Onder mensalen

18 juni 2012

Het weekend doorgebracht in Baarlo, iets ten zuiden van Venlo, waar in kasteelboerderij De Berckt een Annual Gathering was van Mensa, de ‘High IQ Society’. Dat is één grote familie met meer dan 100.000 leden over de hele wereld, die geacht worden elkaar allemaal met jij en jou aan te spreken. Klinkt een beetje elitair, maar aan de andere kant: als je nu eenmaal ‘zo’ bent is het natuurlijk wel heerlijk ontspannen om je onder soortgenootjes te begeven die je zelf – hoe ongewoon ze ook zijn – weer als heel gewoon ervaart. En topsporters zullen ook wel clubs hebben waar je nooit van je leven bij kan komen als je niet met een optimaal lijf bent geboren. Vriend is meegegaan en genoot ook van de sfeer waarin je gewoon rustig jezelf kunt zijn zonder je zorgen te hoeven maken over of je haar wel goed zit, of over het al dan niet binnenstebuiten aanhebben van je T-shirt. Want het is een opvallend non-conformistische club, en ik verwonder me dan ook over het verband hiermee met hoge intelligentie.

Laat ik vooropstellen dat hoogbegaafdheid niet is wat je denkt dat het is. Dat maakt het uit de kast komen – voor zover dat zou moeten – heel lastig. Er zijn veel vooroordelen die ik het afgelopen weekend allemaal weer heb zien voorbijkomen. Zo zou een hoge intelligentie meteen voor elk probleem de meest briljante oplossing geven. Nee dus, want in je overklokte hersenen zijn talrijke oplossingen en mogelijkheden, tot het chaotische toe, waaruit je dan weer een keuze moet maken wat heel verlammend kan werken. Zelf ben ik ook wel eens Albert Heijn zonder haarshampoo uitgelopen omdat het kiezen uit 42 verschillende soorten me teveel werd. Zo zou een hoge intelligentie ertoe leiden dat je ook een hoge opleiding hebt. Nee dus, want velen van hen zitten te ‘suffen’ in de klas, omdat hun hersenen alweer vele andere paden bewandelen dan de bedoeling is, en ik ben niet de enige die na de lagere school een veel te laag advies heeft gekregen, want volgens het schoolhoofd zou ik de mulo nog niet eens gehaald hebben. Zo zouden hoogbegaafden, geholpen door hun slimheid, ook hoog op de maatschappelijke ladder staan. Nee dus, want je treft ze overal aan, en daar wordt ook expliciet rekening mee gehouden.

Maar hoe komt het dat hoge intelligentie lijkt samen te hangen met non-conformisme? Met associatief denken? Met hooggevoeligheid? Dat maakt allemaal dat het niet is wat het lijkt, en ik ben nieuwsgierig naar onderzoek hiernaar, hoewel ik wel mijn eigen ideeën hierover heb. Het zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat de verbindingen tussen de rationele linker- en de associatieve rechterhersenhelft beter zijn, zodat het logisch verstand – wellicht na een soort kookpunt bereikt te hebben – zich aanvult met wat ik intuïtie of creativiteit noem. Je zou kunnen zeggen dat hoogbegaafden dingen bedenken die je eigenlijk niet kunt bedenken. Een slim iemand ervaart ook de beperkingen van zijn eigen slimheid, ja toch? Althans als hij op zijn minst een beetje in zijn rechter hersenhelft zit. Dat maakt ook relativerend en minder krampachtig in het boetseren van gedachtenkronkels. Alleen voel je je daarmee niet echt thuis in een wereld waarin alles door technocratisch denken en management van A tot Z in regeltjes is verpakt. ‘Gewoon stoppen met denken,’ stelde ik eens tijdens een borrel van mensalen voor om een probleem op te lossen. Lol dus, want velen vinden dat juist moeilijk, óf omdat ze het leuk vinden, óf omdat ze er maar niet vanaf kunnen komen.

We hebben de afgelopen dagen dan ook aan iets als mindfulness of zijnsoriëntatie gedaan, waarbij we ons geblinddoekt door een partner door de tuin moesten laten leiden. Er was een workshop over chaos – een toestand die zich in ons denken nog wel eens voordoet – waarin we een idee kregen wat mindmapping eigenlijk is, maar ik heb daar niet zoveel mee. We aten en praatten met vele lotgenoten om steeds opnieuw dingen van onszelf te herkennen. We lagen drie uur in een opblaasbaar planetarium, waar een Nijmeegse student ons vertelde over botsende sterrenstelsels en hoe tijdens de big bang ook de tijd werd geschapen. Met dat laatste heb ik het altijd al wat moeilijk gehad, want hoe kun je nou tijd scheppen als je daar geen tijd voor hebt? Ook door gebrek aan tijd hebben we enkele activiteiten gemist, zoals familieopstellingen, karaoke en een lezing van een officier in Afghanistan. Maar we hebben ondanks de regen nog wel bij het kampvuur gezeten! Heerlijk, dat leven met en onder buitengewoon gewone mensen. Net een grote familie, en dat is het eigenlijk ook.

Gepost in Psychologie, Uit mijn leven