In de wolken

10 november 2010

Zo boven, zo beneden. Als je goed oplet zie je al in de wolken wat zich daaronder gaat afspelen. En dan bedoel ik niet alleen regen, sneeuw en onweer. De wolken weerspiegelen onze bestemming en wellicht waren in magische tijden mensen die er de toekomst uit konden aflezen. Dat het er misschien allemaal een beetje primitief en onwetenschappelijk aan toe ging neemt niet weg dat daar eigenlijk een diepe kern van waarheid in zit. Als we onze ogen eens wat minder op de materiële wereld richten en wat meer op de psychologische, sociale en spirituele werkelijkheden krijgen we wellicht een wat ruimere visie op onze cultuur en maatschappelijke ontwikkelingen. Kortom: ga eens op een wolk zitten, hoe hard de Rolling Stones ook ‘Get off of my cloud’ roepen, en bekijk die eens goed. Dan zie je wat er werkelijk aan de hand is!

We zijn al druk bezig de materiële wereld te verlaten! De uittocht is al begonnen. Waren we vroeger nog jagers en landbouwers, en waren later ambachten en fabrieken het centrum van de samenleving, tegenwoordig hebben ambtenarij, administratie en informatie die rollen overgenomen. Want wie maakt nog iets concreets op zijn werk? De meeste mensen produceren getallen en tabellen, nota’s en beleidsstukken en hangen daarvoor de meeste tijd achter de computer. Sommigen schrijven zelfs weblogs! Onze arbeid dematerialiseert. Dat we het wel echt, stevig en concreet willen neerzetten, en daarom ongegeneerd vieze woorden gebruiken als woonconsument en reisproduct, geeft hooguit aan dat we ons nog krampachtig aan de materie vasthouden, hoewel dat eigenlijk al een losgeslagen schip is dat vervaarlijk steigert op de branding. Vooral in rechtse kringen omarmt men nog graag de materie, getuige de afschuw van kunst, wetenschap en andere linkse hobby’s.

Intussen neemt de wereld van virtual reality een steeds hogere vlucht. De virtuele wereld beperkt zich niet meer tot het lezen van een boek, het bekijken van een film of het genieten van kunst, maar speelt dank zij steeds geavanceerdere techniek een steeds grotere rol in ons leven. We hebben geen zware brillen en handschoenen nodig om ons in andere werelden te wanen, want een speeltje als de Kinect doet ons al snel vergeten dat we in een gewone huiskamer zitten, springen, rollen, staan, dansen of slaan, daarvoor zijn de presentaties aan de overkant immersief genoeg. En dat niet alleen, want steeds vaker zetten we ons hele leven op het internet, alsof we die profielen en avatars op Facebook, Hyves of een MMORPG als World of Warcraft ook werkelijk zijn. Eigenlijk vinden we dat allemaal veel belangrijker dan ‘real life’, identificeren we ons liever met onze idealen en fantasieën om zo te ontsnappen aan de steeds kouder en killer wordende wereld om ons heen.

We zijn de materie zat. Is het een vlucht om niet meer in deze materialistische wereld te willen geloven en leven? Zelfmoord bega je niet zo snel, hoewel dat met voortschrijdende kabinetten wel steeds makkelijker wordt gemaakt. Welk verstandig mens wil er nou eigenlijk leven onder Rutte? Maar de materiële overlevingsdrang is heel groot. Ook omdat we – althans voorlopig – nog niet zonder een materiële springplank naar andere werelden kunnen. Veel mensen leven alleen maar om te overleven, iets waarover ik altijd met mijn moeder van mening verschilde. Wat heeft het leven voor zin als je alleen maar hard aan het werken bent? Is dat echt een voorbeeld voor de kinderen voor wie je dat doet? Zijn het niet juist de zo vaak zielig gevonden hardwerkende Nederlanders – alsof dat niet hun eigen keuze is – die de rotte appels in de samenleving zijn? Allemaal krampachtig en door slaapgebrek voortdurend slapend verslaafd aan materie. Zich er niet van bewust dat ze al lang in andere werelden leven, de illusie van hun concretie niet doorzien.

We hangen steeds vaker aan het internet, alsof alles wat daar geen plaatsje heeft van minder waarde is. We digitaliseren al onze foto’s om ze op sites als Picasa te zetten, alsof ze pas echt bestaan als ze voor iedereen beschikbaar zijn. Wat ook geldt voor tekst, voor muziek, voor filmpjes, voor alles. Alles van waarde wordt niet meer in een kist of kast opgeborgen, en ook niet meer in de eigen computer opgeslagen, maar ergens op het internet in de cloud. Hier hechten we opeens niet meer aan materie, maar aan informatie. We zijn de materie allang aan het overstijgen, en zijn daarmee kennelijk in de wolken.