Kappen met kappen!

Date 15 april 2019

Natuurbehoud kan zijn: minder bos. Aldus de kop boven een artikel in nrc.next waarin Harrie Hekhuis, hoofd Beheer & Productie Staatsbosbeheer, uitlegt waarom er soms bomen moeten worden gekapt. Voor het versterken van de biodiversiteit, wat echter niet goed samengaat met dat van het klimaat. De eerste vraagt om meer open landschappen zoals open duinen en heidegebied omdat anders bepaalde soorten uitsterven. De tweede vraagt om meer bomen voor de CO2-reductie. Omdat anders, concludeer ik, het klimaat als geheel overhoop wordt gehaald. Iets dat al in volle gang is. Het Middellandse Zeegebied wordt nú al als tropisch beschouwd, en allemaal enge ziekten knabbelen aan de grenzen van Europa.

Niet alleen Staatsbosbeheer, maar ook andere organisaties die zich met de natuur bezighouden willen soms graag bomen kappen voor de biodiversiteit. Zo wilde het Goois Natuur Reservaat een paar jaar geleden graag tienduizend bomen kappen tussen de Hoorneboeg en het Hilversums Wasmeer. Ook Natuurmonumenten kapt graag, zoals op de Sallandse Heuvelrug waar zij dertig hectare bos wilde laten verdwijnen. Met dit alles verdwijnt jaarlijks 1.500 tot 3.500 hectare bos in Nederland. Ze beloven wel dat elders herplant zal plaatsvinden, het zogenaamde ‘compenseren’, maar het duurt decennia voordat jonge boomjes weer evenveel CO2 opslurpen als hun om zeep geholpen soortgenoten. De hoogste tijd om diverse lidmaatschappen op te zeggen.

In zijn artikel vertelt Hekhuis dat Nederland maar voor tien procent uit bos bestaat. Wat weinig is als je het bijvoorbeeld met Duitsland vergelijkt waar dat dertig procent is. Staatsbosbeheer wil 5.000 hectare nieuw bos realiseren, wat meer is dan de 1.350 hectare die is gekapt. Een mooi voornemen, maar in feite doe je dan niets anders dan het probleem vooruitschuiven. Want er wordt nu een probleem geschapen door ‘dunning’ van bomen, maar ze beloven dat dit over een paar decennia is gecompenseerd. Terwijl het klimaat een probleem is dat nú opgelost moet worden. Er is geen tijd meer om te polderen met Shell. Het tegenwoordige beleid komt er eigenlijk op neer dat je de longen uit iemands lijft haalt met de belofte er over een paar jaar weer nieuwe in te zetten.

Wat mij betreft mag eigenlijk geen enkele boom meer gekapt worden, tenzij die ziek is of een gevaar oplevert. Ook in Blaricum gaan ze wat raar om met kapvergunningen. Ooit maakte ik mee dat enkele bomen gekapt zouden worden omdat ze ziek waren. Toen ik om een heronderzoek vroeg bleek dat helemaal niet het geval te zijn. Als er ergens een nieuwe woning gebouwd wordt, wordt het heel normaal gevonden dat daaromheen honderden bomen moeten verdwijnen voor een riante tuin. En als je een kapvergunning aanvraagt wordt die meteen voor drie bomen tegelijk gegeven in plaats van een prijs per te kappen boom te berekenen. En in plaats van maar meteen zo’n vergunning af te geven, zou je inwoners ook kunnen adviseren ze te snoeien als ze er last van hebben, bijvoorbeeld omdat ze te veel licht wegnemen. Geleidelijk begint men er achter te komen dat het veel verstandiger is de natuur wat meer zijn eigen gang te laten gaan. Dat wilde tuinen veel beter zijn dan keurig aangelegde tuinen. Alleen al het woord ‘beheer’ suggereert dat de mens het veel beter weet dan de natuur zelf, die veel complexer in elkaar zit dan we meestal bevroeden. Kappen met kappen dus. De vogels zullen daar dankbaar voor zijn.

Puinruimen

Date 13 april 2019

‘Psychiaters en psychologen zijn er niet om de troep van de overheid op te ruimen,’ schrijft wetenschappelijk journalist Malou van Hintum vandaag in de NRC onder de kop Psychiater kan armoede niet oplossen. Het is ‘volstrekt normaal om psychisch van slag te raken door onzekerheid en armoede.’ Zoals door flexwerk van zo’n twee miljoen mensen in ons land. Zoals de onveiligheid van het leven in beschadigde woningen in Groningen. Het zijn maar twee voorbeelden van hoe de overheid ons in de stress jaagt. En de psychiaters en psychologen mogen dan de problemen oplossen. Van Hintum vindt dat minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge, vergelijkbaar met een milieueffectrapportages een psyche-effectrapportage zou moeten vragen. Opdat therapeuten zich weer kunnen richten op hun kerntaak: ‘hulp en steun geven aan kinderen en volwassenen met psychische aandoeningen die te wijten zijn aan pech, ongeluk, stom toeval, erfelijkheid en wat dan ook.’

Wat te doen? De auteur vindt dat deze slachtoffers van overheid natuurlijk geholpen moeten worden, maar constateert tevens dat je hiermee het systeem in stand houdt. En dat niet alleen, want met die psychische hulp bevestigen ze ongewild ‘het idee dat het aan deze mensen zelf ligt dat ze geen psychische reserves meer hebben, terwijl ze in werkelijkheid overvraagd worden.’ Hun problemen zijn volgens de overheid – in mijn eigen woorden – ‘eigen verantwoordelijkheid’. Als je ziek wordt is dat je eigen schuld. Ik ben geen complotdenker, maar vraag me wel eens af wat er nu áchter dat neoliberale beleid ligt dat alles, ook de gezondheidszorg, aan de markt overlaat. Wat in de praktijk betekent dat de overheid zich van haar eigen verantwoordelijkheid terugtrekt met de stroom van privatisering die sinds de jaren negentig over ons is uitgestort. Een overheid die steeds minder doet, wat ik niet terugvind in een verlaging van mijn aanslag van de belastingdienst.

De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is een klassiek voorbeeld van hoe de overheid haar verantwoordelijkheid over de schutting gooit. Richting gemeenten, die allemaal taken te verwerken krijgen zonder evenredige vergoeding daarvoor. Om de een of andere reden hebben de gemeenten, vertegenwoordigd door de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), gepikt dat die wet zomaar doorgevoerd kon worden. Wat mij betreft had die gemeenteclub wel een sterkere vuist kunnen maken. Dure jaarcongressen, zelfs met een optreden van Golden Earring, dat wel, maar haar vuisten zijn niet sterk. Tegelijk het dilemma van wat te doen bij chantage Ook hier: moeten wij de hulpbehoevenden in de steek laten omdat de overheid veel te weinig om hen geeft? Met als gevolg nóg meer stress, psychische aandoeningen, ziekten, armoede en wat niet al omdat je als hulpverlener en gemeente weigert het puin van de overheid op te ruimen? Alleen daarmee confronteer je de overheid met haar eigen misdadigheid, leg je de wortel van de problemen bloot. Maar je kan het als gemeente en hulpverlener niet over je hart verkrijgen. Ik hoor Mark Rutte en rechtse partijen nooit afstand nemen van de neoliberale religie die de samenleving verziekt. En dan klagen rechtse mensen dat de samenleving, tot de omroep toe, te links is! Kennelijk moet het nog erger worden allemaal.

Luisteren, samenvatten en doorvragen

Date 7 april 2019

Afgelopen week was er een workshop voor raadsleden. Hoewel ik omviel van de slaap hebben wethouder Anne-Marie en fractievoorzitter Willem mij toch overgehaald om erheen te gaan. Ik had me immers aangemeld en zo’n workshop kost de gemeente best wat geld. Te weinig slaap wordt kennelijk niet als een excuus beschouwd, terwijl een slapeloze nacht je IQ met tien punten doet dalen. De wereld zou er dus mooier uitzien als politici wat meer zouden slapen. En niet alleen daar wordt weinig slaap vaak als een verdienste beschouwd in plaats van gewoon ongezond gedrag, want dat geldt voor het hele bedrijfsleven. Politici die zitten slapen? Was het maar zo!

Bovendien heb ik een hekel aan workshops. Het woord alleen al. Maar die van vorige week, gegeven door ProDemos, was best aardig. Met de gebruikelijke dia’s waarop de tekst zo klein is dat je die niet kunt lezen. Gelukkig kregen we achteraf een folder mee waarin alles is samengevat. De slechte leesbaarheid kon trouwens niet aan mij liggen, want ik heb sinds anderhalve week een nieuwe bril. Bij het praatje vooraf vertelde een van de cursusleiders dat ProDemos ‘voor democratie’ betekent. ‘Zolang het maar geen forum is,’ flapte ik eruit, waarop de burgemeester die erbij stond wat ineenkromp omdat politieke standpunten bij dit soort bijeenkomsten niet echt gewenst zijn. ‘Hou je alsjeblieft even in, Satyamo,’ zag ik haar denken.

Participatie. Inwonersparticipatie. Dat was het onderwerp. En dat klinkt veel eenvoudiger dan het in de praktijk is. Over mensen die minder snel naar de stembus gaan als ze ergens vóór zijn dan als ze ergens tégen zijn. Over de verschillende soorten inwonersparticipatie sinds de jaren zeventig. Over de gevolgen van ontzuiling. Over je rol van gemeenteraadslid. Over luisteren naar elkaar. Voor dat laatste moesten we in groepjes van twee LSD gebruiken: luisteren, samenvatten en doorvragen, zonder je eigen mening te laten weten. Daarmee had ik dank zij mijn psychologische achtergrond niet zo moeilijk. Groepsleider Hans Koekkoek constateerde na afloop dat niet iedereen er goed in was. Weinig oogcontact, achterover hangen terwijl de ander zijn verhaal vertelt. Dat soort dingen.

Voor mij was dat de moraal van deze werkwinkel. Luister écht naar inwoners! Ze weten het vaak beter dan jij! En als je ze niet tevreden kunt stellen, zeg dan eerlijk waarom! De zaal was even muisstil toen de groepsleider vertelde dat alles op zijn pootjes belandt als je maar luistert, open bent, een gevoel van ‘samen’ niet alleen verkondigt maar dan ook in de praktijk brengt. Hij is of was zelf burgemeester, en had daar mooie ervaringen mee. Politici hebben de neiging om hun gebrek daaraan te verbloemen met mooie taal. Ze spreken over ‘communiceren’ en als ik dat woord hoor ben ik altijd op mijn qui vive. Maar al te vaak heb ik gehoord dat iets met inwoners is ‘gecommuniceerd’ terwijl er gewoon een briefje in de al dan niet elektronische bus wordt gestopt.

Luisteren, samenvatten en doorvragen. Dat zijn niet de beste vaardigheden van politici. Ze interrumperen maar al te graag voor je uitgesproken bent, en voor je het weet kwaken ze allemaal door elkaar heen. Sommigen houden ellenlange betogen waardoor ze de anderen spreektijd ontnemen. Zitten liever te broeden op replieken dan zich bezig te houden met wat de anderen wérkelijk bezighoudt. Aandacht en macht zijn dan belangrijker dan een gevoel van samen zijn. Het zou goed zijn als we als politici wat meer LSD gebruikten. In de jaren zestig geloofde ik daar letterlijk in, maar de soort ervan die we vorige week gebruikten kan zeker geen kwaad. Zouden we vaker moeten doen. Idee. Leren luisteren, samenvatten en doorvragen. Zolang we dat niet doen zullen we de ander nooit begrijpen.

Weg met de feiten!

Date 30 maart 2019

Tja. Als blogger moet je over van alles en nog wat een mening hebben. Zeker omdat er niets anders overblijft in tijden waarin de feiten er niet meer toe doen. Wel lekker makkelijk eigenlijk. Je roept maar wat. Je hoeft nergens meer over na te denken. Gelukkig maar. Weg met de wetenschap die de waarheid meent in pacht te hebben! Weg met de kunst die pretendeert schoonheid te brengen! Weg met de media die toch alleen maar nepnieuws verkondigen! Eindelijk bevrijd uit de klauwen van de feiten. Die bestaan gewoon niet. En wat heerlijk om niet meer alles wat je zegt en schrijft te hoeven onderbouwen. Iedereen die in zijn eigen werkelijkheid leeft en niet meer hoeft na te denken! Wat een rust!

Ik hoef er niet meer zo moeilijk over te doen om te schrijven wat in me opkomt. Bijvoorbeeld dat rechtse mensen dommer zijn dan linkse mensen. Vroeger vond ik dat ik daarvoor dan wel met bewijs daarvan moest komen opdraven. Dat hoef ik lekker niet meer. En dat doe ik ook niet meer, omdat het gewoon zo is. Nu mag ik er heerlijk op los bashen, en daar zal ik graag gebruik van maken. Nu het denken op zich al het meest stomme is dat een mens kan doen – ‘the mind is very cunning,’ riep Osho al vaak – kunnen we eindelijk weer terugkeren naar de wereld waarin het geloof belangrijker was dan de rede. En terecht, want wat heeft de rede ons eigenlijk meer gebracht dan wat materiële welvaart?

Feiten bestaan niet, dus wat je zelf gelooft is gewoon waar. En zelfs waarheid bestaat niet, evenmin als de werkelijkheid. Allemaal illusie! Wees vrij! Leef naar wat in je opkomt. Je bent niemand verantwoording schuldig! Alles is oké! Ontken wat je niet zint en steek rustig je kop in het zand. Creëer je eigen wereld, trek je niets van andere betweters aan, durf daarin alleen te staan. Je hoeft niet te bewijzen dat de aarde plat is, want voor jou is dat gewoon zo. Je hoeft zelfs niet eens naar jezelf op zoek te gaan, want dat weet Google veel beter dan jij zelf. Laat de samenleving maar vergruizen tot los zand met iedereen in zijn eigen bubbel. Tracht de wereld niet te verbeteren, want die bestaat niet. Heerlijk, zo’n samenleving zonder feiten. Ik mag zelfs van mening zijn dat feiten wél bestaan. Hoewel? Dat weer net niet, ben ik bang. Maar voor het overige mogen we nu wél eindelijk geloven in waar we zin in hebben. Dat lucht op. Nou ja, voor zover er nog lucht is om van deze verademing te genieten.

Romantische schrijvers

Date 23 maart 2019

Het leuke van de boeken van Gaby den Held is dat de verhaallijnen verhaspeld zijn met dromen en herinneringen, zodat je soms niet meer weet wat de echte realiteit is. Een kameraadje in Second Life heeft ons aan elkaar gekoppeld, zodat we nu elkaars boeken lezen. Dat dit op dit virtuele platform gebeurde is eigenlijk niet zo verwonderlijk, want romantici drijven nu eenmaal op andere werelden. Ik ben nu dus bezig met het proeflezen van zijn binnenkort bij Uitgeverij IJzer te verschijnen roman Charlie Dark. Net als in zijn boek Maan gaat het over de liefde voor een jeugdkameraadje, nog lang voordat seksuele lusten opborrelen. Heel herkenbaar, omdat ik wel eens denk dat vriendschap eigenlijk veel belangrijker is dan met elkaar in bed te duiken. Met volwassenheid beginnen de problemen en worden mensen steeds onbereikbaarder voor elkaar omdat ze steeds meer hun openheid, spontaniteit en naïviteit verliezen. Als kind ben je nog echt, maar na de puberteit ontstaat de strijd om het bestaan, om bezit van elkaar. Vroeger droomde ik wel eens van het idee dat iedereen na zijn veertiende jaar de brandstapel op moest. Misschien niet zo’n gek idee eigenlijk, want het zijn de volwassenen die cynisch worden en alles verpesten.

Gaby heeft ook mijn boek gelezen, en is de eerste die het echt mooi vindt. ‘Wat vooral opvalt is de lieflijke sfeer die je onmiddellijk meevoert. De hoofdpersonages zijn bijna zonder uitzondering sympathiek waardoor de vermeende gruwelijkheid van het kannibalisme op de achtergrond raakt,’ schrijft hij in een review. ‘Ook alle rituelen zijn zo liefdevol beschreven dat je er helemaal in meegaat. Het verhaal leest bijzonder vlot en heeft de sfeer van een spannend jongensboek.’ Zo had ik het zelf nog niet eens bekeken. En zo leer je van elkaar, leer je je eigen schrijfsels beter kennen. Gaby is net als ik een romanticus. Eindigt bij mij de liefde in een glorieus sterven, bij hem blijven de liefdes onbeantwoord en leiden zelfs tot zelfmoord. Mijn ‘en ze stierven nog lang en gelukkig’ is bij hem een sfeer van ontembare liefde die ondanks alles een heel leven lang blijft branden, zo niet obsederen. Maar is die bezetenheid die liefde heet niet veel belangrijker dan de teleurstellingen waarop die kan uitlopen? En is genieten van, zo niet zwelgen in lijden niet de kern van de romantiek? ‘Lijd alsof het het ervaren van geluk is,’ hoorde ik ooit de toen 20-jarige Arthur Jussen zeggen voordat hij achter de vleugel plaatsnam. Dat is romantiek.

Gaby heeft nu een huis bij ons in Sweetgrass gehuurd. Hij kon een deur niet open krijgen en toen ik die op een kier wilde zetten stortte het hele huis ineen. De volgende dag ben ik anderhalf uur bezig geweest met alles weer op zijn plek te zetten. Net als Pink Floyd hén ik iets met architectuur. En soms hou ik van uitdagingen, zodat ik dat eigenlijk best een leuke klus vond. Gaby geniet nu van de ruimte in en buiten het huis, kijkt uit over het zwanenmeer en ik heb zijn radio op een klassieke zender gezet. We praten veel met elkaar. Niet alleen in Second Life, maar ook via de mail. Hij vertelt over hoe de omslagen van zijn boeken tot stand komen, en ik over het laten vertalen van mijn boek, wat fantastisch gebeurt en waardoor ik veel nieuwe Engelse woorden en uitdrukkingen leer. Schrijven als hobby, iets mooiers is er gewoon niet. Gaby schrijft veel gedetailleerder dan ik en er lopen soms iets teveel personages in zijn boeken rond, maar dat laatste kan ook aan mij liggen want bij films kan ik ook niet veel meer dan van drie personen onthouden wie ze eigenlijk zijn.

Second Life en Real Life lopen bij ons dus soms door elkaar heen. Maar dat vind ik niet erg, want eigenlijk hou ik niet zo van dat onderscheid. Gaby waarschijnlijk ook niet. Romantici kijken nu eenmaal veel verder dan hun neus lang is en leven daarom ook in andere werelden dan de alledaagse realiteit. Soms is voor hen het aardse leven niets dan een tranendal, maar tegelijk houden ze daarvan. De kern van het masochisme. Omdat er méér is. Iets moois dat sterven ontstijgt. De dood als vriend in plaats van als vijand. Die niet scheidt maar juist verbindt – een idee dat ik tot mijn verwondering later ook bij mijn Wijze Tante tegenkwam. Sommigen vinden romantiek een vlucht uit de werkelijkheid, maar romantici weten wel beter en zien juist hun ontkennen en vermijden van die andere werkelijkheid als een vlucht. Een vlucht voor dood en pijn die uiteindelijk toch onvermijdelijk zijn. ‘The only way you can endure your pain is to let it be painful,’ zei Shunryu Suzuki. Maar ik geef toe dat dat een hele kunst is. Een kunst die Wagner begreep toen hij zijn ouverture van Tannhäuser componeerde, die exact bij het begin en het einde van mijn eigen boek past. Alsof lijden de enige verlossing is van het lijden. Lijden als geluk.

Ik had onderschat hoeveel energie je kan opdoen van het contact met een soortgenoot. Dank je wel, Gaby, voor onze vriendschap!

Verbeter de wereld …

Date 16 maart 2019

Het is wonderbaarlijk hoe lone wolves op internet ongemerkt rustig hun gang kunnen gaan met het delen en verspreiden van hun denkbeelden en plannen. Ik ben voor een totaal vrij internet, ook als daarop de meest verschrikkelijke ideeën worden verspreid. Dat is openheid, dat is transparantie. Het internet is van niemand en iedereen moet ervan afblijven. Dat geeft ook de mogelijkheid om dreigend gevaar op te sporen, maar in het geval Tarrant hebben kennelijk teveel mensen zitten suffen. Verbieden en filteren helpt niet, want dan gaat alles ondergronds en vindt daar zijn weg wel. Als je minder islam wilt is dat oké, maar als je die ‘kebab’ wil vermoorden ben je minstens even verkeerd bezig als Jodenhaters die ooit van een Endlösung droomden.

Alle godsdienst is primitief. Omdat geloofd wordt in de autoriteit van heilige boeken, van de woorden van imams en priesters. Uiteindelijk is het allemaal angst die met diverse pseudo-zekerheden wordt verdrongen. Angst voor de dood die je uit het hoofd wordt gepraat met mooie beloften over het paradijs. De christelijke hemel lijkt me maar een saaie bedoening, en met al die maagden kan ik ook weinig. Want ook dat moet op gegeven moment gaan vervelen. Veel religieuze leiders zijn net politici, en voor Osho was er dan ook weinig verschil zodat hij ze ‘the maffia of the soul’ noemde. Terecht. Dat is het nadeel van zélf in de politiek te duiken, geconfronteerd als je wordt met allerlei perverse machtsspelletjes. Politiek is ook religie.

Wat bezielt iemand om hele volkeren te willen uitmoorden? Angst voor verlies van identiteit. En ik geef toe: ik hoor liever kerkklokken bengelen dan geroep vanaf een minaret. Ik kom ook op voor de eigenheid van ons dorp en ben daarmee in zekere zin conservatief. Maar ik ga toch geen mensen doodmaken? Ik had een aantal jaar een heel aardige buurvrouw met hoofddoekje. En onze gemeentesecretaris draagt er ook een, en ze is er gewoon bij als we de regenboogvlag hijsen. Misschien had ze het daar moeilijk mee, maar toch. Ja, ik geloof dat verreweg de meeste moslims gewoon aardige mensen zijn, dus ik zie het probleem niet zo.

Oké, misschien radicaliseren moslims meer op het fysieke vlak, maar dat doen niet-moslims minstens even erg op het psychische vlak met hun aanbidding van het Gouden Kalf. Wat is erger: lichamelijk of psychisch leed? Of zoals ik mij in mijn boek afvraag: wat is erger, kannibalisme of neoliberalisme? We denken dat we het goed hebben in het Westen, maar is dat geen zelfbedrog? Ja, materieel genieten we van onze welvaart die stukken groter is dan die van onze ouders en waarschijnlijk ook dan die van onze kinderen. Maar op psychisch gebied is het toch een en al armoe hier? Ik vraag me soms af wat al die mensen in het Westen zoeken, want dat kan toch alleen maar tot teleurstellingen leiden? Ik denk dat de klimaatverandering een cruciale rol speelt in de behoefte je heil elders dan in je eigen land te zoeken.

Er is maar één panacee. Bewustzijn. Geen zelfverheerlijking, want werkelijk bewustzijn beperkt zich niet tot onze eigen ikjes, landjes en wereld. Werkelijk bewustzijn gelooft nergens in. Dat oordeelt niet, en weet dat de anderen ook in hem zelf leven. Dat is de enige instelling waarmee dát gedaan wordt wat gedaan moet worden. Veroordeling en haat hebben de wereld nooit verder gebracht. Bewustzijn wel, zodat alleen meditatie ons kan redden. Onderzoeken wie of wat we werkelijk zijn, waarin geen god of duivel te vinden is, waarbij oordelen wegvallen en je een innerlijke rust en vrede vindt. Alleen dat kan tot het juiste handelen leiden, en al het andere blijft aanmodderen met de kraan open. Begin bij jezelf.

Alleen maar Zijn

Date 28 februari 2019

De groep verspreidt zich over de sobere houten banken, waarna Lucas binnenkomt en voor het altaar gaat staan en zijn armen zegenend opheft.

‘Hét is met jullie,’ spreekt Lucas. ‘Hét is het naamloze dat sommigen God noemen, anderen Allah, de Kracht of het Bestaan. Hét is het Mysterie, de Grond van al wat is. Hét is dat wat alles doordringt en in alles aanwezig is. Hét is het Wezen dat alles verbindt, wat tijd en ruimte overstijgt. Hét is het onzichtbare Licht en de onzichtbare Ruimte. Hét is Alles en Niets tegelijk. En dit Hét is met ons allemaal, want iedereen en alles is Hét.’

Dan zwijgt Lucas en staat hij een poosje alle bezoekers rustig in zich op te nemen. Wat moet Mark nou met deze woorden? Vager kan het bijna niet, maar tegelijk voelt hij dat Lucas’ woorden glashelder zijn. Is hier sprake van een soort religieloze religie, een futuristische godsdienst waarin God zowel wel als niet bestaat? En als alles Hét is, wat is Hét dan anders dan de energie en elementaire deeltjes waaruit alles bestaat? En wat is daar dan zo bijzonder aan? Maar toch spreekt deze nietszeggendheid hem aan, alsof daarmee meer dan alles gezegd is. Maar wat bedoelde Lucas dan toen hij zei dat het Alles Niets is, of dat het Niets Alles is? Hij is niet de enige die in verwarring is, want iedereen blijft verbaasd zwijgen om dit te verwerken.

‘Je hoeft alleen maar te ervaren,’ begint Lucas na een lange pauze. ‘Meer hoef ik niet te zeggen, gewoon omdat er niet meer te zeggen is. Geen gebeden, schriftlezingen, godsdienstoefeningen en meditaties kunnen Hét openbaren, die staan Hét zelfs in de weg. Je hoeft alleen maar te Zijn. En juist dit is een plek om het te ervaren, want daarvoor is rust en stilte nodig. Blijf alleen en blijf in de Stilte. Ik zie jullie straks,’ en hij loopt geruisloos de kerk uit.

Uit mijn roman Strandvliet

Graancirkels

Date 24 februari 2019

Vanmorgen zijn we naar de Besant Hall van het Theosofisch Centrum in Naarden gegaan, waar Janet Ossebaard twee uren heeft verteld over graancirkels, die ze al zo’n kwart eeuw onderzoekt. Was ze toen ze daarmee begon er heel sceptisch over, nu weet ze wel beter. Uit eigen ervaring. Tot nog toe weet niemand hoe ze ontstaan zijn, maar volgens haar zijn het berichten van buitenaardse wezens. Die komen ons zonnestelsel binnen door in hun wereld in een zwart gat te duiken, waar ze aan de andere kant weer uit komen in een wit gat: onze zon. Om dat te kunnen moet je wel wat sleutelen met zwaartekracht en dimensies als tijd en ruimte, maar op die gebieden zijn de wonderen de wetenschapswereld nog niet uit. Dus waarom niet. Onlangs las ik een serieus artikel waarin gesteld wordt dat aan de andere kant van de big bang, dus voordat die plaatsvond, zich werelden bevinden die het spiegelbeeld van ons heelal zijn, dus waar – althans voor ons – de tijd achteruit loopt en zo. Je kan het zo gek niet bedenken of natuurkundigen beginnen er geleidelijk in te geloven. Kwantummechanica met zijn superposities en verstrengeling van deeltjes. Al dit soort verschijnselen passeerde vandaag ook de revue, en het is me te makkelijk om ze af te doen als fantasie of sprookjes.

We zagen op een foto hoe uit protuberansen van de zon witte bollen ontsnapten, en zelfs een filmpje van het ontstaan van een graancirkel. Een en ander best op echtheid gecontroleerd. Beelden van orbs, waarover ik tien jaar geleden een blog schreef: de witte oplichtende bolletjes die vaak op foto’s worden gesignaleerd, en die iets anders moeten zijn dan stofdeeltjes op de lens. We zagen een tablet dat ooit de ruimte in is gestuurd, waarop als een QR-code een en ander over het mensdom – ons DNA heeft twee strengen, gemiddelde lengte 175 cm, we zijn te vinden op de derde planeet vanaf de zon, en dat soort dingen – werd verteld en waarop 28 jaar later antwoord kwam: zij hadden veel meer DNA-strengen, waren kleiner van stuk en leefden op vier planeten. En hadden een echt sciencefiction-hoofd. Dat klinkt sensationeel allemaal, maar wie zegt dat onze gedachtenspinsels niet een voor- of aanvoelen zijn van een andere realiteit dan de onze? Je zou dit alles op zijn minst voor mogelijk moeten houden. Terwijl het me met een beetje kansberekening logisch lijkt dat wij mensen niet alleen zijn in de kosmos. Ja toch? Wellicht zijn onze hersenen nog slimmer dan ze zelf kunnen bedenken.

In graancirkels zijn vaak oeroude symbolen te herkennen. Beelden die we in oude culturen en religies tegenkomen, zoals de zevenbloem en de ankh, welke laatste ook te herkennen is in apparatuur van Nikola Tesla over wie we een paar dagen geleden nog een mooie documentaire op Netflix hebben bekeken. Natuurlijk is het allemaal positief nieuws dat we van die aliens krijgen, maar iets positiefs kan geen kwaad tegenover de vele verhalen over hel en verdoemenis die we zo vaak tegenkomen als het over buitenaards leven gaat. Het zou ook kunnen aantonen dat al die andere werelden écht verder zijn dan wij, die een gevaarlijk rotzooitje van de aarde maken. Graancirkels zijn gewoon mooi en schijnen zelfs een overweldigende energie uit te stralen. Althans volgens Janet Ossebaard, maar misschien moet je daar wel een bepaalde gevoeligheid voor ontwikkelen. Wat mij betreft kan het allemaal, want ik geloof graag in het onmogelijke. Zoals dat het subject met het object kan versmelten, en dat bewustzijn creatief is en niet passief. Allemaal mogelijkheden die het verdienen om diep in je door te dringen, waarbij het bekijken van graancirkels je kan helpen. Er is meer tussen hemel en aarde. Op Janets website is veel moois te vinden. Graan, niet alleen voor biologisch voedsel, maar ook om onze geest te verrijken.

Ave verum

Date 13 februari 2019

Velen zijn het er wellicht niet mee eens. Met de tekst van het Ave verum van Mozart dat we volgende maand gaan zingen. Want dit lied gaat over het lichaam van Christus, en niet over zijn geest. Maar ik vind het prachtig. Juist daarom. Omdat het wellicht revolutionair was om zijn lichaam te groeten. Want het is het lichaam dat heeft geleden.

Ave verum corpus. Gegroet, waarachtig lichaam. In mijn oren klinkt dat best erotisch. Net zoals binnen de katholieke kerk dat lichaam tijdens de eucharistie zelfs opgegeten wordt. En Christus’ bloed wordt gedronken. Alsof zijn lichaam heilig is. Net zoals een kannibaal ooit gezegd heeft dat mensenvlees een delicatesse is, juist omdat de mens iets hoogstaands is. ‘Eet van het hogere, desnoods van het gelijke, maar nooit van het lagere,’ is een devies uit mijn boek dat dus minder origineel is dan het lijkt. Want katholieken doen dat al heel lang, zeker omdat ze in transsubstantiatie geloven: de hostie is écht het vlees en de wijn écht het bloed van Christus. Ze zijn dus eigenlijk kannibalen, en daar is in hun geval niks mis mee. Als je heilig of verlicht bent gaat die energie vast ook in je lichaam zitten.

Natum de Maria virgine. Geboren uit de maagd Maria. Die maagdelijkheid is volgens mij vaak veel te letterlijk opgevat. Zo zou ik het veel gehoorde woord ‘unigenite’ het liefst vertalen met ‘uit eenheid geboren’ in plaats van ‘eniggeboren’ (zoon van God), dus niet uit een tweeheid van man en vrouw, maar uit de eenheid die het bestaan is. Ik kan me trouwens moeilijk voorstellen dat God geen andere zonen en dochters had.

Vere passum, immolatum in cruce pro homine. Dat werkelijk voor de mens heeft geleden aan het kruis. Ik heb begrepen dat er volgens Rudolf Steiner toen een soort explosie van energie heeft plaatsgevonden, een kantelpunt in de geschiedenis. Daar kan ik me wel iets bij voorstellen. Alsof Christus’ energie in een explosie vrij kwam. De energie van goddelijkheid werd over de mensheid uitgestrooid, verlichting werd over de wereld uitgezaaid, in overgave verenigde hij zich met God, het bestaan of hoe je het albewustzijn ook noemen wil. Volgens mij werd Jezus toen Christus, en niet tijdens zijn doop in de Jordaan, hoewel hij tijdens dat laatste zich wellicht bewust werd van zijn bestemming.

Cujus latus perforatum unda fluxit sanguine. Uit wiens doorboorde zijde bloed vloeide. Die regels maken het verhaal even een beetje pervers, maar daardoor krijgt het wel kleur, komt het verhaal over zijn sterven wel tot leven. 

Esto nobis praegustatum in mortis examine. Laat ons dit een voorsmaak zijn tijdens de beproeving van de dood. Maar wat gaan we dan proeven, en wat smaakt dan zo lekker of verschrikkelijk? Ons eigen sterven! Alsof Christus een voorbeeld geeft van hoe je sterven moet. Door het lijden vrijwillig te accepteren en het juist daardoor te overwinnen. Elk beetje intelligent en bewust mens lijdt in deze wereld, in de dualiteit. Geen leven zonder lijden. Liefde lijdt. Maar overgave is de enige weg. Niet steeds pijn en lijden ontvluchten of ontkennen, maar het erkennen als een onvermijdbare realiteit. Uiteindelijk zijn we allemaal diep van binnen een Christus, maar het realiseren daarvan kan niet zonder lijden zolang we nog steeds geloven in ons eigen van anderen en de wereld afscheiden ik, dat per definitie zich niet wil verenigen met het bestaan of God.

O Jesu dulcis, o Jesu pie, o Jesu fili Mariae! O zoete Jezus, o trouwe Jezus, o Jezus, zoon van Maria! We mogen dankbaar zijn dat Jezus ons het voorbeeld heeft gegeven over hoe ook wij een Christus kunnen worden. Echt! Het is bewezen dat het kan! Maar of het echt zo gebeurd is weet ik niet. Evenmin of Christus het ermee eens zou zijn dat we zijn lichaam gingen opeten.

Ik had dominee moeten worden.

Ongezondheid

Date 3 februari 2019

Hoe ongezond mag ik zijn? Dat vraagt Bas Heijne zich af in Blad, een maandelijkse bijlage van de NRC die ik deze keer voor het eerst bekijk omdat hij niet meer glossy is. Hij vertelt hoe hij door zijn zorgverzekeraar genudged wordt een app te gebruiken om zijn mentale gezondheid voortdurend in de gaten te houden. Dat doet mijn verzekeraar ook, die heeft me een paar jaar geleden zelfs een gratis bloeddrukmeter gegeven, naast een onderzoek naar van alles en nog wat. Opdat mogelijke ziektes zo snel mogelijk ontdekt worden en in de kiem worden gesmoord. Of ik al of niet rookte, werd me gevraagd. Ja, elektronisch, maar die mogelijkheid stond niet bij de antwoorden. Ik vulde dus in dat ik rookte, met allemaal enge perspectieven en gezondheidsadviezen ten gevolge. Ik doe daar dus niet meer aan mee. Ook omdat ik vind dat verzekeraars niet op de stoel van de huisartsen moeten gaan zitten.

Tijdens een nieuwjaarsreceptie voegde ik me bij een paar jongens met wearables. Ze wisten precies hoeveel ze nog moesten lopen en vergeleken hun prestaties met elkaar. Ik had meteen een leuk excuus om een van die knapen aan te raken door hem bij de pols te pakken. Vijftig, vertelde ik hem, en dat bleek nog te kloppen ook. Hoe slecht moet je in je lijf zitten om al dat gedoe aan je lichaam te hangen? Maar het is echt een rage, waarbij ik denk aan de mogelijke toekomst die Yuval Noah Harari schetst in zijn boek Homo Deus. Daarin is de mens een machine die dank zij biotechnologie het eeuwige leven gaat verwerven, aan God gelijk wordt. Ook in zijn hersenen, die regelmatig geüpdatet zullen worden. Zou zomaar kunnen. En alleen de rijksten zullen zich het nieuwste van het nieuwste kunnen permitteren waardoor de rest van de mensen eigenlijk overbodig wordt. Die ontwikkeling is allang begonnen met de polsbandjes van die jongens. Nee, ik hou niet van wearables. Van recepties trouwens ook niet.

Ik ben geen gezondheidsfreak. Erop vertrouwend dat mijn eigen lijf wel weet wat goed voor me is, eet ik gewoon wat ik lekker vind. Zo lepel ik graag bij tijd en wijle graag een potje doperwtjes leeg. Met veel scheutjes Maggie. Zoals ik vroeger wel eens zei: een boterham belegd met kaas, tomaat, ei met wat mayonaise, en een sigaret toe, zijn alles wat ik nodig heb. Slechte eetgewoonten heb ik waarschijnlijk van mijn vader, want als ik bij hem kwam eten aten we een blik van Hak leeg. Met uitzondering van het longemfyseem waaraan hij uiteindelijk overleed, heb ik hem nooit op ziektes betrapt. Kort samengevat: ik heb relatief weinig met voeding en gezondheid, blijf eigenwijs geloven dat mijn lijf me wel vertelt wat het hebben wil. Ook als het kroketten zijn. Als je het overleven belangrijker vindt dan het leven zelf, vergeet je echt te leven. Een gezonde geest in een gezond lichaam? Dan zouden de mensen door de toenemende gezondheid hier in het Westen ook gezondere geesten hebben gekregen? Ik zie dat niet, integendeel. Voor mij gaat de geest aan het lichaam vooraf. Wellicht is het juist onze angst voor de dood die uiteindelijk zo’n rotzooitje van deze wereld maakt. Alsof sterven niet gewoon bij het leven hoort en zelfs iets heel moois zou kunnen zijn.