Het pad

23 januari 2021

Voordat ik verlichting zocht waren de bergen bergen en waren de rivieren rivieren. Terwijl ik verlichting zocht waren de bergen geen bergen, en waren de rivieren geen rivieren. Nadat ik satori had bereikt waren de bergen bergen en de rivieren.

Wat wil deze beroemde uitspraak uit de traditie van zen zeggen? Dat je op het pad naar verlichting, ook satori genoemd, uiteindelijk weer terug komt bij ‘af’. Maar dat is wel een heel ander ‘af’ dan dat van waaruit je vertrokken bent op het spirituele pad. Eerst leef je in de gewone normale wereld, maar heb je het gevoel dat er iets niet klopt, dat er iets aan je knaagt, dat je huis- tuin- en keukenwereld niet de bedoeling van je leven kan zijn. Op een college filosofie hoorde ik indertijd Heideggers uitdrukking ‘Unzuhause sein’, en die ben ik nooit vergeten. Het gevoel niet thuis te zijn in deze wereld. Dat er meer is. Is dit alles? Sommigen storten zich in wetenschap, anderen duiken in religie om een antwoord te vinden op hun vraag naar de zin van het leven. Maar vaak kom je er niet onderuit dat je zélf op zoek moet gaan en dat het enige echte antwoord alleen maar diep in jezelf te vinden is. Je kunt de wereld nauwelijks veranderen – en misschien hoeft en moet dat helemaal niet – zodat je het antwoord alleen in jezelf kunt zoeken.

Op reis naar een andere wereld dus, de innerlijke wereld. Want zelfs conventionele religie, psychologie en filosofie hebben je in de steek gelaten omdat ze geen antwoord gaven op essentiële levensvragen. Je moet met andere ogen en met een ander gevoel naar de wereld gaan kijken. En eenmaal op weg ontmoet je fantastische werelden. Je gaat de stilte horen, en in de kleuren en geuren van bloemen hoor je God fluisteren. Je voelt iets van de eenheid en het wonder van al het leven. Je leert alles accepteren zoals het is, zodat er een gelukzalige vrede over je neerdaalt. Je merkt dat je méér bent dan alleen een lichaam. Je idee van wat werkelijkheid is staat op zijn grondvesten te trillen. Je ontdekt schoonheid en de magie van liefde en verbondenheid. Je weet je geliefd door het bestaan en vertrouwt je steeds meer toe aan je intuïtie. Je gaat wezenlijke dingen die er echt toe doen steeds belangrijker vinden. Je laat controle los en ontdekt de extase van overgave. Je merkt dat je kwetsbaarheid je sterker maakt. Je dans wordt een extase waarin je door vreugde wordt overspoeld.

Wat heerlijk is het om het pad naar verlichting te bewandelen! Nog even en je vindt het doel van het leven! Nog maar een paar stappen en je bent bevrijd! Uit enthousiasme ga je nóg meer mediteren, want de bevrijding glanst aan de horizon. Je stort jezelf aan de voeten van een meester en zwelgt in mystieke proza en poëzie. Je bent gezegend dat je dit alles mee mag maken. Je weet je omhelsd door gelukzaligheid. And the flowers showered. De wereld vibreert van goddelijke aanwezigheid en je bent ‘half verlicht’, zoals Piet me wel eens noemde. Maar toch. Je bent dat nog niet helemaal, want het is nog steeds een lonkende belofte. En dan is het de kunst om ook deze reis te herkennen als een egotrip, en die weer los te laten. Het reizen stopt, en pas dan word je écht wakker. Het was het reizen zelf waardoor je je doel niet bereikte, en je wordt weer teruggeworpen in het hier en nu. Maar nu zonder verslaving aan hoogdravende spirituele ambities. Je komt er achter dat er niets te bereiken is, en dat de verlichting vlak voor je voeten ligt en er eigenlijk altijd al was.

Het pad is als de boot waarmee je de rivier oversteekt. Aan de overkant aangekomen laat je die boot in dankbaarheid achter om een wereld te betreden waarin bergen weer bergen en rivieren weer rivieren zijn. De wereld is weer heel gewoon, en je lacht van binnen om de dwaasheid van je zoeken naar iets dat er altijd al was. Maar nu heb je geen verlangens meer, is alles goed zoals het is. Je droomde over een verlichting die pas zou komen als je wakker werd. In de wereld, maar niet meer ván de wereld. Niets is gewoner dan verlichting. Het koninkrijk Gods is binnenin je, zoals Lucas vertelt. Gewoon. Hier. Nu. Einde verhaal.