Mijn laatste keuze

Date 21 augustus 2024

Naarmate je minder wil is ook de vraag over het al of niet bestaan van een vrije wil minder interessant. Naarmate ik ouder word heb ik steeds meer het gevoel dat alles is gelopen zoals het moest. Heb ik ook minder spijt of schuldgevoel. Heb niks verkeerd of goed gedaan. Ik was nu eenmaal wie ik was, en daaraan is weinig uit te leggen of toe te voegen. Ja, ik dacht dingen te doen en keuzes te maken, maar achteraf bekeken kon ik in die en die omstandigheden niet anders, was alles voorspelbaar. Ik was niet altijd aardig voor mensen. Heb ze soms pijn gedaan. Mij niet altijd netjes gedragen. Omdat ik zo nodig spontaan moest zijn. Mezelf moest zijn, wat voor mij hetzelfde was. Alles wat dat niet was, was huichelarij, een leugen. Dat zei ik ook, en velen vonden dat naïef, vertelden mij dat ik het daarmee niet ver zou schoppen. Alsof ik dat zou willen. En ik hou niet van schoppen.

Ik moet toegeven dat mijn levensloop niet alledaags was. Een wild studentenleven. Psychologie studeren. Daarna bankmedewerker. Toch maar de studie afgemaakt. Toen naar Osho in Poona. Tien jaar van een uitkering geleefd. Mijn eigen astrologische bedrijfje gerund. Een lange tijd in de gemeenteraad gezeten. Nee, ik leidde geen voorbeeldig leven. Maar weinigen voelen zich zo rijk en gelukkig als ik. De realistische doemdenkers hebben ongelijk gekregen. Veel dingen gingen mij voor de wind, en waarom zou ik dan tegen de klippen op moeten laveren? Als dingen niet vanzelf gingen, als ik er moeite voor moest doen, hoefden ze voor mij niet meer. Ik ben ook principieel best lui. Natuurlijk wekt dat argwanende ogen op van velen die zich uit de naad werken en manoeuvreren om een beetje leuk bestaan te hebben. Maar kan ik helpen dat het zo gelopen is, dat veel dingen me kwamen aanwaaien? Dat er geen vierkantsaspecten in mijn horoscoop zitten? Is het dan verplicht om te lijden en ongelukkig te zijn?

Alleen gelukkige mensen kunnen de wereld verbeteren. Alleen maar door er te zijn. Daar is geen morele ambitie voor nodig. Het gaat ook niet om grootse dingen, maar om gewoon aardig te zijn. Om een glimlach. Beetje luisteren, beetje meeleven, beetje helpen. Juist géén doelen te hebben en te stellen, maar gewoon wat aanrotzooien. Ik hou niet van plannen en agenda’s, die moet je zoveel mogelijk vermijden. Onlangs kwam het opeens in me op om de vieze kliko schoon te gaan poetsen. Hoewel er geen kliko tussen de sterrenbeelden staat, was het kennelijk het goede moment daarvoor. Alles heeft zijn eigen tijd. Als ik van tevoren dit in mijn agenda had gezet, had ik er tegenop gezien en het klusje alleen maar afgeraffeld. Had ik ervoor gekozen om die kliko schoon te maken? Nee dus, het gebeurde gewoon. Mars stond kennelijk even conjunct Pluto in Kliko of zo. Ik doe maar wat, en dan gaat het opvallend vaak goed.

Onderzoek toont aan dat onze hersenen allang iets gekozen hebben voordat we ons daar bewust van zijn. Dan zeggen we achteraf dat het onze keuze was, maar het was gewoon ons ego dat zich dat besluit toe-eigende. Dat suggereert ons dat we dingen onder controle hebben. Maar op wat spontaan gebeurt past helemaal geen auteursrecht. Dingen gebeuren gewoon. Geloof je nou echt dat al die componisten hun muziek zélf hebben gemaakt? Die kwam gewoon in hen op, daar deden ze niets voor. Hetzelfde geldt voor uitvinders met hun aha-erlebnissen die ze alleen krijgen als ze even niets doen, ontspannen zijn, aan iets anders denken. Maar eigenlijk zijn er geen personen die het recht op auteursrecht en copyrights hebben, anders dan het bestaan zelf. De enige rechtvaardiging daarvan is dat ook de geïnspireerden brood op de plank hebben. Het enige wat ze deden is keihard oefenen en werken om hun inspiratie vorm te geven. En zelfs die bevlogenheid was niet hun eigen keuze.

Nee, een vrije wil is aan mij niet besteed. Ik kan niet anders dan doen wat ik doe. Keuzes maken je alleen maar onvrij. Dan moet je je daaraan houden en zo, terwijl het later allicht niet meer goed voelt. De grootste vrijheid is geen keuzes te hoeven maken. Daar kies ik voor! Mijn laatste keuze!

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

De Al-tijd

Date 16 augustus 2024

Vriend komt niet meer thuis. Dat was de conclusie van een gesprek dat we vorige week hadden met een team van Naarderheem waar hij sinds drie weken in revalidatie is. Hij heeft 24-uurs zorg nodig, en het was me niet meer mogelijk hem dat te geven. Tot hoe ver kan je daarmee gaan? Ik beloofde mezelf en anderen dat ik mijn grenzen goed zou bewaken, maar ging er ongemerkt toch overheen. De cardioloog vond mijn hart onrustiger geworden en gaf me bètablokkers tegen de stress. Na een poos niet op mijn gewicht te hebben gelet was ik opeens vijf kilo lichter. Hij kon nauwelijks meer lopen, en mijn grootste angst was dat hij zou vallen zodat ik dag en nacht waakzaam was. Nu bezorgt hij zijn kamergenoot zowat een hartverzakking als hij weer eens kunsten gaat uithalen. Ik vind eigenwijsheid een mooie eigenschap, maar je kan ook overdrijven. Tijdens dat gesprek met het team voelde ik opnieuw een janken in mijn keel opkomen. We hielden elkaars handen vast.

Tot zo’n anderhalve maand geleden had hij best heldere momenten. Dan kon hij niet ophouden met mij te danken voor al mijn zorgen. Ervoer hij een keer dat hij niet meer wist wie hij was, en genoot daarvan. Zei hij me troostend dat er eigenlijk niets aan de hand was. Vertelde hij heel bewust geweest te zijn toen hij met een zwaar bloedend hoofd op de grond lag. Dat gaf hoop dat het spiritueel wel goed met hem zou komen, maar van dit alles is weinig meer over. Hij is in een totaal andere voor mij ondoorgrondelijke wereld beland. Ik zoek hem drie keer in de week op, en blijf dan met hem in het restaurant eten. Hij praat zacht en is vaak in de war. Ik denk ook dat hij zich soms in de steek gelaten voelt, achtergelaten, gedumpt, en ik kan me dat zelfs nog goed voorstellen ook. Alsof ik hem als een gewonde soldaat heb moeten achterlaten. Maar ik kan hem niet meer helpen. Niet meer dan soms te laten merken dat ik nog bij hem ben. Uiteindelijk moeten we toch allemaal alleen sterven.

Soms hoop ik dat zijn geheugen weer terugkomt, dat al het moois tussen ons niet verloren gaat. Dat we weer samen fietsen in de Veluwe. Op een warme zomernacht aan de Amstel op een bankje zitten. De Mont Ségur en de Martinitoren beklimmen. Gewoon spelletjes spelen bij de muziek van Enya. In Duitsland de zonsverduistering van 1999 beleven. Overal in het land klassieke concerten bezoeken. Elkaar voor het eerst zien en werken in de Osho-commune in Amsterdam. Ik wil graag geloven dat dit alles niet verloren gaat, zoals je in sommige spirituele kringen hoort. Dat alles in zogenaamde Akasha-records wordt opgeslagen, of in een vijfde dimensie. Dat dit alles nog steeds aanwezig is, maar je er niet meer bij kunt omdat het bestandssysteem in de hersenen kapot is en niets meer kan vinden op de kosmische harde schijf waar alles voor eeuwig in de Al-tijd is opgeslagen. En eigenlijk geloof ik dat niets verloren gaat, dat alles wel ergens zo niet overal een stempel achterlaat. Ergens fietsen we nog steeds in de Veluwe.

Hij zit en ligt daar maar. Met voor mij onpeilbare gedachten, ook als we elkaar even recht in de ogen kijken. Hij kijkt niet naar films, want die zijn voor hem niet meer te volgen. Ja, ik moest een boek voor hem meenemen. Wetend dat hij er niet veel meer dan een paar pagina’s uit zou lezen heb ik het toch voor hem meegebracht. Het ontstaan van de tijd van Thomas Hertog. Alsof voor het ontstaan van iets géén tijd nodig is. Maar Vriend heeft nu alle tijd omdat van alles voor hem geregeld is en hij zich nergens zorgen over hoeft te maken. Maar dat doet hij toch, want hij voelt zich opgesloten, gevangen gezet door mij en consorten. Het moet wennen, want het is allemaal heel nieuw voor hem. Ik hoop dat hij na een poosje genieten kan van het hier en nu, waarvoor helemaal geen gedachten nodig zijn. Dat hij niet meer hoeft te weten wie of waar hij is, of wie ik ben. In gedachten zie ik hem guitig glimlachen omdat hij stiekem verlicht is. Zou zomaar kunnen, daar in de Al-tijd. Maar eerst gaan we vanmiddag weer een ijsje eten.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Herinnering

Date 7 augustus 2024

Dit is ideaal, zoals het hoort. Vanuit mijn nest in schamele kleding meteen buiten gaan zitten met koffie, rookwaar en een krantje. Zomer. Doet me denken aan Saint-Tropez, zomer 1979, toen ik gebruik kon maken een appartementje dat Alex het jaar ervoor had gekocht en dat we toen samen hadden ingericht. Hij had een erfenis gekregen en meende zijn geld goed te investeren omdat een bureau er wel voor zou zorgen dat het verhuurd werd als hij of ik er niet waren. Het werd toch stiekem verhuurd, want toen ik een jaar later er onverwacht binnenviel bleken er anderen te zitten die ik via het verhuurbureau weg moest jagen. Deze zomer was ik er alleen en flaneerde ik ’s avonds bloot in een rode tuinbroek over de kades langs de cafés. Overdag schreef ik brieven en pende steeds nieuwe liedjes op die in mijn hoofd kwamen spelen. Het mag dan een decadente wereld zijn, toch hield ik van het stadje. Pink Floyd zong er ook al eens over, en ik was helemaal verkocht toen twee jongens ergens in het halfduister hun Brain Damage ten gehore brachten. Romantischer kon het niet. Toen ik terugwandelde naar het appartementencomplex deed de maan me meeglijden zodat ik niet eens zelf hoefde te lopen. Over de Chemin des Amoureux.

Want verliefd was ik! Op Osho – toen nog Bhagwan geheten – die ik dat voorjaar had ontdekt. Ik had boeken en cassettes met zijn lezingen meegenomen. De ontmoeting met de Meester is eigenlijk de ontmoeting met jezelf. Herkenning. Hij vertelde dingen die ik eigenlijk allang wist, alsof hij mijn gedachten tot leven bracht door er proza en poëzie van te maken. Een her-innering, zoals mijn Wijze Tante het zou noemen. Maar ik was niet alleen op Osho verliefd, maar op de hele wereld hier in Saint-Tropez. De lome luie zomersfeer, de zangers en artiesten op de kades. Ik heb daar mooie herinneringen aan. Ik zwelg daar soms zelfs in, maar dat schijnt niet te mogen van veel spirituele leraren. Je moet in het hier en nu leven. Niet elders, niet in het verleden of de toekomst. Want je bent alleen en altijd in het hier en nu. Wat een kortzichtige visie eigenlijk! Wat is dat ‘hier’ dan? Mijn eigen lijf, de plek waar ik ben? Het bos waarin ik wandel, het dorp waar ik woon? Waar is de grens tussen hier en daar? Mag ik niet meeleven met een kind in Gaza? Klinkt nogal selfish allemaal. Waarom is het hier niet overal? Wat ook geldt voor dat ‘nu’, alsof het ene nu belangrijker is dan het andere nu. Alsof op dieper niveau niet alles tegelijk overal gebeurt.

Voor een rationeel denker is dat natuurlijk onzin allemaal. Maar voor mijn gevoel klopt het, en laat mij maar mijn gevoel volgen. Verleden en toekomst bestaan niet meer als wat geweest is of wat nog komen moet omdat ze in het nu aanwezig zijn. Ga op een verre planeet zitten, kijk naar de aarde. Laat alles als in een versnelde film aan je voorbij trekken. Wat maakt het uit allemaal? Niets. Alles wat overal en altijd gebeurt staat al lang op een kosmische film waarvan we alleen een paar beeldjes zien waarmee we ons identificeren. Alles gebeurt gewoon en daar is eigenlijk weinig over te zeggen. Niets is belangrijk en daarom is alles even belangrijk. Vergeet de tijd en alles gebeurt tegelijk. Dan zijn er geen verleden en toekomst meer omdat ook die in het nu zitten, de al-tijd die overal aanwezig is. Tijd en ruimte zijn een illusie, een bedenksel als je je vastpint op de vier coördinaten van ruimte en tijd. Zo’n identiteit moet je niet willen. Verlang ik nu terug naar die mooie vakantie in Saint-Tropez? Ja en nee. Het verlangen is het verlangde! Hoe kan ik verlangen naar iets dat er al is? Zelfs een van mijn beste vrienden die overleden is mis ik niet. Omdat hij er voor mij nog altijd is. Ik schud de tijd van me af en proef de tijdloosheid.

Eigenlijk ben ik een mysticus, hopeloos verliefd op het onuitsprekelijke waarnaar zoveel gedichten en muziek proberen te verwijzen. Smachtend wil ik één worden met het tijdloze Al, met de sterren. Ik kan me niet vaak genoeg her-inneren dat ik ooit zo was, ben en zal zijn. Op een terras in Saint-Tropez neem ik nog een glaasje pastis en ik weet dat het goed is.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Vriend in revalidatie

Date 27 juli 2024

Gisteren hebben Marcel en ik Vriend naar de revalidatiekliniek Naarderheem gebracht. In 2018 was parkinson bij hem geconstateerd, waarmee toen nog goed te leven was. De afgelopen jaren kreeg hij er echter veel last van, en de afgelopen maanden ging hij sterk achteruit. Het licht sprong op rood toen hij precies een maand geleden in de badkamer zodanig zijn hoofd verwondde dat ik de ambulance erbij moest halen. Dat liep goed af, maar ik was op het einde van mijn krachten als mantelzorger. Een paar dagen later de dokter op bezoek die mij de weg wees naar thuiszorg en huishoudelijke hulp. De zorgen gingen niet alleen om Vriend maar ook om mij, en iedereen was het er over eens dat ik ongemerkt mijn eigen grenzen had overschreden en zwaar overspannen was. Ik was intussen vijf kilo afgevallen, maar vond het heel fijn om voor Vriend te zorgen en hij was me daar ook heel dankbaar voor. Thuis blijven kon niet meer, onder anderen omdat hij nog nauwelijks kon lopen en de halsbrekende toeren waarmee ik hem de trap op en af hielp werden onverantwoordelijk. En dan heb ik het niet eens over andere onaangenaamheden.

Parkinson is een sadistische hersenziekte die de laatste tijd epidemische vormen lijkt aan te gaan nemen. Geleidelijk aan verlies je de controle over je spieren, maar ook het denken en het kortetermijngeheugen gaan achteruit, zodat communicatie steeds lastiger wordt. We kennen de ziekte van de prachtige film Awakenings naar aanleiding van het gelijknamige boek van neuroloog Oliver Sacks. Het is een hersenziekte waarbij te weinig dopamine wordt aangemaakt, wat tot in zekere mate gecompenseerd kan worden door gebruik van levodopa. Terwijl ik deze woorden schrijf begint mijn horloge te trillen als herinnering dat Vriend 150 milligram daarvan moet innemen, maar daar wordt nu in Naarderheem voor gezorgd. Ik noem het een sadistische ziekte omdat er ook hoopgevende periodes zijn waarin alles beter lijkt te gaan terwijl het uiteindelijk steeds slechter gaat. De oorzaak van parkinson wordt gezocht in het gebruik van bestrijdingsmiddelen, maar ik kan me ook voorstellen dat mensen die veel behoefte aan controle hebben daar extra ontvankelijk voor zijn. Net zoals veel andere ziektes zich niet alleen op het lichamelijke vlak afspelen, maar ook een psychologische en spirituele dimensie hebben.

Ik heb Marcel, die ons het afgelopen jaar met veel hand-en-spandiensten heeft bijgestaan, gisteravond getrakteerd op een etentje op het terras van Bruis hier in de Blaricummermeent. Ik nam een pannekoek en een dame blanche toe. Daar belde Vriend nog naar Marcel, en was verward. Toen ik later weer alleen thuis was voelde het huis stil en leeg aan. In gedachten was ik bij Vriend, tien kilometer verderop in een vreemd bed, maar wel met een aardige kamergenoot. Het doet pijn hem alleen achter te laten, maar het kan gewoon niet anders. Op de een of andere manier heb ik het gevoel de afgelopen maanden dichterbij bij hem geweest te zijn dan ooit. Stil, huilend en machteloos. Ik hem troostend, maar hij ook mij troostend. Het is onzeker of hij hier ooit nog terug zal komen. En ik moet eraan wennen alleen te zijn, in elk geval de komende maanden. Maar ik hoef niet meer dag en nacht angstig te zijn dat hij valt of gekke dingen gaat doen. Zelfs Arthur leeft via berichtjes met mij mee. Ook een Maagd, net als Marcel en Vriend.

Straks ga ik kersen voor hem kopen, daar is hij dol op, en vanavond ga ik met hem mee-eten in het restaurant. Heel veel lieve kusjes, lieve Vriend!

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Ik ben een dromer

Date 23 juli 2024

Als alles één is, kan er geen verschil zijn tussen subject en object, tussen de getuige en het waargenomene. Osho hamert vaak op dat getuige zijn, de watcher on the hill die zich nergens mee identificeert. Maar dat is dus géén non-dualisme. Het is een fase op het spirituele pad, die uiteindelijk – paradoxaal als dat is – tot versmelting van subject en object kan leiden. Identificatie met de getuige groeit dan tot identificatie met alle subjecten, het Al.

Het bewustzijn kan ook zichzelf waarnemen, want anders had ik er nooit over kunnen schrijven. Dat verschil tussen subject en object is een creatie van het denken dat net als computers digitaal werkt. Hoewel de kwantummechanica al een eeuw knaagt aan dit grondvest van de wetenschap. Object is subject! Maar dat kan het verstand zich niet voorstellen. Evenmin als iets als oneindigheid, dat je eeuwig kunt blijven reizen in de kosmos. Dat wringt ergens in de hersens. Als ik een boom zie, ben ik de boom!

Ik kom op dit alles wegens reacties op mijn verhaal dat ik kan dromen dat ik verlicht ben. Dat is uiteraard een knuppel in het spirituele hoenderhok, want dromen wordt in die kringen meestal niet als de meest hoogstaande activiteit beschouwd. Daar kan dat per definitie niet. Maar 1: als het zo is dat wij mensen leven in een droom, en 2: mensen verlicht raken, dan 3: dromende mensen kunnen verlicht raken. En het is trouwens niet echt non-duaal om een verschil te maken tussen droom en werkelijkheid.

Niet dat die dromen die ik bedoel zo bijzonder zijn, want ik herinner me niet veel meer dan een verstilde serene sfeer. Dat was het gewoon. Geen vragen, geen antwoorden. Misschien zijn het eigenlijk herinneringen, want elk kind wordt verlicht geboren. Uiteindelijk gaat het op het spirituele pad om herkenning, bewustwording van dingen die je allang wist. Herkenning in een goeroe, mooie gedichten, muziek, het maakt niet uit wat. Eigenlijk weten we drommels goed wat verlichting is maar ons zorgelijk ikje staat dat in de weg.

Veel mensen identificeren zich alleen met zichzelf. Stom. Dan kan je moeilijk meegenieten van de bomen die naar de wind wuiven, van de golven die met het strand spelen of van de sterren die guitig naar je knipogen. Dan kan je moeilijk meelijden met een zieke die pijn heeft, met het liefdesverdriet van je kind of vriend, met de angst van mensen wiens huizen door raketten worden bedreigd. Als ik de vliegenmepper pak bied ik de mug mijn excuses aan voordat ik hem doodsla. En ik dank zelfs mijn computer voor al het werk dat hij voor me doet. Want alles leeft – ook dat is logisch in de non-duale wereld.

Sommige mensen vinden mij een dromer. Houden zo. Want mijn belangrijkste dromen vertegenwoordigen voor mij meer werkelijkheid dan veel alledaagse zogenaamde realiteit. Het gaat mij niet eens om verbondenheid met de wereld om me heen, want dan rest er nog steeds verschil tussen ik en de ander. Maar ik geef toe dat het onbegrijpelijk is allemaal. De meest essentiële dingen – zoals de liefde – zijn gewoon niet te begrijpen. Dat zou betekenen dat je er grip op hebt. Vergeet dat maar.

Ik geef toe dat ik het grootste deel van mijn leven meen dat ik als een ikje besta. Maar de momenten waarop dat niet zo is zijn wel de meest waardevolle in mijn leven.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

In het hart van India

Date 21 juli 2024

Vannacht droomde ik dat mijn kundalini doorbrak. Je weet wel, die energie die langs je ruggegraat omhoog reist, van chakra naar chakra om uiteindelijk in de sahasrara bovenop je kruin tot bloei te komen. Ik hoorde mijn rugwervels kraken en liet dat maar zo. Onzin natuurlijk, die droom. Bovendien ervaar ik veel esoterie juist als antispiritueel omdat er nog altijd sprake is van willen en verlangen. Die droom kwam natuurlijk omdat ik had gelezen in het boek De onwetendheid voorbij van Surya Cliné. Dat rijk geïllustreerde en goed gedocumenteerde boek kocht ik omdat Srajan, die ik nog ken uit de tijd dat ik in de Amsterdamse commune actief was, me erop wees. En dat deed hij omdat hij mijn korte reisverslagen over mijn tocht door India in 1990 op de site van de stichting Vrienden van Osho had gezet. Over Gadarwara en Jabalpur. En dat deed hij nadat ik hem wat aanvullende foto’s op een ander artikel had gestuurd van universiteiten waar Osho filosofie had gedoceerd.

Surya deed in 2016 mee met een groepsreis door India, langs plekken die ik in 1990 op mijn dooie eentje bezocht. Met name Gadarwara waar Osho zijn jeugd doorbracht en het natuurlijk niet kon nalaten diverse schelmenstreken uit te halen, Jabalpur in hartje India waar Osho professor was en verlicht raakte in 1953, en Khajuraho met zijn prachtige tantristische tempels. Over die laatste, die een belangrijke inspiratiebron voor Osho waren, schrijft Surya veel, bijvoorbeeld hoe er geoefend werd in orgasmes die je in je totale lijf beleeft, die helemaal niets meer met seks van doen hebben. De prachtige erotische afbeeldingen van de tempels lijken allemaal over seks te gaan, maar het gaat juist over het overstijgen daarvan. ‘Ze horen een plaats van echte liefde te zijn,’ citeert ze rondleider Ganga over de tempels. ‘Daarom heb ik je gezegd, tantra is het pad van totale onthouding, celibaat dat van binnenuit komt.’ Dan is er geen erectie, geen orgasme, maar toch een seksuele extase.

De groepsleider van de reis is Anadi, en hij organiseert tot vandaag deze meditatiereizen langs plekken waar Osho heeft geleefd of die hij belangrijk vond. Het blijkt dezelfde Anadi te zijn die mij een kwart eeuw geleden op zijn motorfiets diverse historische plekken in Gadarwara liet zien, zoals de brug waar Osho graag van afsprong, en de Olifantspoort wiens naam hij eer aandeed door er op een heuse olifant door te lopen. Het lezen van Surya’s boek is voor mij extra leuk omdat ik er zoveel uit herken. Ik heb het nog niet uit en ben benieuwd of deze meditatiegroep ook de Marble Rocks heeft bezocht wat voor mij heel vervreemdend maar daarom zo indrukwekkend was. Toen belandde ik in het donker met twee begeleiders op een minuscuul eilandje midden in een meer waar vervolgens wierook bij een beeldje werd gebrand. Zelden was ik zo verlaten van de rest van de wereld. Ik zie dat de groep wel in Jabalpur bij de boom is geweest waaronder Osho verlicht raakte, een Spaanse kers waarvan ik bladeren verzamelde.

Maar nu ben ik nog aan het lezen over Khajuraho, en vind het jammer dat ik weinig van de achtergronden van de tempels wist toen ik daar was. Er nestelde zich daar wel een Vangelis-achtige melodie in mijn hoofd, die daar tot vandaag de dag is blijven zitten. En nu maar afwachten of ik de komende nacht weer van die onzin ga dromen dat ik verlicht word.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

De waan van de mens

Date 9 juli 2024

Hoezo voorbij de waan van de dag? Ik herkende weinig van dit uitgangspunt van De Correspondent toen het opeens over voetbal ging. Mooie explainer, daar niet van. Zeker voor dummies zoals ik, zodat ik nu weet wat met 4-4-2 en zo wordt bedoeld. Maar als je iets de waan van de dag kan noemen is het wel voetbal. Begrijp me niet verkeerd. Ik heb geen hekel aan voetbal. Zolang ik niet geacht word ernaar te kijken, dronken mee te joelen en vlaggetjes in de voortuin te hangen. Ik heb so wie so weinig op met de wereld rond de sport. Er worden knappe prestaties geleverd die mooi zijn om te zien, maar het is bepaald niet vrij van seksisme allemaal. Hoewel ik daar zelf ook aan meedoe door extra naar de outfits van de jongens te kijken. Misschien dat ik geen voetbalfan ben juist omdat het de waan van de dag is. ‘Onze correspondenten laten zich niet leiden door de waan van de dag,’ aldus het manifest van De Correspondent, ‘maar richten hun aandacht op structurele ontwikkelingen in onze samenleving en in de wereld. Anders gezegd: wij vertellen je niet over het weer, maar over het klimaat – en hopen je zo dieper inzicht te geven in hoe de wereld werkt.’

Op zoek dus naar diepere structurele ontwikkelingen, die minder opvallen en daarom weinig aandacht vragen, juist omdat ze zich trager en minder zichtbaar voordoen. Ze bewegen zich onopgemerkt als de tektonische platen van de aarde. Totdat er aardbevingen ontstaan. Terug naar de roots dus als je problemen écht wil bij de wortels aanpakken. Migratie ontstaat door het slechtere weer. Het weer verandert door het klimaat dat verandert door het broeikaseffect dat ontstaat door te veel kooldioxide in de lucht dat weer ontstaat door verbranding van fossiele brandstoffen om energie op te wekken. En energie hebben we nodig om het leven makkelijker en efficiënter te maken. Met auto’s, stofzuigers, landbouwmachines, bladblazers, vliegtuigen, oorlogsmaterieel en noem maar op. Zo zijn het natte weer met rozen die niet meer bloeien en insecten die verdwijnen indirect het gevolg van de Industriële Revolutie. Dus nu op zoek naar de oorzaak van onze behoefte om het leven met techniek en machines te vergemakkelijken.

We zijn geneigd te denken dat gemak tot geluk leidt. Maar de tijd en kracht die we besparen met grasmaaimachines en elektrisch gereedschap zijn we weer even hard kwijt met joggen en zweten in sportscholen. Inefficiënt. We zouden veel natuurlijker moeten en kunnen leven. Niet op de zonnebank maar in de zon. Niet met winkelmandjes achter ons aan rollen maar die gewoon dragen. Het is alsof we veel van wat natuurlijk is haten. Ook ons eigen lijf dat we oppoetsen en mooier maken dan het is. ‘Terug naar de natuur!’ riepen romantici, maar we hebben ons inmiddels zo diep in techniek genesteld – schakel het internet en satellieten uit en alles ligt plat – dat we niet meer terug kunnen. Hadden we maar meer en beter naar de natuur geluisterd! Nu zitten we met de gevolgen. Zo is onze slechte relatie met de natuur de wortel van de huidige crisis. Kan je nog dieper gaan dan het in onze heersdrift over de natuur te zoeken? Wat is de wortel aller wortelen? Bestaat die eigenlijk wel? Het lijkt er op dat je, net als bij rekenen, oneindig door kunt gaan met worteltrekken.

Waarom hébben we eigenlijk wat tegen de natuur? Alles wijst erop dat we te midden van groen en bossen veel gezonder en prettiger leven. Maar we zitten opgescheept met het idee dat we boven de natuur staan, en boven iets of iemand staan garandeert een slechte relatie. Lang geleden vond God al dat wij als mensen over de natuur moesten heersen, maar dat was duidelijk een valse start, en Hij heeft daar misschien nu wel spijt van. Wij mensen hebben ons afgesplitst van de natuur. Uit wantrouwen en hebberigheid, ofwel ontevreden zijn met wat hier is. Uit angst en verlangen, ofwel niet meer leven in het nu. Maar leven in het hier en nu is eng, omdat we dan net als de natuur zijn en ermee dreigen te versmelten. Dieren doen niet anders dan leven in het hier en nu. Wij mensen durven niet meer met het leven mee te dansen. Zowel collectief als individueel kunnen we niet meer loslaten en ontspannen, genieten van het leven zelf. We doen hooguit alsof, op volgepakte stranden en achter spelcomputers in plaats van door donkere bossen te zwerven en diefje-met-verlos te spelen. 

Zo is de Waan der Wanen ons eigen angstige ikje dat zich afscheidt van anderen, de natuur en de rest van de wereld. Uit angst ermee te versmelten maken we ons leven tot een hel. In een illusie vechten we voor iets onmogelijks zoals onsterfelijkheid, niet wetend dat we dat allang zijn. Alleen ons ik, ego, gaat dood, maar we zijn veel meer dan dat. Om ons dat te realiseren is bewustzijn nodig, ontdekken dat ikken ongelukkig makende illusies zijn. Een diepere waan dan dat ik is niet meer te vinden. Ik. Voorbij de waan van de dag, voorbij de waan van het jaar, voorbij de waan van de eeuw, voorbij de waan van het millennium, voorbij de waan van de mens.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Wordt het nog wat?

Date 2 juli 2024

Eigenlijk vind ik zo’n extraparlementair kabinet niet zo’n slecht idee. Daarmee zijn de wetgevende en uitvoerende macht beter gescheiden. Het wordt moeilijker voor ministers en staatssecretarissen om hun eigen politieke kleur erdoorheen te jagen. Als het goed is staan ze, samen met de minister-president boven de partijen. Met het nieuwe kabinet kijk ik vanaf vandaag naar veel onbekende gezichten, en eigenlijk is dat heel goed. Maar het is wel even wennen. In een democratie hoort de macht in het parlement thuis en nergens anders. Ik vind trouwens wel dat binnen een parlement het vormen van coalities niet netjes is wegens alle ruilhandel die het met zich meebrengt. Dat hebben ze in Europa, waar elk onderwerp tot een nieuwe coalitie kan leiden, beter geregeld.

Wel jammer natuurlijk dat radicaal-rechts het zo goed doet in Europa. Tot nu toe was dat in andere landen, maar nu is dit in ons land aangeland. Het ligt in de verwachting dat het kabinet ondergesneeuwd wordt door allemaal onmogelijke plannen wat tot frustraties zal leiden. Zeker voor natuurhater Van der Plas als het over stikstof gaat. Het zou me ook niets verbazen als de wens ontstaat om uit de Europese Unie te stappen. Gelukkig heeft het Verenigd Koninkrijk ons een schrikbeeld laten zien van de rampzalige gevolgen van zo’n uittrede. En of je het asielbeleid zo makkelijk verandert dat er minder instroom is, is ook maar de vraag. Menselijkheid is radicaal-rechts vreemd. Uit de gegroeide populariteit van dit rechtse kamp blijkt dat er al heel stilletjes een omvolking heeft plaatsgehad, zij het niet op etnische basis.

De slimme Rutte heeft snel zijn biezen gepakt toen de gevolgen van het neoliberale ‘zoek het zelf maar uit’-beleid en de bijbehorende privatisering uit de hand liepen. Het was voorspelbaar dat dit zou gaan gebeuren en nu zitten we met de puinhoop die hij achterlaat. Hij geeft toe dat niet alles goed gelopen is zoals het instortende Groningen en de toeslagenaffaire, maar om nou te zeggen dat hij een gaaf land heeft achtergelaten, nou nee. Ja, het is hier beter dan in Gaza, maar zo kan ik het ook. Het meest schrijnende vind ik het klimaatbeleid, de zorg en de huisvesting, maar men houdt zich liever bezig met minor problems zoals asielzoekers weren en harder over de snelweg scheuren. En nu maak ik mij extra zorg over cultuur en wetenschap, alsof dat eigenlijk niet de wortels van de samenleving zijn.

We zullen het zien. Radicaal-rechts met zijn afschuw voor waarheidsvinding en verheerlijking van populisme zal de samenleving verder helpen ineenstorten. Misschien zijn we op weg naar een dictatuur of burgeroorlog. Kennelijk moeten er grote rampen gebeuren om iedereen weer tot zinnen te laten komen. Dijkdoorbraken, een nog natter en heter klimaat, minder dieren en planten die de ecologie nog een beetje in evenwicht houden, oorlog met Rusland. De domheid regeert de komende jaren en ik ben benieuwd wat onze onbekende nieuwe minister-president Schoof ervan gaat maken, of die het zooitje een beetje in de hand weet te houden. Toch wel spannende tijden eigenlijk. Wordt het nog wat? Maar goed dat mijn ouders dit niet meer hoeven mee te maken.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Open dankbrief aan Linden Lab

Date 30 juni 2024

Ik schrijf jullie om te vertellen dat ik heel dankbaar ben voor Second Life, waarvan ik bijna dagelijks geniet. Sinds 2007, toen ik nog dacht dat het alleen maar een spelletje was. Wat moet het een gigantische klus geweest zijn om dit te bouwen, te onderhouden en nieuwe dingen te ontwikkelen zoals de mobiele app! En kijkend naar alle mogelijkheden om je eigen wereld vorm te geven voel ik me vaak nog steeds een ‘newbie’. Je kunt van dit ‘spel’ intussen een hele universitaire studierichting maken! Ik vertelde mijn partner dat ik jullie eigenlijk een dankbrief zou moeten schrijven en hij vond dat ik dat maar moest doen. Bij deze!

Toen ik ermee begon was ik best wat bang om in een virtuele wereld te verdrinken. Ik had felle discussies met mijn partner over het gevaar het contact met de ‘echte’ wereld te verliezen, en moet toegeven dat ik schrok toen mijn beste vriend in Second Life zei ‘Het is zo écht allemaal!’ Ik heb ooit psychologie gestudeerd en ben veel bezig met spiritualiteit. In beide staat de vraag ‘Wie ben ik?’ centraal. Ben ik de jongen achter mijn beeldscherm of ben ik mijn avatar? Want ik identificeer me gauw met mijn avatar. In het echte leven noemen jullie mij in correspondentie bij de naam van mijn avatar. Ik zal niet de enige zijn die in zijn avatar een ideaal ik projecteert, maar tegelijk vraag ik me af wat daar mis mee is. God schiep de mens, en de mens schiep zijn avatar. Associaties met Oosterse spiritualiteit waarin de ‘echte’ wereld een illusie is dringen zich aan mij op.

Heeft mijn avatar ook bewustzijn? Volgens David Chalmers – toch niet de eerste de beste als het om bewustzijnsonderzoek gaat – is dat heel goed mogelijk. Tien jaar geleden omschreef ik mijzelf op een platform als ‘virtueel realist’ en meer recent werd dit begrip door Chalmers gemunt in zijn boek Reality+. Die titel laat weten dat virtuele werelden niet zozeer een opponent zijn van real life, maar eerder een uitbreiding ervan, een verrijking. En zo ervaar ik het ook. Als wij in Second Life op elkaar verliefd zijn, voelen we de echtheid ervan in real life, en dat is bepaald niet virtueel. Bij veel vrienden sijpelt real life door in gesprekken, en zo geeft Second Life enorme mogelijkheden voor vriendschappen, zelfs in real life, over de hele wereld. En in zekere zin ben ik écht mijn avatar omdat die het diepste ideaal van mijzelf is. Net zoals je met het genieten van kunst contact maakt met het diepste wezen van de componist of schilder.

De explosie van creativiteit, van een vaak onmogelijke wereld die door alle bewoners zelf is opgebouwd, is ontroerend indrukwekkend. Niet elke bezoeker van Second Life zal dit alles zo ervaren als ik – sommigen gaat het alleen om de seks – maar het blijft een wonder hoe je elkaar kunt ontmoeten in deze zelfgemaakte werelden en kunt genieten van vriendschappen met mensen over de hele wereld. Linden Labs heeft dit allemaal mogelijk gemaakt en is tot vandaag de dag bezig met dit meer en meer te perfectioneren. Jullie hebben groots werk verricht en zonder de verrijking van Second Life had ook mijn real life er heel anders uitgezien! Dank, dank, dank!

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Natuurlijk natuur!

Date 18 juni 2024

Dat lucht op. De natuurherstelwet, een initiatief van Frans Timmermans, is erdoor in Europa, zij het in verzwakte mate. Toen ik hoorde dat de Europese Raad er de volgende dag over zou stemmen nadat het Parlement het al had aangenomen, sliep ik de nacht ervoor onrustig. Het zag er tot voor kort somber uit voor deze Green Deal, maar de Oostenrijkse milieuminister Leonore Gewessler van de Groenen liet op het laatst weten toch voor deze wet te gaan stemmen, waarmee ze de woede van ŌVP-bondskanselier Karl Nehammer over zich afriep. Die wil het er niet bij laten zetten, maar heeft weinig kans een en ander terug te draaien. Heel dapper van Gewessler. Haar geweten was belangrijker dan de afspraken met de coalitie. Ik ben blij dat de wet nu is aangenomen. Gefeliciteerd, Frans!

Wat mij betreft had de Green Deal bovenaan alle partijprogramma’s moeten staan, omdat slecht onderhoud van de natuur desastreus is voor ons allemaal. Als ik het voor het zeggen had was het topprioriteit nummer één waarvoor al het andere moest wijken. Ik snap niet dat anderen dat niet zien. Dat er landen zijn die hebben tegengestemd. Nederland speelde hierin helemaal een vuil spel door eerst de wet te verzwakken en vervolgens tegen te stemmen. Vergeleken met de importantie van die natuurwet is het meeste waarmee de coalitie zich bezighoudt geneuzel. Daar worden bestuursonwaardige besluiten genomen zoals tien kilometer sneller mogen rijden. Godbetert waren ook Finland, Italië, Hongarije, Zweden en Polen tegen. Mijn verstand staat er echt bij stil.

Een tegenslag voor de boeren. Maar met Caroline van der Plas en consorten heb ik weinig medelijden. Boeren kunnen al decennialang weten dat ze niet goed bezig zijn, en nu is het eigen schuld, dikke bult. Dat bedrijf lijkt lang niet meer op de romantische beelden waarmee we worden doodgegooid. Niet alleen de landbouw met zijn vergiftigde uitstoot, illegaal mest uitrijden en parkinsonstimulerende bestrijdingsmiddelen in het rond te spuien. Ook de sadistische vleesindustrie waarvan het meeste voor de export is bedoeld. Vlees eten is überhaupt dom want je stopt er meer voedingswaarde in dan dat het oplevert. Maar diep van binnen houden we er kennelijk toch van onze tanden in vlees te zetten. Misschien uit seksuele frustratie. Rennen tegen kanker. Zwemmen tegen ALS. Fietsen tegen dementie. Seks tegen dierenleed.

Een pluim voor Europa. Daar wordt meer goeds verricht dan we ons meestal bewust zijn. Zo gaan volgend jaar nieuwe regels gelden voor beursgenoteerde bedrijven, die in hun jaarverslagen een fatsoenlijke betaling van werknemers in ontwikkelingslanden moeten rapporteren, alsook de mate waarin ze klimaat- en milieuschade veroorzaken. Niet alleen de schade door de toeleveringsketen maar ook die door klanten. Europa kan niet zonder regels die voor al haar landen gelden, daarvoor is er te veel internationaal contact. Het wordt echt een onwerkbare lappendeken als elk land conservatief zijn eigen regels wil houden. Dan kan je ook wel alle tijdzones willen afschaffen om de werkelijke plaatselijke tijd weer in te voeren. Moeten we hier al onze klokken zo’n veertig minuten terugzetten, en in de zomer nog een uur meer, afhankelijk van waar we wonen.

Veel conservatieve en rechtse partijen zouden graag de klok willen terugzetten. En daarmee de illusie wekken dat nog lang geen twaalf uur is. Dat het allemaal nog wel mee zal vallen. Voor hen geldt een gewaarschuwd mens niet voor twee maar voor een half. En is het heel natuurlijk om tegen de natuur te zijn.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites