Een dagje Bergen

30 juni 2019

Vrijdag zijn we naar het Noord-Hollandse Bergen gegaan, een evenknie van Blaricum dat soortgelijke cultuur, rijkdom en problemen heeft als wij. Een samenwerkingsverband met omliggende gemeenten, zo’n dertigduizend inwoners, prachtige natuur. En net als Blaricum ook een kunstenaarsdorp. We werden dan ook in Museum Kranenburgh ontvangen. Alles bij elkaar opgeteld waren we met twee gemeentesecretarissen, twee griffiers, twee burgemeesters met wethouders aan hun zij, en last but not least zo’n vijfentwintig raadsleden. Nooit eerder was ik daar. Nou ja, begin jaren zeventig was ik met wat vrienden een paar dagen in de Sint-Adelbertabdij in Egmond-Binnen. Daar gaven ze mooie boekjes over spiritualiteit uit, die nog altijd in mijn kast staan, waaronder De wolk van niet-weten. En toen ik heel klein was hebben we een vakantie in Camperduin doorgebracht, waarvan ik me vrijwel alleen herinner dat we de vuurtoren beklommen en voor de grote majestueuze lamp ervan stonden. Allemaal gemeente Bergen nu.

Tijdens de koffie met gebak maakten we wat kennis met elkaar, en ik kon niet nalaten een jongere wethouder te vertellen dat ik een naam miste in de lijst van kunstenaars die in Bergen hebben gewoond. Simeon ten Holt, die van het prachtige tot vandaag de dag vaak uitgevoerde Canto Ostinato. ‘Moeten jullie op het strand uitvoeren!’ stelde ik voor. Want kunst is meer dan alleen beeldende kunst, zoals die van de Bergense School met haar expressionisme waarmee afstand van het impressionisme werd genomen. Ja, net als Blaricum kende Bergen aan het begin van de vorige eeuw een kunstenaarskolonie. Tot die school behoorde ook Edgar Fernhout, een zoon van Jan Toorops dochter Charley. Ik zag wat van zijn abstracte werk tijdens de rondleiding die de directeur ons gaf.

Hoe het werk heet weet ik niet, het was het middelste van een reeks van vijf vierkante panelen, zwart met allemaal kleine figuurtjes erin. Ik nam er een foto van en zie bij de uitvergroting hoe mooi en zorgvuldig al die figuurtjes zijn in witte, grijze, licht- en donkerblauwe kleuren. Een raadsgenootje van mij vond er niks aan, maar ik kan er tijden naar kijken hoewel ik echt niet weet wat ik nu eigenlijk zie. Dat is de kunst van abstractie, schoonheid die aan het denken en logica voorbijgaat en daardoor juist veel wezenlijker wordt ervaren. De meeste menen zien er niets in, maar ik kan er wel Niets in zien. Misschien dat ik daarom veel klassieke muziek mooi vind, waarvoor ook vaak woorden en beelden tekort schieten. Het lijkt zo gemakkelijk allemaal, abstracte kunst. ‘Dat kan mijn kleine kind ook.’ Vergeet dat maar. Wat niet wegneemt dat velen maar wat verf op het doek kletsen en het dan kunst noemen, terwijl het niet veel meer is dan het uitleven van emoties. Echte kunst is wat ik vroeger ‘emotieloze ontroering’ noemde. Voorbij deze wereld, voorbij lichaam en ziel.

Na de rondleiding gingen we naar de Ruïnekerk in het centrum van het dorp. Onze gemeentesecretaris Meryem hield een verhaal over hoe wij in Blaricum omgingen met burgerparticipatie, en wij kregen een verhaal over hoe ze in Bergen omgingen met het splitsen van woningen. Daarna ging iedereen weer aan de vloeibare drugs, buiten in de zon. Een mooi toeristisch plaatsje. Hier en daar werd even gepraat over perikelen in het dorp die door Pauw totaal verkeerd in beeld waren gebracht, geen hoor en wederhoor en zo. Maar geen woord over de oververtegenwoordiging van sofen en intellectuelen, wat samen leek te hangen met relatief veel verzet tegen vaccinatie. Ja, antroposofen en zo waren er ook relatief veel in Blaricum. Artiesten en intellectuelen staan voor mij aan de wortels van cultuur, en als je die veel hebt in je dorp moet je daar blij mee zijn, hoe buitenissig ze zich ook kunnen gedragen.

Na de rijke salade naar keuze werd het tijd om terug naar Blaricum te gaan, na de afspraak dat de Bergenaars een tegenbezoek zouden brengen. Opnieuw in een veel te grote bus, dat wel. Had dit uitstapje ‘op kosten van de belastingbetaler’ nu veel opgeleverd? Op het eerste gezicht misschien niet zo veel, maar het is wel een aanzet om veel van elkaar te leren, elkaar te inspireren, en daarvoor contact met elkaar te houden. Daarvoor is een gevoel van verwantschap, van gezamenlijke roots nodig, en dat is er. En thuis zit ik opnieuw geboeid op mijn mobieltje naar dat schilderij van Fernhout te kijken.