Vrolijk rechts
8 juni 2020
Onlangs was er voor de zoveelste keer een advertentie van WNL tussen mijn facebookberichten gefrommeld. Want er is te weinig vrolijk rechts bij de omroep. ‘Slechts 1% vrolijk rechts op de Publieke Omroep … Dat is toch niet normaal? De NPO moet in balans! Teken de petitie voor meer WNL in het bestel. Wij betalen er allen aan mee!’ Deze oproep wordt geïllustreerd met een plaatje van een gehaktmolen waarin Pauw, De wereld draait door, de VPRO en de VARA verwerkt worden tot een eenheidsworst. ‘Teken de petitie voor meer rechts geluid,’ word ik opgeroepen. Als ik daarop klik verwacht ik meer uitleg, iets met getallen en zo, maar dat ontbreekt. En waar ik heel benieuwd naar ben is wat er nou zo vrolijk is aan rechts, want ik ervaar juist het tegengestelde. Soortgelijk rechts gejeremieer kom ik vaker tegen. Zo zouden ook de universiteiten veel te links zijn. Links en rechts, daar gaan we weer.
Ik denk dat het verschil tussen links en rechts hetzelfde verschil als dat tussen ‘verbeter de wereld, begin bij jezelf’ en het omgekeerde daarvan. In beide uitgangspunten zit een waarheid. Rechtse mensen zorgen goed voor zichzelf en linkse mensen zijn steeds met de maatschappij bezig. Rechts: hoe kan je een ander helpen als je zelf niet in orde bent en geld hebt? Links: hoe kan je jezelf helpen als de wereld niet in orde is? Waar te beginnen? Vaak heb ik linkse mensen ervan verdacht voor zichzelf te vluchten door voortdurend met de maatschappij bezig te zijn. Ook in de jaren zestig toen studenten dweepten met Mao die met zijn Rode Boekje een culturele revolutie ontketende die miljoenen mensen het leven kostte. Nooit iets van begrepen. Ik voelde me meer thuis bij hippies die je wellicht dan rechts zou kunnen noemen: verbeter de wereld, begin bij jezelf. Maar met dat laatste zijn velen wel heel lang, tot stervenstoe bezig.
Met de val van de Muur in 1989 – voor de jongeren: dit heeft niets met The Wall van Pink Floyd te maken want die verscheen tien jaar eerder – is het communisme overwonnen door het kapitalisme. Op zich hoeft met kapitalisme niets mis te zijn, maar net zoals het communisme was doorgeslagen, is het kapitalisme dat nu in de westerse wereld. Bijvoorbeeld door alleen geld van waarde te laten zijn, te geloven in de ‘eigen kracht’ van het individu, in economische wetten van de markt, het Angelsaksische model. Het ‘ik’ heeft het gewonnen van het collectief. Intussen is dit neoliberale denken tot in de haarvaten van onze maatschappij doorgedrongen door een zich steeds verder terugtrekkende overheid met alle gevolgen van dien voor bijvoorbeeld de zorg, sociale zekerheid en huisvesting. En last but not least voor de aarde zelf. De armoede is alleen maar toegenomen dus wie zijn de échte armoedzaaiers?
Mijn grootste verwondering is dat mensen dit niet zien. Vandaar dat ik rechtse mensen vandaag de dag, op een enkele uitzondering na, gewoon dom vind, gehersenspoeld. Geen zinnig gesprek mee te voeren, en dat zeg ik uit eigen ervaring. Rutte neemt nog steeds geen afscheid van het neoliberalisme, en wellicht vindt hij dat veel ellende juist ontstaan is omdat het nog niet ver genoeg is doorgevoerd. Gelukkig hebben we nog linkse media en universiteiten, met mensen die wél kunnen denken. Rechts heeft dan nog Nyenrode – althans voor zover je dat een universiteit mag noemen – en het grootste deel van het economisch denken nog in handen – althans voor zover je economie een wetenschap mag noemen. Maar ik geef toe: rechts is wel vrolijker dan links, zij het zonder maar het kleinste spoortje van diepgang. De westerse wereld is al veel te veel rechts geworden, dus waar klagen ze eigenlijk over?
Waar te beginnen? Bij jezelf of bij de wereld? Dat probleem is niet op te lossen zolang je daartussen onderscheid blijft maken. Een kunstmatig onderscheid tussen enerzijds jezelf en anderzijds de anderen, de samenleving en de natuur. Als we oog en gevoel krijgen voor de wereld als één organisch geheel, dat veel wijzer is dan onze ikjes kunnen bedenken, pas dan kunnen we weer een beetje orde op zaken stellen. Want of we het nu leuk vinden of niet: alles is met alles verbonden. Dan gaan de rijken hun overvloed delen en maken we minder misbruik van de natuur waarin de mens een gast is. Dan hoeven we niet meer links of rechts te zijn. Maar helaas zijn dit soort woorden verspild aan veel rechtse mensen. Die blijven liever vliegen en De Telegraaf lezen en willen linkse geluiden smoren, zoals WNL.
Laten ze van Pauw, De wereld draait door, de VPRO en de VARA afblijven! Als je zo’n petitie ondertekent ben je niet goed bij je hoofd, want juist bij dit ‘linkse’ geluid is nog iets van creativiteit en intelligentie te vinden. Wil de échte eenheidsworst opstaan?
Gepost in Maatschappij en politiek
