Stress

Date 9 september 2018

Een stelletje criminelen zijn het bij de ING! Too big to jail, zoals Joris Luyendijk onlangs in De Correspondent verzuchtte. Echt iets om je druk over te maken, vooral ook omdat je weet dat Hamers echt niet in de gevangenis zal belanden en wel een ander mooi baantje zal vinden, en dat na een paar sissers en verhogen van de tarieven van ING alles uiteindelijk hetzelfde zal blijven. Het is maar een klein voorbeeld van hoe mensen de stress in worden gejaagd, net als werknemers, studenten, politieagenten, zorgverleners en noem maar op. Een prestatiemaatschappij vraagt om verzieking van zichzelf, want hoe je je best ook doet, alles kan altijd groter, beter, efficiënter, sneller en winstgevender. Zelfs als alles op rolletjes draait. Geen wonder dat stress de grootste volksziekte – dan wel de veroorzaker daarvan – lijkt te worden. Neoliberalisme is in feite neokannibalisme, want in plaats van dat het onze lijven opvreet zuigt het onze zielen leeg. Zo is volgens mij de reclame-industrie misdadiger dan de wapenindustrie omdat ze voortdurend onze hersenen bestookt, onze aandacht vernietigt met haar onophoudelijke gestalk.

In de wetenschapsbijlage van NRC dit weekend een helder artikel van Niki Kortweg over Giftige stress. Hoe de bijnieren adrenaline en cortisol aanmaken, waardoor de prefrontale cortex voor onze aandacht, en de hippocampus voor ons geheugen, overbelast raken, terwijl de amygdala die angst en agressie regelen juist groeien van deze hormonen. Stress is soms noodzakelijk, maar ‘wat onze gezondheid pas echt aantast,’ vertelt neuro-endocrinoloog Bruce McEwen, ‘zijn de subtiele, langdurige invloeden vanuit onze omgeving: armoede of verwaarlozing binnen de familie, leven in een vervuilde buurt vol herrie, belastend werk, slecht slapen, eenzaamheid, te veel of te ongezond eten, te weinig bewegen, roken, drinken.’ Niet echt topprioriteiten in het regeringsbeleid. ‘De laatste jaren wordt steeds duidelijker dat chronische stress een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van depressie, en waarschijnlijk ook van dementie,’ zegt Paul Lucassen, hoogleraar neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam. ‘Bij die aandoeningen, en ook bij angststoornissen en schizofrenie, zien wetenschappers krimp in de prefrontale hersenschors en in de hippocampus, en juist groei van de amygdala, en is er ook een verstoring van de functies van deze hersengebieden.’

Conclusie: om stress in toom te houden moet je drie maal per week 45 minuten stevig doorwandelen, 7 à 8 uur slapen per nacht, en niet te vaak eten en dan met zo weinig mogelijk suiker en niet al te veel koolhydraten. En last but not least mediteren. ‘Ook mediteren kan helpen het brein te herstellen,’ zegt McEwen. ‘Als mensen piekeren over dingen die ze niet kunnen veranderen, creëren ze interne stress. Mindfulness meditatie leert mensen te stoppen met piekeren.’ Want stress ontstaat vooral omdat je je hersens niet meer kunt stilzetten, geen afstand meer kunt nemen, niet terug kan keren naar het hier en nu, je je niet kunt overgeven aan slaap zonder daarvoor pillen nodig te hebben. Als we daartoe niet meer in staat zijn, vragen we om moeilijkheden. Iets dat voortdurend onder spanning staat moet op gegeven moment wel ontploffen. Ontspanning, een echte vrije dag, gewoon even niets plannen en gewoon doen waar je zin in hebt, dat is voor veel mensen een andere wereld. Maar die is toch echt bij tijd en wijle nodig als je je hersenen niet wil laten crashen.

Meer mediteren dus. Een half uur per dag. En als je daar geen tijd voor hebt twee uur per dag, zoals leraren wel eens zeggen. Want dan heb je het écht nodig!

Mooie momenten

Date 30 augustus 2018

Tussen het hotel en Albert Heijn bevindt zich een IBM Services Centre met een koe in de etalage. Daar zit ik graag op de vensterbank aan mijn elektrische sigaret te sabbelen. Nog voordat ik mijn eerste cappuccino heb gedronken, met half slapende hersenen in de frisse ochtend. Veertien graden. Mijn kleding heeft niet meer om het lijf dan een korte broek, T-shirt en sandalen. Net iets te koud en daardoor juist lekker. Westelijke wind, kracht 4. Eksters krassen in een boom. Bussen 1, 3, 4, 5, 6 en 10 rijden vlijtig af en aan. Een student met grijs hemdje en rugtas stapt uit. Zonlicht op de terrassen aan de overkant. Een schoonmaker bezemt het trottoir schoon zodat ik even opzij ga, wat voor hem niet hoeft. Een sirene in de verte. Fietsers rijden hun mobieltjes achterna. Voorbijgangers, millennials en babyboomers, groeten me soms. Op mijn schoot de zojuist gekochte nrc.next die ik nog niet ga lezen. Alles is vrede en goed zoals het is. Vakantie. Ik ben vacant, leeg.

Na het ontbijt gaan we op het terras aan de overkant zitten. Voor Vriend een dubbele espresso en voor mij een cappuccino. Ik lees over het Deense dorpje Hurup, de enige plaats waar ik ooit met een vrouw in bed heb gelegen. Op aanraden van een vriend, want ik moest het toch eens proberen. Tja, daar lag ik dan in het donker met een vrouw. Wat nu? Geen flauw idee, zodat het letterlijk niks werd. Moet heel frustrerend voor haar zijn geweest. Maar ik denk graag terug aan de weidse Deense landschappen. En het lekkere eten daar. Iets vreemds fladdert trillend rond de bloemen op het tafeltje. De serveerster googelt en vindt dat het een kolibrievlinder is. Een nieuwe natuur verovert Europa en eigenlijk verheug ik me daarop. Ik droom van hittegolven, zware stortregens en palmbomen. De natuur past zich makkelijker aan dan mensen, die alles vooral bij het oude willen houden.

Ik ben een rare vakantieganger. Want waar de meeste mensen op zoek gaan naar avontuur, bezienswaardigheden en uitdagingen, hoeft er voor mij helemaal niets te gebeuren. Wat rondhangen is genoeg voor mij. Ik heb echt geen zin om de Martinitoren weer eens te gaan beklimmen. Ooit maakte ik met een vriend een dagtochtje in een touringcar door Barcelona. Dit zien en dat zien. Uitstappen en instappen. Het enige dat ik me herinner is dat ik na afloop doodmoe was, terwijl ik toch in de kracht van mijn leven was. Dit nooit meer. Ik ben wel eens vaker in die stad geweest, maar herinner me niet veel meer dan een visrestaurant aan de Ramblas en die mooie kerk van Gaudi. Laat mij maar lekker aan het toen nog ongerepte strand liggen niksen. Of hier op dit terrasje. Vriend en ik weten eigenlijk niet goed wat we vandaag zullen gaan doen. Ik ben geen plannenmaker. Gewoon wat rondzwerven is genoeg, en je komt altijd wel ergens terecht.

Een tentoonstelling over virtual reality. Stenen met uitzwermende lichtvonken, en met een bril op zien dat je geen lichaam hebt – eigenlijk heel realistisch omdat vaste materie een illusie is – terwijl robots van draadstructuren om je heen wandelen. Kermis op de Grote Markt waar mensen zich in alle dimensies laten rondslingeren door de lucht, hun verdwijndrift bevredigend in een sensationeel hier en nu. Vanuit een terras spieden naar studenten die stiekem via een zijingang het gebouw van Vindicat binnengaan, terwijl ik me afvraag of je voor je goede fatsoen nog wel lid kan zijn van die vereniging. Als een oude nicht leuke en mooie jongens spotten. Slenteren door het Noorderplantsoen waar het festival Noorderzon wordt opgebouwd. Een biertje bij De Pintelier. Nieuwe sandalen kopen. Eten in het prachtige art-nouveaurestaurant De Drie Gezusters. Een uitstapje naar Leeuwarden voor de tentoonstelling over M.C. Escher.

Maar vooral hier en daar op een bankje lekker zitten niksen, genietend van de sfeer wat om je heen kijken. Want er hoeft niet veel te gebeuren. Dat is voor mij vakantie.

Offerfeest

Date 20 augustus 2018

Het offerfeest is niet zomaar een feest, want er zijn maar liefst vijf dagen en zestigduizend schapen, runderen en geiten voor gereserveerd. Het wordt niet voor niets het Grote Feest genoemd. Dit alles omdat Ibrahim in opdracht van Allah zijn zoon wilde slachten. Hetzelfde verhaal als Abraham die van God opdracht kreeg om Isaak te offeren. Althans volgens een prachtig verhaal dat zowel in de Koran als de Bijbel voorkomt. Moet je je voorstellen! Samen met je vader hout sprokkelen. En als je hem dan vraagt waar het offerdier is krijg je te horen dat je dat zelf bent! Moet je je nog uitkleden ook en braaf op de brandstapel gaan liggen! Dan zwaait Pa met een mes dat op het ultieme moment door een onzichtbare hand wordt tegengehouden. Grijpt Allah of God toch nog op het laatste moment in. Wel fijn dat het offer wordt afgeblazen, maar je zit geheid de rest van je leven met een fiks trauma, want als zelfs je eigen vader je naar het leven staat vertrouw je de rest van je leven niemand meer. Kindermisbruik waarbij vergeleken die priesters van tegenwoordig heilig zijn.

‘Ook bij rituele slacht joden problemen,’ meldt nrc.next onhandig in een streamer bij een artikel hierover. Dat slaat niet op dat gedoe van Ibrahim met zijn zoon, maar op het ritueel slachten dat tegenwoordig halal moet gebeuren. Onverdoofd. Binnen veertig seconden dood. Zo hoort het kennelijk. Daar moet meer controle op zijn. Dierenartsen erbij. Pas als het dier maar niet dood wil gaan mag je het verdoven. Extra kosten voor de slagers van die schapen, runderen en geiten die symbool staan voor de onschuld die sterven moet, net als indertijd met Jezus het geval was. Maar wat is er in godsnaam te vieren aan het aanrichten van zo’n bloedbad? Niet dat ik iets heb tegen dit soort rituelen, maar ze moeten wel uit vrije wil van het slachtoffer gebeuren. En dat is meestal niet het geval, en zeker niet bij dieren. Daarom zou dit feest dan ook echt verboden moeten worden. Net als besnijdenis trouwens door joden en islamieten. Blijf met je poten van die pikkies en kittelaartjes af, stelletje pedofielen!

Weinig hoor ik over de diepere symbolische betekenis van het offerfeest. Het offeren van je kind en daarmee van je nageslacht is het offeren van je creativiteit, van hoop, van nieuw leven, van licht aan de horizon. Je bent nog steeds op weg naar het beloofde land en krijgt dan te horen dat dit feestje niet doorgaat. Au! Vergeet de toekomst maar! Weg met alle plannen en idealen waarvoor je wellicht je hele leven hebt gevochten! Je wordt keihard teruggeworpen in het hier en nu, want het leven is nergens anders te vinden dan in het hier en nu. Ben je bereid om al je verlangens en verwachtingen op te geven, de zin die je aan je leven geeft? Om je controle los te laten en te vertrouwen op God of het Bestaan? Om het mysterie te leven dat dingen vaak anders lopen dan je had gedacht? Niet meer vast te klampen aan zekerheden? Te leven volgens wat nogal bombastisch Gods wil heet, en wat we tegenwoordig iets als flow noemen? Zijn we in staat onszelf te offeren? Ons te laten nemen door God?

Pas dan komt alles goed. Dan wordt de zoon met het mes van zijn touwen bevrijd en richt hij zich op van de brandstapel en wordt zijn naakte lijf gezegend en getooid met kleren van onschuld. Het kind in ons wordt herboren, en dit welkom heten is pas een echt offerfeest. Het offer van het eigen eigenwijze ik, zonder welk geen echt feest mogelijk is.

Hier en daar

Date 18 augustus 2018

Toen ik drugs gebruikte was ik er eigenlijk nog niet klaar voor, en nu ik er wel klaar voor ben gebruik ik ze niet meer. Even terug naar de jaren zestig dus. Wat ik toen gebruikte valt waarschijnlijk helemaal in het niets in vergelijking met wat er tegenwoordig allemaal doorheen wordt gejaagd. Maar toch. Oké, ik was bij tijd en wijle een stevige blower. Genoot ervan, maar kon het soms ook wel eng vinden. Een soort angst om bezeten te worden. In mijn hoofd dan. Niet leuk. Maar het was dus ook heerlijk. In een half duistere kamer op een zitzak half liggen dromen en wakker zijn tegelijk. Als ik vandaag de dag naar Abbey Road van The Beatles luister word ik nog steeds een beetje stoned. Als je high bent staan je zintuigen wijd open en neem je soms de meest subtiele en vaak ook zogenaamd onbenullige dingen waar. Die je dan nog belangrijk vindt ook, en misschien wel terecht. In Maxwell’s Silver Hammer is ergens een ingehouden lachje van Paul McCartney te horen dat waarschijnlijk niemand meer zal opvallen, maar dat nog steeds diep in mijn buik kriebelt als ik het hoor. Luister maar eens goed.

Onlangs schreef Hendrik Spiering in nrc een uitgebreid gedegen artikel over lsd in het cultuurkatern van nrc.next. Alles is liefde. Het ego valt weg. Ik werd de cello. Dat laatste maakte indruk op me. ‘Ik werd de cello,’ vertelt de Amerikaanse journalist Michael Pollan van wie het boek How to change your mind onlangs is verschenen. Wat voor mij Abbey Road was, was voor hem de tweede cellosuite van Bach. Ik werd het liedje van McCartney. Het kwam niet alleen maar uit de meeschaterende geluidsboxen maar ook uit mij! Ook ik zelf was een vibrerende geluidsbox. Dat voelde heerlijk en gekoesterd aan, maar was tegelijk ook eng. Dat was inderdaad te gek, maar ook te gek. Want dat kón natuurlijk helemaal niet. Ik snapte er niets van en voelde soms vreemde krachten om mij heen waren die bezig waren mijn hersens over te nemen. Pas de laatste tijd begrijp ik meer van wat er aan de hand was. Gewoon non-lokaal bewustzijn. Bewustzijnsverruiming, maar dan letterlijk. Kennelijk dacht ik indertijd nog dat bewustzijn in mijn hersenen zat in plaats van omgekeerd.

Velen maken trouwens die denkfout. Als je met chemie je bewustzijn kan veranderen, moet dat bewustzijn dus ook materieel zijn. Dan is bewustzijn een soort bijverschijnsel van hersenactiviteit. Dat betekent dan dat bewustzijn daar nooit aan vooraf kan gaan. Terwijl ik juist het omgekeerde ervaar. Zeker als ik ‘s morgens wakker word. Mijn bewustzijn ervaart mijn denken, hoe de computer onder mijn schedel weer uit zijn slaap wordt opgestart. Ik verkeer eerst in een zachte nevel. Het is niet zo dat ik eerst wakker word, nadenk over welke dag het vandaag is en vervolgens me daarvan bewust ga worden. Ervaring kan best zonder bewustzijn – het meeste in en buiten ons merken we niet eens op – maar bewustzijn kan best zonder de ervaring, kan heel goed met zichzelf tevreden zijn, zonder al die input van buiten en van binnen, en zonder de verwerking daarvan in de vorm van gedachten, angsten en verlangens.

Juist omdat ze de materiële hersen een poosje al dan niet gedeeltelijk plat leggen of in de war sturen kunnen sommige drugs het bewustzijn erachter ruimte geven. Alsof ze hersenwolken wegjagen en je weer een blik op de hemel krijgt. En dan gebeuren er natuurlijk allemaal dingen die niet te snappen zijn maar er toch gewoon zijn. Een soort onpersoonlijk – en daarom is eigenlijk alleen dat objectief te noemen – bewustzijn. Dan worden verschijnselen als empathie, telepathie en intuïtie mogelijk. Dan ben ik niet meer ik, maar ook jij. Dan komt de zilveren hamer van Maxwell niet alleen uit de geluidsboxen maar ook uit mij. Ook later had ik dit soort ervaringen, vooral bij klassieke muziek zoals het Adagio uit het Klarinetconcert van Mozart tijdens een openluchtconcert in het Blaricumse Rust Wat. Kennelijk geloofde ik vroeger dat dat niet kon en was het daarom verwarrend en beangstigend dat dingen tegelijk hier én daar kunnen gebeuren. Moest ik er decennia lang wat ervaringen mee opdoen om dit een plek te geven. Of beter: géén plek te geven.

Het enige panacee

Date 9 augustus 2018

Heerlijk geslapen tijdens die afgelopen warme, zeg maar hete weken. Diep geslapen. Hoe ik dat weet? Tja, eh … dat voel ik bij het wakker worden. Heerlijk dus! Ik herinner me zoiets, helemaal weg zijn, geen dromen, gewoon van de wereld. Ik was er een poosje niet. En toch was ik er kennelijk, want anders zou ik nooit geweten hebben dat ik er niet was. En dat dat heel prettig was. Een lucide slaap? Welnee, dat is veel te spectaculair. Misschien was ik er wel, maar was er verder niets zodat ik me alleen mezelf herinner. Zwevend in een warme donkere leegte? In een soort baarmoeder? Dobberen in een koesterende oceaan? Zelfs zoiets was er niet. En dat zelf, dat alleen zijn, hoe voelde dat dan? Nee, helemaal niet alleen! Iets van vrede, stilte, ontspanning, gewoon er zijn, verder niets. Tja, hoe omschrijf je een diepe slaap?

De afgelopen dagen las ik veel in Rupert Spira’s boek Bewustzijn als enige werkelijkheid. Dat gaat niet alleen over het bewust zijn van iets, maar ook over het bewustzijn zelf. Als de werkelijkheid alleen maar dat is wat objectief door iedereen als hetzelfde kan worden waargenomen, blijft er weinig werkelijkheid over. Iedereen ziet alles weer anders, gekleurd als het is door eigen zintuigen, conditioneringen, angsten, verlangens en noem maar op. Alles is subjectief, zelfs als je het door de microscoop van de harde wetenschap bekijkt. De materie is uit subatomaire deeltjes opgebouwd en die doen ook maar wat ze willen, afhankelijk van of je ernaar kijkt of niet. Eigenlijk weet niemand wat waarheid en werkelijkheid is, en daarmee wordt dan ook druk gespeculeerd. Zeker in de media. Alles is maar een mening, en in zekere zin is dat ook zo.

Toch blijft er één werkelijkheid over die niemand kan ontkennen. Ik ben. Ik ben bewust. Die ervaring is voor iedereen hetzelfde. Niemand kan ontkennen dat hij bewust is, dat bewustzijn bestaat. Ja, er zijn wat wetenschappers die beweren dat bewustzijn een illusie is, maar die moeten terug naar de schoolbanken, want wie of wat heeft dan die illusie? Bij Rupert Spira is eigenlijk alles een vorm van bewustzijn. Als filosofisch chirurg ontleedt hij het met zijn scalpel en ziet dat ook de geest en het lichaam niets anders zijn dan modulaties van bewustzijn, een leeg scherm waarop beelden verschijnen maar dat tegelijk onaangetast zichzelf blijft. Zelf vind ik een vergelijking met de zee mooier, een zee waarin stromingen ontstaan en waaruit golven oprijzen, die tegelijk allemaal een stukje van de zee zijn en haar wezen in zich hebben.

De stille zee is het pure zichzelf kennende bewustzijn, zonder grenzen. De verschillende stromingen erin zijn onze gedachten, de golven onze waarnemingen en ons lichaam. Hoe meer onderscheid, hoe meer afbakening, concentratie en materie. Schijnbaar, want alles is water, ongedeeld met alles verbonden. Het leuke hiervan is dat juist bij het maken van onderscheid, concentratie en denken sprake is van bewustzijnsvernauwing, terwijl het bewustzijn zich verruimt in dromen en in de droomloze slaap waarin het ik zich vredig oplost. Dat is volgens Spira – althans volgens wat ik ervan maak – heel gezond. Omdat je in puur bewustzijn verbonden bent, en de geur daarvan je bij kan blijven als je weer ‘wakker’ bent. Wat wij slapen noemen is eigenlijk waken en omgekeerd.

Ook vannacht ben ik weer weldadig in slaap gevallen. Mijn lijf voelde als een warme chocoladepudding die langzaam smolt en via de lakens van mijn bed afdroop. Heerlijk om je lichaam zo te laten oplossen. Hoe beter je je lichaam voelt, hoe meer de realiteit, de echtheid, de vastheid ervan verdwijnt. Daar is geen concentratie voor nodig, integendeel, maar gewoon wat overgave aan het hier en nu. Ontspannen is niet iets wat je kan doen, maar wel iets wat je over je heen kan laten komen. Zo helpt het mij om naar de regen te luisteren, naar verre onopvallende geluiden die de stilte accentueren. Te voelen hoe de sterren ver boven het dak twinkelen en de bomen in de donkere nacht zwijgend staan te ademen. Soms vertellen een hallucinatie, een lichtflits of een geluidje me dat ik in slaap aan het vallen ben. Dat ik verdwijn en even vrij ben van mezelf.

Een vage herinnering aan die verbondenheid tijdens een diepe slaap kan ons doen meeleven, geeft ruimte voor empathie, doet ons weten dat wij ook die ander, dat dier, die plant en de wereld zijn. Daarom is bewustzijn het enige panacee dat ons uit de problemen kan helpen. Niet alleen wat onze eigen gezondheid betreft, maar ook op wereldniveau. Eerder schreef ik al dat lummelen en niksen heel weldadig kan zijn. En diep slapen dus ook. Als je naar buiten wil gaan zal je eerst binnen moeten zijn. Slaap lekker!

Het heelal en ik

Date 31 juli 2018

Twee foto’s naast elkaar. Eentje van een hersencel en eentje van het centrum van het heelal. Die doen de ronde in Facebook. Sensationeel! Want ze lijken ontzettend veel op elkaar. Nou ja, de eerste foto is van een hersencel van een muis terwijl de tweede een computersimulatie is, maar dat mag de pret niet drukken. Het is slecht te achterhalen waar ze vandaan komen. Zoekend kom ik niet verder dan een webpagina uit 2009 met kabbalistische citaten van een of ander wijs iemand, maar die mij weinig zeggen. Dus wie weet is het wel gemanipuleerde onzin allemaal. Wat niet wegneemt dat het mooie plaatjes zijn en het idee erachter intrigerend is. Stel je voor! Iets in de orde van negentig miljard heelallen in je hoofd! Ik moet er niet aan denken wat zich daar allemaal afspeelt en krijg er een tikje grootheidswaan van.

Onlangs was in Quest te lezen dat de microscoop van Antoni van Leeuwenhoek de belangrijkste Nederlandse uitvinding is. Het begin van de ontdekking van steeds kleinere werelden. En waar is het eind? Op school leerde ik dat elektronen, protonen en neutronen de kleinste deeltjes waren, maar dat is al lang niet meer het geval. Het lijkt wel alsof we in steeds eindelozer diepten staren, want zodra je iets ontdekt blijkt ook dat weer uit iets nóg kleiners samengesteld te zijn. Er lijkt geen einde aan te komen. Het ultieme deeltje waaruit alles is opgebouwd lijkt zich steeds dieper te verschuilen als je in zijn buurt komt. Gedraagt zich steeds wispelturiger, verschijnt en verdwijnt wanneer het hem uitkomt en heeft maling aan onze natuurwetten. Lastig voor onze verstandelijke koppen. Net als de liefde die volgens mij het ultieme deeltje was waarvan alles is opgebouwd. Want dan was alles écht liefde. En misschien is dat ook wel zo.

Een paar weken geleden staarde ik tijden naar een mier die door de bergen en dalen van het zand aan mijn voeten wandelde. Wat moet de wereld groot voor hem zijn! Soms stel ik me voor dat ik heel klein ben en in het oerwoud woon. Mijn tuin dus. In sciencefictionfilms worden mensen zo klein dat ze zich in een ander mens kunnen laten inspuiten. Wat een psychedelische werelden moet dat niet allemaal opleveren! Met zo’n logge VR-bril op reisde ik eens door hersenen, zwevend door lichtflitsen van gedachten. Met een beetje fantasie reis je niet door de microwereld maar door de kosmos! Zo boven, zo beneden. Het idee dat in elke hersencel een kosmos schuilt vind ik daarom zo gek nog niet. Al die parallelle universa hoef ik helemaal niet buiten het heelal ergens achter een zwart gat te zoeken, want ik heb ze allemaal in me.

Maar wat als de een de ander de hersens inslaat? Tja, dan vernietigt hij ook een aantal heelallen met hun melkwegstelsels, zonnestelsels, planeten en beschavingen. Maar wat in een fractie van een seconde gebeurt kan daar misschien miljoenen jaren duren, want hersens zijn heel goed in het manipuleren van tijd. Zeker als het op submicroscopisch niveau gebeurt. Ik ben de kosmos en de kosmos is in mij. Grootheidswaan die tegelijk kleinheidswaan is omdat je eigenlijk beide bent. Ook heelallen gaan op, blinken en verzinken. Zouden mooie gedachten ook mooie heelallen scheppen? Allemaal vragen en speculaties. Wetenschappelijk ongefundeerd. Nepnieuws. Maar toch. De essentie ervan komen we in veel oude geschriften zoals de veda’s tegen. Dat we eigenlijk niets buiten onszelf hoeven zoeken.

Hete dag

Date 28 juli 2018

Een complimentje voor mijn lijf! De eerste dagen stribbelde het wat tegen, maar tijdens de heetste dagen van de hittegolf heeft het zich keurig aangepast en uitstekend gedragen. Alles natuurlijk een beetje rustig aan doen en veel drinken. Ik ben niet flauwgevallen, en het was bijna masochistisch genieten van de hete zon en lucht. Kortom: ik was weer helemaal de oude en één met mijn geboortehoroscoop waarin ook vrijwel alles vuur en lucht is. In mijn jonge jaren genoot ik ook van de hitte. Het meest herinner ik me mijn lange wandelingen rond Saint-Tropez en dat ik daar de hele dag koffie dronk. Dat was in 1979 en ook ’s avonds zwierf ik graag door het zwoele romantische stadje dat door Pink Floyd bezongen was. Daar was toen ook een verduistering. Niet omdat de maan onzichtbaar werd, maar de elektriciteit uitviel, wat het nog romantischer maakte.

Ik bedoel maar. Bij vuur en lucht voel ik me best in mijn element. Gisteren, 39 jaar later dus, was ik opnieuw klaar om op een subtropische reis te gaan. Niet naar mijn lievelingsstadje Strandvliet, maar gewoon naar Amsterdam. Na een massage en wat lui zitten roken aan de kade, starend naar voorbijvarende bootjes met hier  en daar blote jongens, ging ik de Noord-Zuidlijn eens verkennen. Bij station De Pijp diep onder de grond langs lange roltrappen. Het station is zo smal dat de perrons niet naast elkaar maar boven elkaar liggen. Eerst even via station RAI naar station Zuid. Wat er eigenlijk leuk aan was wist ik niet, want wat is er zo bijzonder aan een uitzicht op niets in zo’n tunnel? Terug. RAI, De Pijp, Vijzelgracht. Daar even uitgestapt en even de zonnige hitte in. Elektrisch roken op een bankje met mijn rug naar de huizen die tijdens de aanleg aan het verzakken waren. Het worden chique straten allemaal, de Vijzelgracht en de Ferdinand Bolstraat, dat is nu al te proeven. De stad verandert, inclusief het hele net van het openbaar vervoer. Tram 12 die naar het Centraal Station rijdt. Ongehoord natuurlijk, maar toch vind ik zo’n vernieuwing wel wat hebben.

Terug de diepte in. Wat een prestatie om die gigantische stations onder de grond te bouwen! Je kan van de Noord-Zuidlijn zeggen wat je wilt, maar hier zie je maar weer dat de mens tot de meest onmogelijke staaltjes in staat is! Station Rokin, Centraal Station, Zuiderpark, Noord. Even naar het winkelcentrum Buikslotermeerplein. Kapot horlogebandje laten vervangen. Flacon bitter lemon en een fles wijn bij de Jumbo. Weer terug. Centraal Station, ook zo’n kathedraal onder de grond. Een volle metro 54 terug naar het Amstelstation. Mijn tijdlijn op Google snapt niks meer van mijn gereis. Onderweg druipen mijn kletsnatte armen glimmend van het zweet. Plasje op het Amstelstation, nog even een bus 320 voor me laten wegrijden om wat te roken. Tegen zeven uur weer thuis. Vriend heeft de hitte overleefd. Het was trouwens een graadje minder dan beloofd was gisteren: maar 35 in plaats van 36!

Later op de avond samen in de buurt op zoek naar de bloedmaan. Het was druk buiten: allemaal mensen die al fietsend en lopend in de zoele zomeravond naar de polder aan de overkant van de A27 gingen om de maan te zien. Ik had geen puf meer om daarheen te fietsen. Ik sprak een jongen en een meisje aan, die me een plekje tussen de bomen wezen waar hij te zien was. Een donkere vale maan die inderdaad een rossige tint had. Wel heel bijzonder dat zoveel mensen op jacht waren naar die maan. En ik was helemaal in mijn element die dag! En ik heb in weken niet zo lekker geslapen als tijdens die hete nachten in de slaapkamer! Maan conjunct zon, Mars conjunct Mars, ik voelde me gezonder dan de afgelopen maanden! Ik verheug me nu al op de volgende hittegolf!

Bloedmaan

Date 26 juli 2018

Een bloedmaan in de bloedhitte, dat staat ons morgen te wachten. Om 22.21 uur om precies te zijn, net een paar minuten voordat hij in het zuidoosten opkomt. Tot 23.14 uur, want dan begint de zon weer aan de maan te knabbelen en zal hij na een uur of twee weer een gewone volle maan zijn. Het is een totale maansverduistering die bijgelicht wordt door zonlicht dat langs de dampkring van de aarde strijkt, en waarvan de rode kleuren het meest worden afgebogen. Na temperaturen van ruim boven de 30 graden overdag zal het hier dan zo’n 27 graden zijn. Het zal de langstdurende maansverduistering van de eeuw zijn. Sterrenwachten krijgen het druk. De volgende maansverduistering is op 21 januari, en daarna is het wachten tot 7 september 2025. Tot zover het technische verhaal.

De bloedmaan heeft vaak niet zo’n gunstige betekenis. Kondigt de apocalyps aan, het eind der tijden en zo, God die aan de grote schoonmaak begint. Nou, dat laatste doen we zelf wel, daar hebben we hem niet voor nodig. Ik blijf God trouwens een raar iemand vinden, die nooit weet wat hij wil. In de astrologie onderscheiden bloedmanen zich niet van gewone maansverduisteringen: zon oppositie maan. Dat neemt niet weg dat het best enge dingen kunnen zijn, zeker als hun stand in de sterrenhemel de stand van zon, maan en planeten in je geboortehoroscoop raken. Bijvoorbeeld als je rond 25 januari bent geboren, want dan staat die bloedmaan in conjunctie met de zon toen je geboren werd. Zoals bij mij, terwijl vlak bij die bloedmaan ook nog eens Mars staat, die ook in mijn geboortehoroscoop conjunct zon staat, dus ik krijg er nog eens extra van langs. En het is al zo warm!

Enge dingen? Dat is maar al te vaak wat je wilt geloven en wat je onbewust oproept. Zon en maan verhouden zich als hemel tot aarde, als dag tot nacht, als wakker zijn tot dromen, als Zelf tot ego, als innerlijk tot uiterlijk, als leven tot overleven. Die eersten hebben het even voor het zeggen: de zon in leeuw – het teken waarin hij sowieso al het meest sterk staat – neemt even de macht over van de maan in waterman, en laat weinig ruimte voor dagelijkse aardse beslommeringen en herinnert ons aan onze kern. Wat we werkelijk zijn. Even geen plaats voor geboren worden, voeding, instincten, emoties, geborgenheid, groei, vormen, huiselijkheid. Joyce Hoen schrijft: ‘Op het moment dat je je identificeert met het lichaam, en met de materie, en je in contact bent met de heel fysieke vormgeving van jezelf, ben je in contact met de Maan in je horoscoop.’ Zij wijst er ook op dat de maan met haar schijngestaltes illusies vertegenwoordigt. Die verdwijnen even tijdens een maansverduistering, net zoals je een grenzeloze nare eenzaamheid kan voelen als de zon verduistert.

Ik concludeer dat de meeste mensen niet vanuit hun zon, maar vanuit hun maan leven. Of de bloedmaan daar verbetering in zal aanbrengen is de vraag. Want die te bekijken kan best eng zijn als je bang bent voor bloed. Wellicht omdat bloed bij de zon hoort, bij de leeuw, bij je kern die het fysieke bestaan overleeft. Morgen drukt de zon haar stempel op de maan, maar zo’n bloederige maan kan ons wel – zij het niet bewust – herinneren aan de apocalyps. In onszelf dan.

Solohuwelijk

Date 23 juli 2018

Nooit bedacht dat dat ook kon. Trouwen met jezelf. In een artikel van Diederik Huffels in nrc.next wordt me deze morgen verteld dat je nooit goed van anderen kunt houden als je niet van jezelf houdt. Een oud psychologisch mantra. In een vliegtuig in nood moet je ook eerst je eigen zuurstofmasker opzetten voordat je een ander helpt. Een huwelijk met jezelf ligt eigenlijk zo voor de hand dat je er net zo aan voorbij kijkt als aan je eigen neus. Misschien zou iedereen dat eerst moeten doen voordat hij in het huwelijksbootje met een ander stapt. Nee, zo’n trouwpartij met jezelf heeft geen officiële wettelijke status, maar daarom kun je daar wel een feest van maken. En sommige mensen – meestal vrouwen – doen dat dan ook. Trouwjurk. Familie en kennissen. Een belofte afleggen. Jezelf een zoen op je handen geven. In de huwelijksnacht vrijen met jezelf.

Naar de kapper dus. Mijn lijf wat laten opkalefateren, zwembandje en rimpels weg en de huid weer strak, want ik wil wel mooi voor de dag komen. Zat instellingen die dat graag voor me willen doen hier in het Gooi. En omdat ik wil weten met wie ik trouw zal ik mezelf een beetje beter moeten leren kennen. Hoewel? Jezelf willen kennen is dweilen met de kraan open, want er blijven altijd onontgonnen arealen open. Met een partner moet je het ook doen met zoals hij of zij nu eenmaal is, inclusief hebbelijkheden en gebreken. Niet dat perfectionistische therapeutische gedoe, maar gewoon accepteren die hap.

Tot zover mijn fysieke en psychische voorbereiding. Nu concreet. Een datum prikken. 21 juni lijkt me wel wat, met de zon op het hoogste punt, want bescheidenheid wil mij wel eens vreemd zijn. Een plaats kiezen. Bovenop de Arch in St. Louis, waar Arjen van Veelen zo mooi over schrijft, lijkt me een beetje te hoog gegrepen. Laat ik het maar gewoon op Blaricum houden. Bovenop de Tafelberg lijkt me ook een mooie plek. Moeten ze daar wel als altaar die mooie tafel van steen vervangen die een jaar of vijftien geleden kapotgeslagen is. Restaurant voor receptie en feest een steenworp verderop, met uitzicht op de hei. Alleen nog hopen dat het niet regent die dag, dat alles niet door zo’n tropische stortbui naar beneden wordt gespoeld. En dat ik iemand vind die mijn huwelijk enthousiast wil voltrekken.

De bruidsjurk! Zoals trouwe lezertjes van mijn blog zullen vermoeden, zal dat niet veel zijn. Een thong. En een croptop, zo’n navelshirt dat ze een paar jaar geleden tevergeefs op de mannenmarkt trachtten te brengen. Blote voeten of sandalen. En een gouden trouwring die ik over mijn eigen ringvinger zal schuiven. Wat voor tekst zal ik daarin laten graveren? Ik kan er natuurlijk gewoon ‘Satyamo’ in laten zetten, maar dat betekent ‘waarheid’ en daar heb ik het al druk genoeg mee in deze tijd van nepnieuws. Ik voel wel iets voor Tat tvam asi: Atman is Brahman, want meer valt er eigenlijk niet te zeggen, kernachtiger kan het niet.

Blijft over wat voor belofte ik mezelf zal geven. Mezelf trouw blijven tot de dood ons scheidt? Ons? Mezelf trouw blijven tot de dood is beter. Dood? Waarom niet daarna? Want mijn Wijze Tante schreef ooit dat de dood allesbehalve dan scheiden doet, integendeel zelfs. Mezelf trouw blijven is voldoende. Maar wat is dat mezelf eigenlijk? Klinkt ook een beetje beperkt. Oké. Ik beloof trouw te zijn. Maar beloftes maken schuld, want daaraan kan je toch nooit eeuwig blijven voldoen. Helemaal geen belofte dus. In plaats daarvan een stille omarming en kus van en voor mezelf. Waarmee ik mezelf welkom heet en blij ben dat ik er ben.

Wat een feest gaan we na die huwelijksvoltrekking vieren, en wat een mooie foto’s zal het opleveren! Het zal wel wat kosten allemaal, maar ik zie het al helemaal voor me, daar op de Tafelberg. Save the date!

De genen van de VVD

Date 20 juli 2018

Wat zit er toch in de genen van de VVD? Moeten we daar niet eens de crispr-cas techniek op loslaten? Want als het gaat om corruptie en ander gedonder scoort deze partij toch wel opvallend hoog. Maar kiezers vinden dat kennelijk wel leuk, want het is nog steeds de grootste partij. En het is toch heerlijk om een aanhanger van de grootste partij te zijn? Zo is Trump ook groot geworden. Thuis ben je waar de macht is. Waar gehakt wordt vallen spaanders, dus als er af en toe wat minder nette dingen gebeuren is dat gewoon wat bedrijfsschade. Moet kunnen. Af en toe vallen er wat koppen, maar die komen in een fluwelen mandje terecht om elders hun goed betaalde werk te kunnen blijven doen. Niet altijd, want Fred Teeven koos ervoor om buschauffeur te worden en heeft wellicht inmiddels geleerd zijn plasje op te houden.

Wat je zegt is eigenlijk niet zo belangrijk in de politiek. Als je maar aandacht krijgt. Als de pers maar in de publieke tribune zit. Of je positief of negatief in de publiciteit komt maakt niet zoveel uit, en bovendien kan elk nieuws nepnieuws zijn en kan je de media ervan beschuldigen je woorden uit zijn verband te hebben gerukt. Je zegt gewoon zoals Trump dat je een woordje vergeten was en het tegenovergestelde bedoelde. Als je eigen naam en die van je partij maar in veel hoofden gestampt wordt komt het wel goed. Net als bij reclame. Dat zullen ze ook wel weten bij de VVD, die ons land immers als een goed te runnen amoreel bedrijf beschouwt.

Halve waarheden zijn erger dan waarheden of leugens. ‘Waarschijnlijk zit ergens diep in onze genen dat we een overzichtelijke groep willen hebben om mee te jagen of om een dorpje te onderhouden,’ zegt Blok. Helemaal waar, want als iedereen anders denkt en zijn eigen taal spreekt snappen we nergens iets meer van. Helemaal een leugen, want als we allemaal hetzelfde zijn leven we voor we het weten in een gezapige gemeenschap waarin helemaal niets meer gebeurt. De waarheid ligt dus ergens in het midden. Leuk dat er mensen uit Suriname in de Bijlmer kwamen wonen, maar het werden er me echt een beetje teveel, hoewel ik hen zelf geen ongelijk kan geven.

Maar als Blok zegt dat verschillende culturen vanwege de genen niet vreedzaam kunnen samenleven, slaat hij de plank erbarmelijk mis. Omdat het wél kan. Lees de geschiedenisboekjes van bijvoorbeeld Nederland er maar op na. Ik moet toegeven dat sommige culturen zich minder makkelijk laten mengen dan andere – het lijkt wel scheikunde – maar dat het zo erg is als deze minister pretendeert betwijfel ik sterk. Maar misschien kan hij het zelf ook niet helpen dat hij naar racisme riekende opvattingen spuit. Omdat het gewoon in zijn genen zit. Die rare genen van de VVD waarin opvallend vaak een superioriteitsgevoel huist. Wat zal het volgende goed betaalde baantje van Blok worden? Of zie ik hem straks achter het stuur van de 320?