Sannyasins

29 juli 2017

Sannyasin. Er is één woord, waarvoor ik persoonlijk heb gezorgd dat het goed geschreven wordt in het Groene Boekje. Want het oranje volkje – wij dus – werd maar al te vaak als sanyasins, sanyassins of sannyassins aangeduid. Een woord dat gewoon ‘discipel’ betekent. Vaak werden sannyasins volgelingen genoemd. Dat was verschrikkelijk want juist óntvolgen was misschien wel het belangrijkste wat Osho, indertijd bekend als Bhagwan wat weer vaak als Baghwan werd geschreven, ons leerde. Daar hadden we toen geen Facebook voor nodig. Een hele klus natuurlijk, om je volgelingen te leren om je niet te volgen, maar bij een handjevol sannyasins is dat toch gelukt. Zeker als je ook nog eens met een portret van je meester aan een houten ketting met 108 kralen om je nek rondliep. En je je tot overmaat van ramp ook nog eens een nieuwe naam liet aanmeten. Mijn ouders hadden het daar natuurlijk moeilijk mee, hoewel mijn vader mij op zijn sterfbed toch nog Satyamo noemde. Op de universiteit was het daarentegen geen enkel probleem, wat niet zo verwonderlijk is want daar waren, althans toen nog, veel intellectuelen, en die denken meestal wat verder na.

Toen de nog niet Osho zijnde Bhagwan de naam Satyamo voor me bedacht, klikte het meteen tussen mij en mijn nieuwe naam. Een naam is een klank, een soort muziek, een trilling die met je innerlijk resoneert, en niets moet erger zijn dan een naam te hebben die niet bij je past. Dat moet net zoiets zijn als je van binnen een vrouw te voelen terwijl je in een manlijk lijf zit en als man wordt aangesproken. Een nieuwe naam was trouwens niet verplicht: in dat geval zette Bhagwan er vaak iets voor als Prem, Deva of Anand. Sommigen lieten die keuze aan Bhagwan over, want die zou zelf wel het beste weten wat goed bij je paste en dat kon gewoon je legale naam zijn in plaats van iets in het Sanskriet – het Latijn van het Oosten – waarmee ik gezegend ben. Ik vond het wel spannend om voor een nieuwe naam te kiezen, want als je ergens voor gaat moet je er ook helemaal voor gaan. Toch brengen mensen mij vaak in verlegenheid als ze gaan vragen wat mijn naam eigenlijk betekent. De allerhoogste waarheid. Bloos. Is vast niet zo hoor! Ja, ‘satyam’ betekent waarheid, dat wel, maar om er meteen het allerhoogste van te maken … Bovendien bestaan er geen gradaties van waarheid, evenmin als je een cirkel ronder maakt door die nog eens extra rond te noemen.

Ik mag mezelf sannyasin noemen. Ook zoiets heiligs. Het is al moeilijk genoeg om ‘Drs.’ of ‘M.Sc.’ voor mijn naam te zetten. Mag allemaal, maar het zijn wel allemaal identificaties, rollen die uiteindelijk niets over mezelf vertellen omdat ik er diep van binnen weinig mee heb. En last but not least: waar gáát het eigenlijk over als je sannyasin bent? Dat je regelmatig mediteert? Maar wat is meditatie? Voor je het weet is ook dat weer zo iets bijzonders, goed bezig zijn en dat soort dingen. Dat was natuurlijk prachtig in Poona voordat het Pune heette, en het mooiste vond ik het als we met een paar duizend sannyasins volmaakt stil konden zijn, onaangedaan door onze eigen gedachten, luisterend naar de koekoek of een trein verderop. Dat was en is voor mij de essentie, jezelf achter je laten, alleen maar te zijn, het ‘dat wat is’ te drinken. Dat hebben we toch mooi van Bhagwan geleerd! Al die therapiegroepen waren wel leuk, maar het mooiste dat ik me herinner is dat ik een wedstrijd masturbatie won en dat ik na afloop met de mooiste jongen uit de groep rollebolde in de gecapitonneerde kelder. En ik zette wel grote vraagtekens bij sannyasins die zo therapieverslaafd waren dat ik me werkelijk afvroeg waarmee ze nou eigenlijk bezig waren. Het is toch veel makkelijker om gewoon te accepteren dat je gek bent?

Maar dat was wel de kracht van Osho toen hij zich nog Bhagwan noemde! Ga maar in therapie, op zoek naar jezelf! Spring en dans tot je er bijna dood bij neervalt. Put jezelf maar lichamelijk en geestelijk uit, duik in je eigen zweet en neurosen, en doe dat dan ook totaal! Zodat je ontdekt dat je dat allemaal niet bent! Zoek je verlichting? Doen! Net zolang tot je je realiseert dat de zoeker, de doener per definitie niet verlicht kan zijn. Dat je van binnen pure leegte en stilte bent, een onbewogen bewustzijn, vrede, onaangeroerd door de mallemallotige heksenketel die het dagelijks leven maar al te vaak is. Sannyasin zijn betekent niet een afzonderen van de wereld, maar een afzonderen van jezelf terwijl je het spel van de wereld speelt. Jezelf vinden door jezelf te verliezen. Het ik, het ego, het mag er allemaal zijn omdat je diep van binnen weet dat het allemaal niets met je kern te maken heeft. Er is geen god, geloof, ritueel, heilige tekst of wat dan ook om in de hemel te komen, bevrijd of verlicht te worden. Integendeel zelfs, want juist dat zijn allemaal illusies die je status quo handhaven. Maar je moet wel die illusie doorleven daar achter te komen. Paradoxaal, dat is het zeker. Net zoiets als iemand leren om volwassen te worden, een afhankelijk iemand leren zelfstandig te worden. Je moet door een deur, maar als je daar doorheen bent en achter je kijkt zie je dat er helemaal geen deur was.

Soms zie ik films uit de tijd dat ik in Poona was. Zat ik daar tussen, tussen dat zooitje ongeregeld? Nee toch? Even geen link naar die video graag! Maar het was wel bezield! En dat is wel de essentie van sannyas, discipelschap. Het gaat niet om woorden, boeken, nieuwe namen, meditaties, therapieën, rituelen, oranje kleren of wat dan ook – dat zijn allemaal lokkertjes van de Meester om in zijn nabijheid te komen, zijn energie te voelen, zijn verlichting te proeven, je te inspireren, je deel te laten worden van zijn innerlijke leegte en stilte, zijn niet-bestaan voorbij leven en sterven, zijn vrede, zijn bewustzijn. Een hele klus voor een meester, en natuurlijk gaat daar wel eens iets mis, want ga er maar eens tegenaan staan. Osho had het wel eens over de kunst van het sterven. Niet van je fysieke lijf, maar van je eigen ego, je eigen belangrijkheid die toch al nergens te vinden is als je vanaf een andere planeet naar de wereld kijkt. Zelfmoord is makkelijker. En er zijn natuurlijk zat sektes en wereldwijde religies die misbruik van je willen maken, die je hersenspoelen zodat je niet in de gaten hebt dat het de leiders alleen om macht, geld en seks te doen is terwijl je je geborgen waant in een verheven club die je de garantie geeft dat het – meestal na het fysieke sterven – ontzettend goed met je zal gaan. Ja, het was een risico. Niet alles wat groeit en bloeit is goed om te eten, maar dat is geen reden om honger te gaan lijden.

Rijst wel de vraag: waarom zou je? Inderdaad: als je tevreden bent met het leven dat je leidt of lijdt is er niks aan de hand. Maar er zijn nu eenmaal mensen aan wie een soort ontevredenheid knaagt, een gevoel niet echt thuis te zijn in de wereld, voor wie het huisje, boompje en beestje niet bevredigend zijn. Die een oppervlakkigheid, leegte en zinloosheid ervaren die voor hen onverteerbaar is. Mensen die daar niet fatalistisch in willen berusten en op zoek gaan. Die zich niet kunnen neerleggen bij de wereld die nu eenmaal is zoals hij is en waaraan je toch niets kunt veranderen. Die volharden in hun idealisme dat er méér is, en daarnaar op zoek gaan. Om dan te ontdekken dat hun eigen ontevredenheid eigenlijk óók niet klopt, dus dat je de wereld alleen maar kunt veranderen door zelf te veranderen, omdat zieken immers geen zieken kunnen genezen. Osho zal vast wel ergens verteld hebben – en anders zeg ik het namens hem – dat eigenlijk iedereen ziek is, dat alleen een verlicht iemand gezond is. En op het spirituele pad kom je uiteindelijk weer terug waar je geweest bent. Ja, het leven is oppervlakkig, leeg en zinloos. Maar nu ben ik dat leven niet meer en pretendeer ik niet meer alles beter te weten, en wil ik niet anders dan door mijn intuïtie geleid de wereld veranderen. Omdat ik geloof dat alles goed is zoals het is en geen grassprietje op de verkeerde plaats staat. Zoals Osho mooi zegt: het leven is geen probleem dat opgelost, maar een mysterie dat geleefd moet worden.

Ben ik een sannyasin? Ik ben in de wereld, en steeds minder van de wereld. Een negatief fatalisme slaat om in een positieve acceptatie. En wie ben ik? Ik schil en schil alle astrale en fysieke persoonlijkheden van me af en er blijft niets over, alleen bewustzijn, leegte, stilte. Dit soort dingen hebben we van Osho geleerd, hoewel we die van binnen allang wisten en hij het alleen maar naar de oppervlakte heeft gehaald, een diepe herkenning in onszelf heeft losgewoeld. Het was een fantastische tijd met al die sannyasins in Poona en nog vele jaren daarna. Ik vermoedde indertijd al dat het een keerpunt in mijn leven was, en zo voelt het nog steeds. Toen was ik daar helemaal thuis, een toen en daar dat nog vaak mijn hier en nu is en mijn hart verwarmt.