weet wat de echte realiteit is. Een kameraadje in Second Life heeft ons
aan elkaar gekoppeld, zodat we nu elkaars boeken lezen. Dat dit op dit virtuele
platform gebeurde is eigenlijk niet zo verwonderlijk, want romantici drijven nu
eenmaal op andere werelden. Ik ben nu dus bezig met het proeflezen van zijn
binnenkort bij Uitgeverij IJzer te verschijnen
roman Charlie Dark. Net als in zijn boek Maan gaat het over de
liefde voor een jeugdkameraadje, nog lang voordat seksuele lusten opborrelen.
Heel herkenbaar, omdat ik wel eens denk dat vriendschap eigenlijk veel
belangrijker is dan met elkaar in bed te duiken. Met volwassenheid beginnen de
problemen en worden mensen steeds onbereikbaarder voor elkaar omdat ze steeds
meer hun openheid, spontaniteit en naïviteit verliezen. Als kind ben je nog
echt, maar na de puberteit ontstaat de strijd om het bestaan, om bezit van
elkaar. Vroeger droomde ik wel eens van het idee dat iedereen na zijn
veertiende jaar de brandstapel op moest. Misschien niet zo’n gek idee
eigenlijk, want het zijn de volwassenen die cynisch worden en alles verpesten.
Gaby heeft ook mijn boek gelezen,
en is de eerste die het echt mooi vindt. ‘Wat vooral opvalt is de lieflijke
sfeer die je onmiddellijk meevoert. De hoofdpersonages zijn bijna zonder
uitzondering sympathiek waardoor de vermeende gruwelijkheid van het
kannibalisme op de achtergrond raakt,’ schrijft hij in een review. ‘Ook alle
rituelen zijn zo liefdevol beschreven dat je er helemaal in meegaat. Het
verhaal leest bijzonder vlot en heeft de sfeer van een spannend jongensboek.’
Zo had ik het zelf nog niet eens bekeken. En zo leer je van elkaar, leer je je
eigen schrijfsels beter kennen. Gaby is net als ik een romanticus. Eindigt bij
mij de liefde in een glorieus sterven, bij hem blijven de liefdes onbeantwoord
en leiden zelfs tot zelfmoord. Mijn ‘en ze stierven nog lang en gelukkig’ is
bij hem een sfeer van ontembare liefde die ondanks alles een heel leven lang
blijft branden, zo niet obsederen. Maar is die bezetenheid die liefde heet niet
veel belangrijker dan de teleurstellingen waarop die kan uitlopen? En is
genieten van, zo niet zwelgen in lijden niet de kern van de romantiek? ‘Lijd
alsof het het ervaren van geluk is,’ hoorde ik ooit de toen 20-jarige Arthur Jussen zeggen
voordat hij achter de vleugel plaatsnam. Dat is romantiek.
Gaby heeft nu een huis bij ons in
Sweetgrass gehuurd. Hij kon een deur niet open krijgen en toen ik die op een
kier wilde zetten stortte het hele huis ineen. De volgende dag ben ik anderhalf
uur bezig geweest met alles weer op zijn plek te zetten. Net als Pink Floyd hén
ik iets met architectuur. En soms hou ik van uitdagingen, zodat ik dat
eigenlijk best een leuke klus vond. Gaby geniet nu van de ruimte in en buiten het
huis, kijkt uit over het zwanenmeer en ik heb zijn radio op een klassieke
zender gezet. We praten veel met elkaar. Niet alleen in Second Life, maar ook
via de mail. Hij vertelt over hoe de omslagen van zijn boeken tot stand komen,
en ik over het laten vertalen van mijn boek, wat fantastisch gebeurt en
waardoor ik veel nieuwe Engelse woorden en uitdrukkingen leer. Schrijven als
hobby, iets mooiers is er gewoon niet. Gaby schrijft veel gedetailleerder dan
ik en er lopen soms iets teveel personages in zijn boeken rond, maar dat
laatste kan ook aan mij liggen want bij films kan ik ook niet veel meer dan van
drie personen onthouden wie ze eigenlijk zijn.
Second Life en Real Life lopen bij
ons dus soms door elkaar heen. Maar dat vind ik niet erg, want eigenlijk hou ik
niet zo van dat onderscheid. Gaby waarschijnlijk ook niet. Romantici kijken nu
eenmaal veel verder dan hun neus lang is en leven daarom ook in andere werelden
dan de alledaagse realiteit. Soms is voor hen het aardse leven niets dan een
tranendal, maar tegelijk houden ze daarvan. De kern van het masochisme. Omdat
er méér is. Iets moois dat sterven ontstijgt. De dood als vriend in plaats van
als vijand. Die niet scheidt maar juist verbindt – een idee dat ik tot mijn
verwondering later ook bij mijn Wijze Tante tegenkwam. Sommigen vinden
romantiek een vlucht uit de werkelijkheid, maar romantici weten wel beter en
zien juist hun ontkennen en vermijden van die andere werkelijkheid als een
vlucht. Een vlucht voor dood en pijn die uiteindelijk toch onvermijdelijk zijn.
‘The only way you can endure your pain is to let it be painful,’ zei Shunryu Suzuki. Maar ik
geef toe dat dat een hele kunst is. Een kunst die Wagner begreep toen hij zijn ouverture van Tannhäuser
componeerde, die exact bij het begin en het einde van mijn eigen boek past.
Alsof lijden de enige verlossing is van het lijden. Lijden als geluk.
Ik had onderschat hoeveel energie
je kan opdoen van het contact met een soortgenoot. Dank je wel, Gaby, voor onze
vriendschap!
Gepost in Kunst, Second Life Geen reacties »
16 maart 2019
Het is wonderbaarlijk hoe lone
wolves op internet ongemerkt rustig hun gang kunnen gaan met het delen en
verspreiden van hun denkbeelden en plannen. Ik ben voor een totaal vrij
internet, ook als daarop de meest verschrikkelijke ideeën worden verspreid. Dat
is openheid, dat is transparantie. Het internet is van niemand en iedereen moet
ervan afblijven. Dat geeft ook de mogelijkheid om dreigend gevaar op te sporen,
maar in het geval Tarrant hebben kennelijk teveel mensen zitten suffen.
Verbieden en filteren helpt niet, want dan gaat alles ondergronds en vindt daar
zijn weg wel. Als je minder islam wilt is dat oké, maar als je die ‘kebab’ wil
vermoorden ben je minstens even verkeerd bezig als Jodenhaters die ooit van een
Endlösung droomden.
Alle godsdienst is primitief. Omdat
geloofd wordt in de autoriteit van heilige boeken, van de woorden van imams en
priesters. Uiteindelijk is het allemaal angst die met diverse pseudo-zekerheden
wordt verdrongen. Angst voor de dood die je uit het hoofd wordt gepraat met
mooie beloften over het paradijs. De christelijke hemel lijkt me maar een saaie
bedoening, en met al die maagden kan ik ook weinig. Want ook dat moet op
gegeven moment gaan vervelen. Veel religieuze leiders zijn net politici, en
voor Osho was er dan ook weinig verschil zodat hij ze ‘the maffia of the soul’
noemde. Terecht. Dat is het nadeel van zélf in de politiek te duiken,
geconfronteerd als je wordt met allerlei perverse machtsspelletjes. Politiek is
ook religie.
Wat bezielt iemand om hele volkeren
te willen uitmoorden? Angst voor verlies van identiteit. En ik geef toe: ik
hoor liever kerkklokken bengelen dan geroep vanaf een minaret. Ik kom ook op
voor de eigenheid van ons dorp en ben daarmee in zekere zin conservatief. Maar
ik ga toch geen mensen doodmaken? Ik had een aantal jaar een heel aardige
buurvrouw met hoofddoekje. En onze gemeentesecretaris draagt er ook een, en ze
is er gewoon bij als we de regenboogvlag hijsen. Misschien had ze het daar
moeilijk mee, maar toch. Ja, ik geloof dat verreweg de meeste moslims gewoon
aardige mensen zijn, dus ik zie het probleem niet zo.
Oké, misschien radicaliseren
moslims meer op het fysieke vlak, maar dat doen niet-moslims minstens even erg
op het psychische vlak met hun aanbidding van het Gouden Kalf. Wat is erger:
lichamelijk of psychisch leed? Of zoals ik mij in mijn boek afvraag: wat is
erger, kannibalisme of neoliberalisme? We denken dat we het goed hebben in het
Westen, maar is dat geen zelfbedrog? Ja, materieel genieten we van onze
welvaart die stukken groter is dan die van onze ouders en waarschijnlijk ook
dan die van onze kinderen. Maar op psychisch gebied is het toch een en al armoe
hier? Ik vraag me soms af wat al die mensen in het Westen zoeken, want dat kan
toch alleen maar tot teleurstellingen leiden? Ik denk dat de klimaatverandering
een cruciale rol speelt in de behoefte je heil elders dan in je eigen land te
zoeken.
Er is maar één panacee. Bewustzijn.
Geen zelfverheerlijking, want werkelijk bewustzijn beperkt zich niet tot onze
eigen ikjes, landjes en wereld. Werkelijk bewustzijn gelooft nergens in. Dat
oordeelt niet, en weet dat de anderen ook in hem zelf leven. Dat is de enige
instelling waarmee dát gedaan wordt wat gedaan moet worden. Veroordeling en
haat hebben de wereld nooit verder gebracht. Bewustzijn wel, zodat alleen
meditatie ons kan redden. Onderzoeken wie of wat we werkelijk zijn, waarin geen
god of duivel te vinden is, waarbij oordelen wegvallen en je een innerlijke
rust en vrede vindt. Alleen dat kan tot het juiste handelen leiden, en al het
andere blijft aanmodderen met de kraan open. Begin bij jezelf.
Gepost in Maatschappij en politiek, Psychologie Geen reacties »
28 februari 2019
De
groep verspreidt zich over de sobere houten banken, waarna Lucas binnenkomt en
voor het altaar gaat staan en zijn armen zegenend opheft.
‘Hét is met jullie,’ spreekt Lucas. ‘Hét is het naamloze dat sommigen God noemen, anderen Allah, de Kracht of het Bestaan. Hét is het Mysterie, de Grond van al wat is. Hét is dat wat alles doordringt en in alles aanwezig is. Hét is het Wezen dat alles verbindt, wat tijd en ruimte overstijgt. Hét is het onzichtbare Licht en de onzichtbare Ruimte. Hét is Alles en Niets tegelijk. En dit Hét is met ons allemaal, want iedereen en alles is Hét.’
Dan
zwijgt Lucas en staat hij een poosje alle bezoekers rustig in zich op te nemen.
Wat moet Mark nou met deze woorden? Vager kan het bijna niet, maar tegelijk
voelt hij dat Lucas’ woorden glashelder zijn. Is hier sprake van een soort
religieloze religie, een futuristische godsdienst waarin God zowel wel als niet
bestaat? En als alles Hét is, wat is Hét dan anders dan de energie en
elementaire deeltjes waaruit alles bestaat? En wat is daar dan zo bijzonder
aan? Maar toch spreekt deze nietszeggendheid hem aan, alsof daarmee meer dan
alles gezegd is. Maar wat bedoelde Lucas dan toen hij zei dat het Alles Niets
is, of dat het Niets Alles is? Hij is niet de enige die in verwarring is, want
iedereen blijft verbaasd zwijgen om dit te verwerken.
‘Je
hoeft alleen maar te ervaren,’ begint Lucas na een lange pauze. ‘Meer hoef ik
niet te zeggen, gewoon omdat er niet meer te zeggen is. Geen gebeden,
schriftlezingen, godsdienstoefeningen en meditaties kunnen Hét openbaren, die
staan Hét zelfs in de weg. Je hoeft alleen maar te Zijn. En juist dit is een
plek om het te ervaren, want daarvoor is rust en stilte nodig. Blijf alleen en
blijf in de Stilte. Ik zie jullie straks,’ en hij loopt geruisloos de kerk uit.
Uit mijn roman Strandvliet
Gepost in Spiritualiteit Geen reacties »
