Zwerver

7 maart 2022

Volgens sommigen was ik niet goed bij mijn hoofd. Velen hebben me gewaarschuwd. Want die Bhagwan was een machtswellustige sekteleider en tja, sektes, daar moest je indertijd niets mee te maken willen hebben. Er waren eind jaren 70 diverse voorbeelden van hoe het met je kon aflopen als je je daarin begaf. Toen ik voor het eerst in 1979 van Bhagwan hoorde, zat de door Jim Jones aangemoedigde zelfmoord van 909 van zijn aanhangers nog vers in het geheugen. Daarmee was het beeld geschetst dat alle sekteleiders uit waren om macht, geld en seks. Op zijn minst werd je gehersenspoeld. Daarvan getuigde ook het feit dat Bhagwan zijn volgelingen in het oranje liet rondlopen, met ook nog eens een mala met zijn afbeelding om hun nek, en met het geven van een nieuwe naam. Ik was al sinds eind jaren 60 geïnteresseerd in alternatieve religieuze stromingen. Heb een blauwe maandag aan transcendente meditatie gedaan van Maharishi Mahesh Yogi. Ja, die van The Beatles. Ik ging een bijeenkomst van Unified Family bijwonen. Naar een bijeenkomst van de Hare Krishna-beweging in Amsterdam. Ik liet me testen in een gebouw van Scientology van Ron Hubbard. Ik proefde aan alles wat er in de spirituele wereld te koop was.

Ik had trouwens ook wel wat christelijke ervaring. Mijn vader had weinig met de kerk, die vond het best allemaal. Mijn moeder was katholiek maar liet haar kinderen helemaal vrij om hun eigen pad te kiezen, hoewel ze me wel bij voorkeur naar christelijke scholen stuurde. Zo belandde ik op het Hervormd Lyceum West in Amsterdam en raakte ik actief in de Hervormde Kerk, wat uiteindelijk leidde tot onenigheid met de dominee. Later nam ik een oogje bij de Doopsgezinden, maar ook daar voelde ik me uiteindelijk niet zo thuis. Ik had ook rare hobby’s. Tijdens mijn studie aan de Vrije Universiteit leerde ik hypnotiseren, en ik won daar zelfs nog een fles wijn mee. Leuk om met vrijwillige vrienden te doen. Ik belandde in een clubje dat onderzoek naar telepathie bij kinderen deed. Berekende met veel moeite voor het eerst mijn horoscoop, iets waar je zonder computer heel lang mee bezig was. Deed parapsychologische spelletjes met vrienden op mijn studenteneenheid. Mocht parapsychologie zelfs als bijvak kiezen en belandde in de banken van professor Tenhaeff in Utrecht. Niet zo lang want tja … jaren 60 en toen waren seks, drugs en popmuziek belangrijker.

Je zou me in die jaren een spirituele zwerver kunnen noemen. Tegelijk had ik eigenlijk een eenvoudige veerman willen zijn, weggelopen uit het boek Siddharta van Hermann Hesse. De vrede, de stilte en rust, niets anders meer willen dan in je bootje mensen overzetten. Het gevoel dat alles wat je wilt er eigenlijk allang is. Op mijn studentenkamer had ik eens een dergelijke ervaring. Misschien wel voor het eerst. Jezus of Christus was voor mij niet een of andere persoonlijkheid maar een overal te voelende aanwezigheid die me zo blij maakte dat ik niet meer binnen kon blijven en naar het park buiten moest. It’s all too much. Dat zongen The Beatles in een minder bekend liedje, geschreven door George Harrison die de groep op het spirituele pad stuurde. En toen, op de eerste zonnige lentedag van 1979, liet mijn vriendin en soulmate Maria me het boek Oorspronkelijk gezicht lezen. Van Jan Foudraine, antipsychiater en auteur van de bestseller Wie is van hout, die nu opeens swami Deva Amrito heette. Over Bhagwan dus. Ik vond het wonderbaarlijk dat er ook vandaag de dag heiligen, verlichten of christussen kunnen rondlopen, want hoorden toch in het verleden thuis?

Eigenwijs als ik ben vloog ik het eind van dat jaar naar Poona, India, want ik wilde het zelf wel eens meemaken allemaal. Ik had dat jaar intussen al diverse boeken en geluidsbandjes van Bhagwan verslonden, had het meditatiecentrum op een boot in Amsterdam bezocht, en ontdekte steeds meer wat er aan de hand was. Het ging helemaal niet om indoctrinatie, geld of seks, maar was een feest van herkenning van dingen die ik diep van binnen altijd al geweten had. Dat iets wat sommige mensen God noemen niet alleen in mijn diepste zelf zit maar overal aanwezig is. Dat je kan proeven in diepe ontspanning of meditatie. Waarvoor je soms eerst al je spanningen, angsten en woede moet uitleven om het te ervaren. Bhagwan, die zich later Osho noemde, vertelde urenlange verhalen over zen, taoïsme en soefisme, over Boeddha en Jezus. Dan moest je echt helemaal stil blijven, en dat konden we in de overbeladen Buddha Hall waar ook de onconventionele meditaties plaatsvonden. Een snijdende stilte die alles doordrong. Het enige wat je hoeft te doen om van verlichting te proeven is stil te zijn, opgaan in de sfeer, je oordelende denken te vergeten, alles te accepteren zoals het is, versmelten met het Bestaan. Je lost je problemen alleen maar op door jezelf op te lossen. Simpeler kan het niet. Lezingen van Osho kan je tegenwoordig zien op Salto TV. Vriend en ik kijken deze weken vaak naar de toespraken die hij in 1986 gaf onder de mooie naam Beyond psychology.

Gedreven door het gevoel dat er meer is tussen hemel en aarde, heb ik me eigenlijk nooit thuisgevoeld in de wereld. En daardoor des te meer thuis bij gelijkvoelenden, die alleen van het leven konden genieten als een niet te serieus te nemen spel. Alsof ik me alleen thuis kan voelen in dat niet-thuis zijn. Of, om het romantisch te verwoorden, in een verlangen naar een verdwijnen in en versmelten met God, het Bestaan, of hoe je het alomtegenwoordige Het ook wilt noemen. Zelfs Bach zong Ich freue mich auf meinem Tod. En Osho heeft vaak gezegd dat sterven de culminatie van het leven is. In het leven ben ik eigenlijk niets anders dan een zwerver die hier niet thuishoort en zich juist daarom overal thuis voelt. ‘Praise God the open door, I ain’t got no home in this world anymore,’ zong The Incredible String Band juichend. Als achtjarig jongetje was ik al verliefd op zwerver Dorus en de liedjes van hem waren mijn allereerste grammofoonplaatjes. Laat mij dus maar lekker zwerven!