Mijn laatste keuze

21 augustus 2024

Naarmate je minder wil is ook de vraag over het al of niet bestaan van een vrije wil minder interessant. Naarmate ik ouder word heb ik steeds meer het gevoel dat alles is gelopen zoals het moest. Heb ik ook minder spijt of schuldgevoel. Heb niks verkeerd of goed gedaan. Ik was nu eenmaal wie ik was, en daaraan is weinig uit te leggen of toe te voegen. Ja, ik dacht dingen te doen en keuzes te maken, maar achteraf bekeken kon ik in die en die omstandigheden niet anders, was alles voorspelbaar. Ik was niet altijd aardig voor mensen. Heb ze soms pijn gedaan. Mij niet altijd netjes gedragen. Omdat ik zo nodig spontaan moest zijn. Mezelf moest zijn, wat voor mij hetzelfde was. Alles wat dat niet was, was huichelarij, een leugen. Dat zei ik ook, en velen vonden dat naïef, vertelden mij dat ik het daarmee niet ver zou schoppen. Alsof ik dat zou willen. En ik hou niet van schoppen.

Ik moet toegeven dat mijn levensloop niet alledaags was. Een wild studentenleven. Psychologie studeren. Daarna bankmedewerker. Toch maar de studie afgemaakt. Toen naar Osho in Poona. Tien jaar van een uitkering geleefd. Mijn eigen astrologische bedrijfje gerund. Een lange tijd in de gemeenteraad gezeten. Nee, ik leidde geen voorbeeldig leven. Maar weinigen voelen zich zo rijk en gelukkig als ik. De realistische doemdenkers hebben ongelijk gekregen. Veel dingen gingen mij voor de wind, en waarom zou ik dan tegen de klippen op moeten laveren? Als dingen niet vanzelf gingen, als ik er moeite voor moest doen, hoefden ze voor mij niet meer. Ik ben ook principieel best lui. Natuurlijk wekt dat argwanende ogen op van velen die zich uit de naad werken en manoeuvreren om een beetje leuk bestaan te hebben. Maar kan ik helpen dat het zo gelopen is, dat veel dingen me kwamen aanwaaien? Dat er geen vierkantsaspecten in mijn horoscoop zitten? Is het dan verplicht om te lijden en ongelukkig te zijn?

Alleen gelukkige mensen kunnen de wereld verbeteren. Alleen maar door er te zijn. Daar is geen morele ambitie voor nodig. Het gaat ook niet om grootse dingen, maar om gewoon aardig te zijn. Om een glimlach. Beetje luisteren, beetje meeleven, beetje helpen. Juist géén doelen te hebben en te stellen, maar gewoon wat aanrotzooien. Ik hou niet van plannen en agenda’s, die moet je zoveel mogelijk vermijden. Onlangs kwam het opeens in me op om de vieze kliko schoon te gaan poetsen. Hoewel er geen kliko tussen de sterrenbeelden staat, was het kennelijk het goede moment daarvoor. Alles heeft zijn eigen tijd. Als ik van tevoren dit in mijn agenda had gezet, had ik er tegenop gezien en het klusje alleen maar afgeraffeld. Had ik ervoor gekozen om die kliko schoon te maken? Nee dus, het gebeurde gewoon. Mars stond kennelijk even conjunct Pluto in Kliko of zo. Ik doe maar wat, en dan gaat het opvallend vaak goed.

Onderzoek toont aan dat onze hersenen allang iets gekozen hebben voordat we ons daar bewust van zijn. Dan zeggen we achteraf dat het onze keuze was, maar het was gewoon ons ego dat zich dat besluit toe-eigende. Dat suggereert ons dat we dingen onder controle hebben. Maar op wat spontaan gebeurt past helemaal geen auteursrecht. Dingen gebeuren gewoon. Geloof je nou echt dat al die componisten hun muziek zélf hebben gemaakt? Die kwam gewoon in hen op, daar deden ze niets voor. Hetzelfde geldt voor uitvinders met hun aha-erlebnissen die ze alleen krijgen als ze even niets doen, ontspannen zijn, aan iets anders denken. Maar eigenlijk zijn er geen personen die het recht op auteursrecht en copyrights hebben, anders dan het bestaan zelf. De enige rechtvaardiging daarvan is dat ook de geïnspireerden brood op de plank hebben. Het enige wat ze deden is keihard oefenen en werken om hun inspiratie vorm te geven. En zelfs die bevlogenheid was niet hun eigen keuze.

Nee, een vrije wil is aan mij niet besteed. Ik kan niet anders dan doen wat ik doe. Keuzes maken je alleen maar onvrij. Dan moet je je daaraan houden en zo, terwijl het later allicht niet meer goed voelt. De grootste vrijheid is geen keuzes te hoeven maken. Daar kies ik voor! Mijn laatste keuze!