Godwin

Date 9 mei 2016

Bevrijdingsdag. Na heerlijk buiten eten in restaurant De Liefde in het Amsterdamse Bilderdijkpark zijn we naar de Godwinlezing gegaan. Die vindt elk jaar op 5 mei plaats, en wordt georganiseerd door De Correspondent, samen met Bits of Freedom, een stichting die opkomt voor digitale burgerrechten, en het Verzetsmuseum. Locatie: de Blauwe Sterrenzaal van Artis, een gepaste plek omdat daar in 1943 een aanslag op het bevolkingsregister plaatsvond. Daarin bevonden zich gegevens van zo’n 70.000 Amsterdamse Joden, en de geschiedenis heeft geleerd waartoe het verzamelen van persoonsgegevens kan leiden.

Volgens de wet van Godwin neemt gedurende online discussies de waarschijnlijkheid toe dat een vergelijking wordt gemaakt met Hitler of de nazi’s. Hij vindt dat ongepast omdat dat afbreuk doet aan de Holocaust. En dat niet geheel onterecht, want het is maar al te makkelijk om iemand voor een nazi uit te maken als zijn of naar mening of handelen je niet bevalt. In de jaren zestig zal ook ik me wel eens aan ‘godwins’ hebben bezondigd, want daar deden we niet zo moeilijk over. Vergelijkingen met de Tweede Wereldoorlog zijn echter de laatste jaren zo taboe geworden, dat je ze meestal niet eens meer mag maken, zelfs als die helemaal terecht zijn. ‘In de Tweede Wereldoorlog hadden we wél wat te verbergen,’ vertelde Hans de Zwart, voorzitter van Bits of Freedom, in de eerste Godwinlezing in 2014.

En nu ook, denk ik, want het Europa van nu begint steeds meer te lijken op dat van de jaren 30 van de vorige eeuw. In de NRC van het afgelopen weekend waarschuwt de Jordaniër Zeid Ra’ad al-Hussein, de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties, daarvoor. ‘Er ontstaat een kloof tussen voor- en tegenstanders van de open samenleving. En uitgerekend op dat moment krijgen jullie te maken met terreuraanslagen en een ongeëvenaard aantal mensen dat hun huis, hun eigen land ontvlucht. Velen ontvluchtten de dood en lopen nu hier tegen een muur aan. (…) Dat verontrust me. We hebben dit eerder gezien. Als mensen intolerant worden en oproepen tot haat en geweld tegen bepaalde etnische of religieuze groepen, kun je een oncontroleerbare escalatie krijgen: discriminatie, vervolging. Hate speech ligt al op de weg naar geweld. Aan het eind van die weg is altijd bloed.’

Als ik actief van alles en nog wat over mezelf op internet zet, is dat mijn eigen verantwoordelijkheid. Net zoals ik de voordeur niet open moet laten staan als ik uit huis ga. Zo hou ik keurig mijn Google timeline bij, zodat ik kan zien waar en wanneer ik overal geweest ben. Dan mag ik niet klagen als ik toevallig in de buurt van een bankoverval liep en daarom bespioneerd word, maar mag ik blij zijn als ik kan aantonen dat ik niet op de plaats delict was. Ook als ik schrijf dat ik homo ben moet ik niet klagen als ik in een achterlijk land extra in de gaten word gehouden of geëxecuteerd. Je moet immers zelf bepalen hoe je verstandig met je eigen privacy omgaat, dat is vrijheid.

Het wordt echter een ander verhaal als ongevraagd van alles en nog wat over ons verzameld wordt en Jan en allemaal in onze computers en smartphones snuffelen. Toen ik voor het eerst over cookies hoorde, was ik verontwaardigd over de brutaliteit waarmee zonder mijn toestemming gebruik van mijn eigen harde schijf werd gemaakt, en vroeg ik me zelfs af of dat wel rechtmatig was. Het is echt een inbreuk op mijn privacy als mensen achter mijn computer of telefoon om gegevens van me gaan verzamelen. Als dat nou nog openlijk gebeurde, maar zelfs dat is niet het geval. In hoeverre het massaal verzamelen van data echt helpt om terrorisme te bestrijden vraagt Herman van Gunsteren zich af in zijn lezing die op we nu op deze vijfde mei bijwoonden: ‘Wat heeft vijftien jaar terreurbestrijding opgeleverd?’ Het middel is veel en veel erger dan de kwaal.

Tja, er zijn mensen van wie je alles mag weten, maar dat neemt niet weg dat mensen recht hebben op een private plek, op alleen zijn, op niet gestoord worden, op stilte. Het is moeilijk plassen als mensen achter je aan de deur staan te morrelen. Het is moeilijk vrijen als iedereen staat mee te kijken. Hoewel dat toen, met dat vriendje in die portiek, juist wel heel spannend was.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>