Als je alles kunt zijn

29 augustus 2021

Als je alles kunt zijn, word je vanzelf niets. Zo besluit antropoloog Roanne van Voorst een artikel vorig weekend in nrc. Ik vind dat een prachtige conclusie die te denken geeft. Het artikel gaat liefde en seks in virtuele werelden, en is vooral op de 3D-wereld van Second Life geënt. Daar zijn maandelijks nog altijd zo’n half miljoen gebruikers actief. In haar verhaal vertelt ze over haar eigen ontdekkingsreis naar liefde en seks op dit platform. Die begint met veel gestuntel, maar volgens haar zijn daar zestienhonderd mentoren om beginners de weg te wijzen. Dat laatste wist ik niet, hoewel ik wel de ervaring heb dat ze je met van alles en nog wat helpen als je vragen of problemen hebt. Second Life begon in 2003 en sinds de hausse in 2007 ben ik er regelmatig te vinden. Als ik de problemen van nieuwe bezoekers hoor, word ik me ervan bewust in de loop der jaren ontzettend veel geleerd te hebben. ‘Secondliven,’ zoals dat volgens Van Dale heet, is een vak op zich. Als er ooit een leerstoel voor komt, solliciteer ik daar graag naar.

Het begint allemaal met het je aanmeten van een avatar met een naam. Met een mooi lichaam en een outfit die goed bij je passen. Zeg maar je ideale zelf. Tegenwoordig kunnen we bijna alles online zien en beleven, betoogt Roanne, en zien we onszelf voortdurend in de spiegel op profielfoto’s op sociale media, en dus ook als we naar onze eigen avatars kijken. Je wordt ‘verliefd op jezelf in virtuele vorm’. Omdat ze zich in de haast een manlijke avatar had aangemeten werd het voor haar nog verwarrender. Ze belandt als man in een kroeg waar ze door een andere man werd benaderd. Maar omdat ze zelf in real life een vrouw is, begon ze zich af te vragen of die romantische man wel écht een man was. ‘Flirten met een man die je oma kan zijn,’ is dan ook de kop boven haar artikel. Die vrouw met enorme borsten had in het echt misschien wel een jongensachtig lichaam. Of was een jongen. Zelf ken ik ook zo’n community in Second Life waar je alleen maar vrouwen ziet, en ik kan me moeilijk van de indruk onttrekken dat de meesten ervan mannen zijn die het heerlijk vinden om allemaal vrouwen om zich heen te hebben.

Zo heb ik ook wel soms mijn twijfels, zoals met een leuke knaap, klein van gestalte, die ik inmiddels al zowat mijn hele tweede leven ken. We dansen samen en omarmen elkaar en ik ben best wat verliefd op hem. Maar als je elkaar wat langer kent, sijpelen in gesprekken soms wat real life gebeurtenissen door. Dat alles combinerend heb ik hem onlangs bekend dat hij volgens mij een hoogleraar in cultuurgeschiedenis was. Omdat hij vaak naar Berkeley vloog en rollenspelen in oude culturen speelde. Het klopte allemaal, en bovendien is hij net als ik op gevorderde leeftijd. Hij zal niet de enige oudere zijn die de gay-party’s bezoekt die ik organiseer. Toch blijft hij, nu ik dat weet, dezelfde lieve jongen voor me. Jongen? Big Brother Linden Labs in San Francisco houdt een en ander wel in de gaten. In real life moet je volwassen zijn, ofwel bijvoorbeeld een creditcard hebben, en ook je avatar moet aan enkele criteria voldoen waaruit blijkt dat je geen puber meer bent. Althans als je liefde en seks wilt, want daarvoor moet je volgewassen zijn.

Net als in de werelden van social media, mode en beauty maakt ook in Second Life iedereen zichzelf mooier dan hij of zij in real life is. Je hebt daarbij een ideaal van jezelf voor ogen, en dat beeld zit in je ziel. Ik vraag me af wat daar mis mee is. Is het realiteitsgehalte van de ziel dan minder dan die van het lichaam? In real life en virtuele werelden kun je meerdere identiteiten aannemen, zodat je je kunt afvragen wat je ware zelf is. Lijkt mijn avatar misschien meer op mij dan mijn eigen lijf? Maar is de zoektocht naar ‘Wie ben ik?’ er uiteindelijk niet een van spirituele aard? Hoe verder je zoekt, hoe minder er van jezelf overblijft, en die bevrijding van het ik is geen lot maar een zegen. Als je alles kunt zijn, word je vanzelf niets.