Rosa Spier Huis

3 februari 2023

Carien nam me als verjaarscadeautje mee naar het Rosa Spier Huis. Eigenlijk hadden we daar een expositie van Paul de Lussanet willen zien. Bij mijn afscheid van de raad had de fractie me het boek Lussanet: Verf in het bloed van Wim Hazeu gegeven, waarschijnlijk op advies van haar. Toen ik Carien daarover vertelde was de tentoonstelling van hem in het Singermuseum net afgelopen, maar werk van deze schilder zou nu te zien zijn in het Rosa Spier Huis. Nee dus, ook die was net afgelopen. Maar het schilderij De Golf had ze thuis, dus bij de koffie zag ik in elk geval één echte Lussanet. Zij is degene die me in 2005 heeft uitgenodigd om Hart voor Blaricum in de gemeenteraad te vertegenwoordigen, en we hebben vaak vergaderd in haar galerie tussen prachtige kunstwerken. Ik heb niet zoveel verstand van beeldende kunst, maar wat mij betreft heeft Carien een uitstekende smaak. Waarom ik dingen mooi vind kan ik niet uitleggen. Schoonheid is niet in woorden te vatten en elke verklaring raakt net niet de kern. Kunst is iets van het hart waar het verstand nauwelijks bij kan, ondanks verwoede pogingen van velen om er vat op te krijgen. Zou kunst nog kunst zijn als je het wél kon begrijpen?

Maar ik wilde toch wel eens het beroemde Rosa Spier Huis zien, een woon- en werkcentrum voor oudere kunstenaars en wetenschappers. Dus wij naar Laren, na eerst nog een bezoek te hebben gebracht aan de Historische Kring Blaricum, waar schilderijen van boerderijen in ons dorp werden tentoongesteld en waarvan ik die in de sneeuw het mooiste vond. Vanaf mijn jeugd was ik onder de indruk van het idee dat er een soort woongemeenschap bestond waar alleen kunstenaars mochten leven. Wat is heerlijker dan onder gelijkgestemden te wonen? Is dat geen discriminatie? Maar dan bezondig ik mijzelf ook aan discriminatie, bijvoorbeeld door lid te zijn van Mensa, een club waarvoor je op zijn minst een beetje intelligentie moet hebben om er binnen te komen maar die me het fijne gevoel geeft onder gelijkgestemden te zijn. Er zijn natuurlijk talrijke clubs waar je niet zomaar lid van kan zijn, maar bij het Rosa Spier Huis en Mensa kom je moeilijk binnen als je niet over bepaalde gaven beschikt die je toch – althans voor een belangrijk deel – een beetje met je geboorte mee moet hebben. Discriminatie? Mensen verschillen nu eenmaal, iets wat echte communisten graag wegvlakken.

Het Rosa Spier Huis is gebouwd in 1969 en op de website staat een lange lijst van wie er allemaal gewoond hebben, zoals Marten Toonder en M.C. Escher. Drie jaar geleden is er een nieuwbouw gekomen waarmee het aantal bewoners – oorspronkelijk 73 – zowat verdubbeld kon worden. Als je binnenkomt is er een publieke ruimte met een restaurant en bibliotheek, met uitzicht op een beeldentuin. En natuurlijk een expositie, waar nu foto’s van Arjan Spannenburg te zien waren, uit zijn project Astranged – Growing up in a straight world. Prachtige foto’s die verbeelden hoe jonge gays zich nog veel te vaak voelen in de voornamelijk heteroseksuele wereld. Vervreemdheid, kwetsbaarheid, een beetje verscholen, niet uit de kast durven komen. Spannenburg was geïnspireerd door het gegeven dat te veel heteroseksuele mannen zeggen homoseksualiteit wel accepteren maar het toch niet willen zien. Zelf geloof ik dat er nog heel veel te doen is op dit gebied. Er worden teveel jonge homo’s tot zelfmoordens toe gepest, en oorlogen blijven woeden zolang mannen hun vrouwelijke kant blijven ontkennen en onderdrukken. Ik denk dat kunstenaars en wetenschappers homo’s meer welkom heten dan bijvoorbeeld voetbalfans.

Hoe elitair het ook mag klinken: het is goed dat we kunstenaars en wetenschappers een eigen plek in de samenleving geven, iets waar Plato het vast mee eens was. Zonder hen leefden we in een kleurloze wereld. Het is dan ook mooi dat ze hun oude dag onder gelijkgestemden kunnen doorbrengen in het Rosa Spier Huis.