Vertrouw je lichaam

28 maart 2023

Tijdens mijn studie was ik een fan van Carl Rogers, bekend van zijn cliëntgerichte psychotherapie. Toen was gesprekstherapie nog heel gewoon. In tegenstelling tot gedragstherapie waar het alleen gaat om de meetbare stimulus en respons, was voor Rogers de subjectieve wereld het belangrijkst. In veel gevallen werkt gedragstherapie uitstekend, bijvoorbeeld om van fobieën af te komen. Met name vanwege de langdurigheid en daarmee de kosten van gesprekstherapie, heeft deze in therapieland veel veld moeten ruimen voor gedragstherapie. Jammer, want Rogers grensde voor mij aan het spirituele. Net niet, want het ging bij hem nog steeds over de persoonlijkheid, wat strikt vertaald ‘maskerleer’ betekent. Daarin heb ik een halve eeuw geleden een graad verworven, zodat ik nog steeds MSc voor mijn naam mag zetten. Maar ook dat is een masker. Net als mijn naam trouwens, maar ja, je moet toch wat.

Vertrouwen in het eigen lichaam was bij Rogers een belangrijk kenmerk van wat hij een ‘fully-functioning person’ noemt, iets wat veel lijkt op Abraham Maslows zelfactualisatie. “De persoon ontdekt steeds meer dat zijn eigen organisme betrouwbaar is, dat het een geschikt instrument is om in elke onmiddellijke situatie het meest bevredigende gedrag te ontdekken,” vertelt Rogers in On Becoming a Person. “Als je lichaam zegt dat het moe is, luister je ernaar en geloof je het in plaats van dat je er kritiek op levert; als het pijn lijdt, kun je daarnaar luisteren (…)” Dat lijkt veel op het getuige blijven zijn, wat bij Osho de kern van meditatie is. De therapeut kan iemand daarbij helpen door empathie te tonen, zijn cliënt onvoorwaardelijk te accepteren en door zelf écht te zijn. De therapeut als een begeleider die nooit sturend is, want uiteindelijk moet de client het allemaal zelf ontdekken. Zoals vertrouwen in het eigen lichaam.

Dat klinkt mooi als je gezond bent. Maar hoe kan je jouw lichaam vertrouwen als het misselijk en ziek is, als het pijn lijdt en bij ouderdom steeds meer begint te haperen? Ik denk dat dit vertrouwen veel met liefde te maken heeft, met de kunst om van je lichaam te blijven houden als het ziek wordt, zelfs als het sterft. Een weten dat het altijd zijn stinkende best voor je doet om zo optimaal mogelijk te blijven functioneren en voor je te zorgen, zelfs als je het mishandelt door slechte voeding en gewoonten. Je kan natuurlijk vloeken op je lijf, het gevoel hebben dat het je in de steek laat. Maar dat is nooit het geval want het blijft tot zijn laatste snik voor je knokken. Lichamen houden meer van mensen dan zij zich vaak bewust zijn. Het is een trouwe vriend die beter weet wat goed voor je is dan jij zelf.

En mag je beste vriend geen gebreken hebben? Accepteer het zoals het is, en het is de kunst om dat te blijven doen. Wat wij ziekte noemen is niets anders dan het pogen van het lichaam om in leven te blijven. Mooi toch? En op gegeven moment is het mooi geweest. Ook dat mag. Ik hoop te zijner tijd in volle vriendschap afscheid van mijn lichaam te zullen nemen.