Rosa Spier Huis

Date 3 februari 2023

Carien nam me als verjaarscadeautje mee naar het Rosa Spier Huis. Eigenlijk hadden we daar een expositie van Paul de Lussanet willen zien. Bij mijn afscheid van de raad had de fractie me het boek Lussanet: Verf in het bloed van Wim Hazeu gegeven, waarschijnlijk op advies van haar. Toen ik Carien daarover vertelde was de tentoonstelling van hem in het Singermuseum net afgelopen, maar werk van deze schilder zou nu te zien zijn in het Rosa Spier Huis. Nee dus, ook die was net afgelopen. Maar het schilderij De Golf had ze thuis, dus bij de koffie zag ik in elk geval één echte Lussanet. Zij is degene die me in 2005 heeft uitgenodigd om Hart voor Blaricum in de gemeenteraad te vertegenwoordigen, en we hebben vaak vergaderd in haar galerie tussen prachtige kunstwerken. Ik heb niet zoveel verstand van beeldende kunst, maar wat mij betreft heeft Carien een uitstekende smaak. Waarom ik dingen mooi vind kan ik niet uitleggen. Schoonheid is niet in woorden te vatten en elke verklaring raakt net niet de kern. Kunst is iets van het hart waar het verstand nauwelijks bij kan, ondanks verwoede pogingen van velen om er vat op te krijgen. Zou kunst nog kunst zijn als je het wél kon begrijpen?

Maar ik wilde toch wel eens het beroemde Rosa Spier Huis zien, een woon- en werkcentrum voor oudere kunstenaars en wetenschappers. Dus wij naar Laren, na eerst nog een bezoek te hebben gebracht aan de Historische Kring Blaricum, waar schilderijen van boerderijen in ons dorp werden tentoongesteld en waarvan ik die in de sneeuw het mooiste vond. Vanaf mijn jeugd was ik onder de indruk van het idee dat er een soort woongemeenschap bestond waar alleen kunstenaars mochten leven. Wat is heerlijker dan onder gelijkgestemden te wonen? Is dat geen discriminatie? Maar dan bezondig ik mijzelf ook aan discriminatie, bijvoorbeeld door lid te zijn van Mensa, een club waarvoor je op zijn minst een beetje intelligentie moet hebben om er binnen te komen maar die me het fijne gevoel geeft onder gelijkgestemden te zijn. Er zijn natuurlijk talrijke clubs waar je niet zomaar lid van kan zijn, maar bij het Rosa Spier Huis en Mensa kom je moeilijk binnen als je niet over bepaalde gaven beschikt die je toch – althans voor een belangrijk deel – een beetje met je geboorte mee moet hebben. Discriminatie? Mensen verschillen nu eenmaal, iets wat echte communisten graag wegvlakken.

Het Rosa Spier Huis is gebouwd in 1969 en op de website staat een lange lijst van wie er allemaal gewoond hebben, zoals Marten Toonder en M.C. Escher. Drie jaar geleden is er een nieuwbouw gekomen waarmee het aantal bewoners – oorspronkelijk 73 – zowat verdubbeld kon worden. Als je binnenkomt is er een publieke ruimte met een restaurant en bibliotheek, met uitzicht op een beeldentuin. En natuurlijk een expositie, waar nu foto’s van Arjan Spannenburg te zien waren, uit zijn project Astranged – Growing up in a straight world. Prachtige foto’s die verbeelden hoe jonge gays zich nog veel te vaak voelen in de voornamelijk heteroseksuele wereld. Vervreemdheid, kwetsbaarheid, een beetje verscholen, niet uit de kast durven komen. Spannenburg was geïnspireerd door het gegeven dat te veel heteroseksuele mannen zeggen homoseksualiteit wel accepteren maar het toch niet willen zien. Zelf geloof ik dat er nog heel veel te doen is op dit gebied. Er worden teveel jonge homo’s tot zelfmoordens toe gepest, en oorlogen blijven woeden zolang mannen hun vrouwelijke kant blijven ontkennen en onderdrukken. Ik denk dat kunstenaars en wetenschappers homo’s meer welkom heten dan bijvoorbeeld voetbalfans.

Hoe elitair het ook mag klinken: het is goed dat we kunstenaars en wetenschappers een eigen plek in de samenleving geven, iets waar Plato het vast mee eens was. Zonder hen leefden we in een kleurloze wereld. Het is dan ook mooi dat ze hun oude dag onder gelijkgestemden kunnen doorbrengen in het Rosa Spier Huis.

Opgelicht!

Date 25 januari 2023

Hoe stom kan je zijn? Daar zit ik dan met mijn hoge intelligentie. In plaats van ons eigen bedrijf Veldkamp te bellen voor een verstopt riool, belandden we via Google bij een bedrijf met een 085-nummer waarvan de advertentie vrijwel bovenaan wordt getoond. Een paar uur later stond een jongen voor de deur die al snel allemaal ontstoppingsspiralen in de grond stopte om zo’n twaalf meter verderop onder onze voortuin de verstopping te vinden. Binnen een uur stond de wc-pot weer op zijn plaats en had hij de vloer netjes schoongemaakt. De rekening viel een beetje tegen, € 1.500 in plaats van de door mij geschatte € 500. Dat moest meteen betaald worden en dat deed ik nog ook, want van loodgietersprijzen hebben we geen verstand. Op de factuur zag ik zevenenhalve meter spiraal à € 139,90 per meter. Tja, dat zullen wel dure dingen zijn, die je wegens hun gerammel binnen de rioolbuis maar één keer kunt gebruiken.

Die nacht was mijn hoofd het toch niet eens met de gang van zaken. Vooraf had die jongen de te maken kosten iets te snel laten zien, zodat ik het niet goed gevolgd heb. Stomme Satyamo, opletten joh! Verdacht. Bovendien moesten de kosten meteen na afloop contant of per pin betaald worden. Ook verdacht. Wij waren blij dat we weer de wc konden gebruiken, maar onze opluchting bleek te resulteren in oplichting. Omdat ik toch niet meer kon slapen ging ik op mijn telefoontje onder de deken een en ander nog eens bekijken. Het bedrag was overgeschreven naar de rekening van een bedrijf in Eindhoven. Google liet me zien dat er meer gedonder is met ontstoppingsbedrijfjes met een soortgelijke naam. We waren de prooi van een klassieke oplichterstruc.

Gisteren nog eens de factuur bekeken. De bedrijfsnaam is alleen ‘Ontstoppingsdienst’ en er staat geen factuurnummer op, en ook geen adres, waardoor het per definitie geen factuur is. Vriend stelde voor om Veldkamp te vragen of die kosten voor die spiralen normaal waren. Dat deed ik, en ze zochten dat graag even voor me uit. Ze belde al snel terug om te vertellen dat die prijs niet normaal was, en dat het bekende bedrijf Teeuwissen voor dit alles rond € 500 had gerekend. En dat die spiralen normaliter twee keer worden gebruikt. Ik heb dat bedrijf in Eindhoven nog gebeld en gevraagd naar die prijs van die spiralen, maar daar kwam een niet te volgen antwoord op. En ja, een echte factuur sturen ze nog op na uiterlijk een week. Ik kan me niet voorstellen dat die nog komt.

Het is me één keer eerder gebeurd dat ik belazerd ben. Misschien vaker, maar dan heb ik dat uit mijn geheugen gewist. Het gebeurde een jaar of tien geleden dat ik doodleuk mijn bankgegevens op een nepsite invulde omdat ik dan een nieuw soort betaalpas zou krijgen. Toen ik daarna in mijn stoeltje ging roken stond er plotseling “Er klopt iets niet” in mijn gedachtenwolkje. Meteen ING gebeld, en ik moet toegeven dat het wel van een goede service getuigde dat ik meteen verbinding had en enkele minuten later mijn rekening was geblokkeerd. Het enige gedoe was het nu onbruikbaar zijn van mijn pasje zodat ik later een nieuw moest ophalen ergens in Huizen. Met een nieuwe pincode. Al met al ook een voorbeeld van hoe stom je kan zijn.

Hopelijk is de volgende keer niet eerder dan in 2033, want voor nu is het even mooi geweest.

The Beatles

Date 18 januari 2023

Een leven zonder Beatles is voor mijn generatie ondenkbaar. Ik moest ook alles van ze hebben, wat niet altijd mogelijk was omdat ik daar te weinig geld voor had. En wat ik verzamelde was dus allemaal vinyl onder de naald van mijn grammofoon. Eerst nog mono, later stereo. Beatles for Sale was mijn eerste album, wat toen een LP en volgens Hitweek elpee heette. In het schoolkrantje schreef ik enthousiaste verhalen over de Fab Four, en tijdens een godsdienstles vergeleek ik in een spreekbeurt The Beatles met The Rolling Stones: het verschil tussen Yesterday en Satisfaction gaf aan welke groep volgens mij de beste was. Want als Beatlesfan kon je geen fan van de Stones zijn en omgekeerd. Hoewel ik – ongehoord als dat was – óók een Stonesfan was, heb ik The Beatles altijd muzikaler gevonden. Toch kon je er indertijd niet van dromen dat het Liverpoolse viertal ooit eens klassieke muziek zou worden, want hoe moest je dat ten gehore brengen zonder John, Paul, George en Ringo?

Maar de songs van The Beatles leven nog steeds, en dat doet me goed. Misschien ook bij gebrek aan beter, want de hedendaagse popmuziek haalt het niet bij die uit de jaren zestig en zeventig. Natuurlijk zijn er ook vandaag de dag goede groepen, maar er is nooit meer zo’n muzikale explosie geweest als toen. Die eindigde toen de Bee Gees zich in discomuziek stortten in plaats van meer van die prachtige liedjes te zingen waar ze mee begonnen zijn. Des te mooier is het om mee te maken dat zelfs een halve eeuw na dato nieuwe generaties songs van The Beatles spelen. Het beste voorbeeld daarvan zijn The Analogues, die alle 212 nummers zo exact mogelijk ten gehore hebben gebracht, hoewel het bijna onhoorbare gniffelende lachje na het woordje ‘writing’ in Maxwell’s Silver Hammer ontbreekt. Maar laat ik niet oor gaan kniezen. Luister eens naar hun Penny Lane en zoek de verschillen met het origineel.

Een nog jongere generatie, de REO brothers, brengen dit lied ook prachtig ten gehore, zij het met wat elektronische ondersteuning. Ontroerend om dat te zien en te horen. Velen brengen songs van The Beatles op hun eigen manier ten gehore. Les Brünettes zingen Penny Lane a capella terwijl ze door de Liverpoolse straat wandelen. Amir Darzi en Lital Regev zingen het lied thuis, net als Gabe die wat gitaarspel dubt. Voorlopig blijft de Fab Four onsterfelijk. Met hier en daar een misser zing ik alle liedjes mee. En als ze in mijn hoofd spelen draait de elpee tijdens wat afleiding rustig onbewust verder om een paar nummers later de draad weer op te pikken. The Beatles straalden na de burgerlijkheid van de jaren vijftig vrolijkheid en optimisme uit, en gingen hun eigen langharige weg. Ik herinner me nog dat ik verontwaardigd was toen Dolf van der Linden van het Metropole Orkest voorspelde dat The Beatles wel weer snel vergeten zouden worden. Wie kent het Metropole Orkest nog?

Als er één groep is die de jaren zestig inluidden waren het The Beatles wel. Maar de Beatlesmania werd hen in 1966 te machtig zodat ze moesten stoppen met optreden. Dat was niet het einde van de groep, want nu konden ze zich op het werk in de inmiddels legendarische Abbey Road studio’s concentreren met mogelijkheden die tijdens een concert lastig te realiseren zijn. Misschien is in de rockmuziek Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band wel het eerste concept-album, ‘een muziekalbum rond een bepaald thema, dat instrumentaal, compositorisch, verhalend of lyrisch kan zijn,’ zoals Wikipedia dat beschrijft. Vanaf die tijd kregen ook de hoezen van de LP’s als deel van het concept meer zorg. In het naamloze dubbelalbum uit 1968, dat ‘The White Album’ wordt genoemd, werden foto’s van de vier Beatles meeverpakt en zelfs op ieder exemplaar een uniek vijf- of zescijferig nummer op de hoes gestempeld. Ik weet niet meer welk nummer mijn exemplaar had. Soms gooi je dingen weg die je had moeten bewaren, net zoals je soms zoals ik dingen bewaart die je beter weg kunt gooien. Maar als iets in je hart zit maakt het eigenlijk niet zoveel uit.

De meer politieke John is in 1980 vermoord. De meer spirituele George overleed in 2001. Maar The Beatles leven nog steeds omdat ze onsterfelijk zijn geworden. Ik ben blij dat ik tot de generatie behoor die dat allemaal heeft mogen meemaken. Nog steeds geniet ik van hun muziek, waarbij veel nummers hun eigen herinneringen oproepen aan een tijd waarin geloof, hoop en liefde nog heel gewoon waren.

Virtueel realisme

Date 10 januari 2023

Virtual reality is een echte werkelijkheid, aldus David Chalmers. Die noemt dat in zijn vorig jaar verschenen boek Reality+ ‘virtual realism’. Zo leer ik mezelf weer wat beter kennen, want bijna tien jaar geleden noemde ik mijzelf in De Correspondent ‘virtueel realist’, en dat staat daar nog steeds onder mijn naam vermeld. En reken maar dat Chalmers allemaal argumenten voor de echtheid van het virtuele aandraagt, want hij is een doorwrocht filosoof. Een rode draad door zijn boek is de simulatiehypothese van onder andere Nick Bostrom, volgens welke ook wij zélf sims zijn, ofwel in een computersimulatie leven: al onze input (wat wij waarnemen, denken en voelen) en output (wat we doen) komt uit een computer. Denk aan Neo uit de film The Matrix, die aan zijn werkelijkheid begon te twijfelen toen hij een déjà vu kreeg en het idee kreeg dat er iets niet klopte in zijn wereld. Maar hoe waarschijnlijk het ook is dat we zelf computersimulaties zijn, het is noch te verifiëren noch te falsifiëren zodat de wetenschap er niets mee kan.

Klassiek is het gedachte-experiment waarin onze hersenen op een computer zijn aangesloten waarin ons hele leven is geprogrammeerd. Ook als we niet meer zijn dan Hilary Putnams brain in a vat, leven we in een virtuele wereld terwijl we niet weten dat we in werkelijkheid niet meer zijn dan hersenen die in een vloeistof liggen. Zijn in dit geval nog hersenen nodig om een virtuele werkelijkheid te creëren? Volgens Chalmers zijn in de toekomst zelfs die niet meer nodig want wat is het verschil tussen nullen en enen in een computer en wat zich op microniveau in de hersenen afspeelt? Dan kan ik zelf een sim, een computersimulatie zijn. Velen vinden dat geen leuk idee, maar maakt het eigenlijk wat uit of ik virtueel ben of niet? Ja, zullen velen zeggen, want dan is me mijn vrijheid ontnomen en ben ik in een strenge calvinistische wereld beland waar niet God maar een computer alles bepaalt zodat ik niets meer in te brengen heb. Nee, zeg ik zelf, want mijn leven wordt er niet in het minste door veranderd, dus eigenlijk zal het me een worst wezen of ik virtueel ben of niet.

Chalmers noemt zichzelf een bewustzijnsfilosoof en ik ben benieuwd wat hij daarover nog gaat vertellen want ik heb zijn boek nog lang niet uit. Zoals het er nu naar uitziet kunnen sims ook bewustzijn hebben en ik ben benieuwd of mijn avatar in Second Life – waarover hij het ook nog gaat hebben – ook bewustzijn heeft. Dat lijkt me sterk. Maar waarom zou bewustzijn alleen maar voorbehouden zijn aan biologische hersenen? En als ik zelf een sim ben, blijkt bewustzijn makkelijk te genereren te zijn. Ik heb altijd het idee dat de mate van bewustzijn samenhangt met de complexiteit van een wezen of ding. Osho zegt ergens dat zelfs een rots bewustzijn heeft, hoewel dat volgens mij dan wel op een laag pitje staat. En als je net als ik gelooft dat alles één is, heeft alles in min of meerdere mate bewustzijn, en blijft er ook weinig over van de wederzijdse onafhankelijkheid van objecten en subjecten, iets waarop wetenschap is gebouwd maar wat de kwantumfysica lijkt te ondermijnen.

Is this the real life? Is this just fantasy? Met deze eerste woorden van Bohemian Rhapsody van Queen begint Reality+. Er komen in het boek niet alleen films voorbij als The Matrix en The Truman Show, maar ook veel spirituele leraren en filosofen zoals Zhuang Zi die droomde dat hij een vlinder was, het oosterse idee dat alles maya ofwel illusie is, filosofen als Plato en Descartes. Daarmee is Reality+ een degelijk dik geïllustreerd werk waarmee ik de winter wel doorkom. Als virtueel realist geniet ik ervan.

Oudjaarsdag

Date 31 december 2022

Veertien graden. Ik kan zowat zonder jas buiten zitten op mijn trouwe stoeltje. Een paar regendruppels kussen af en toe de neuzen van mijn schoenen. Het waait hard, maar hier in de luwte is het windstil. In de verte geraas van auto’s op de snelweg. De regen ruist zacht en verder wordt de rust alleen verstoord door wat geknetter van rotjes, vuurwerk en het luide gepiep van koolmezen in de kale takken. Een raar Oudjaar. Bovendien zeven dagen te laat want een nieuw jaar zou met de zonnewende moeten beginnen. De stromende regen weerhoudt me ervan om nog appelbeignets bij de bakker te gaan halen, maar wat soberheid kan geen kwaad.

In Kiev is het nu vijf graden. Het weer laat Oekraïne niet in de steek. Poetin zal er wel van balen dat dit volk nu niet wordt ingevroren. Dit was het jaar van de oorlog waarin we in het verslapte Westen nog wat hebben kunnen leren van een volk dat zich desnoods tot de laatste man of vrouw verdedigt. Patriottisme kan heel mooi zijn. Vriend en ik hebben de afgelopen maanden avonturen van Jelle Brandt Corstius bekeken die in en rond Rusland reisde. Mijn achting voor dat volk is er niet op vooruit gegaan, bang en dociel als veel te vaak is. Onlangs chatte ik in Second Life met een Rus, in het Russisch dank zij de uitstekende vertaler DeepL. Over de oorlog liet hij zich niet uit, maar ik kan me moeilijk voorstellen dat hij als gay een vriend van Poetin is. Hij zou een infiltrant kunnen zijn, maar dat soort mensen hebben wel belangrijker werkgebieden dan Second Life, waartoe Russen kennelijk nog wél toegang hebben.

Terwijl ik dit schrijf staat PostNL met een pakje voor de deur. Gisteren besteld en het moest zo nodig vandaag al bezorgd worden. Bovendien heb ik het boek Pink Floyd, de som der delen van Wouter Bessels nog net niet uit, en kan ik pas over een paar dagen beginnen met Reality+ van David Chalmers, niet de eerste de beste als je het over de metaverse wilt hebben. Zo kan ik mijn kennis weer wat bijspijkeren. Diep van binnen geloof ik dat eigenlijk alles virtual reality is, en dat het verschil tussen dat en wat we realiteit noemen eigenlijk niet bestaat. Met uitzondering van ons bewustzijn, dat ik eigenlijk de enige echte realiteit zou willen noemen, dat alle werelden verbindt. Chalmers wordt een ‘bewustzijnsfilosoof’ genoemd, dus ik ben benieuwd. Ik vermaak me trouwens nog steeds uitstekend in Second Life. Hoe ‘second’ is dat eigenlijk als ik daarin gewoon als een puber verliefd kan zijn?

Het afgelopen jaar was voor mij dat van afscheid van de gemeenteraad. Na zestien jaar voelt het alsof ik nu wel mijn steentje heb bijgedragen. Tijdens mijn speech heb ik wel eerlijk gezegd dat de afgelopen jaren mijn vertrouwen in hogere bestuurslagen is afgenomen. Ik kreeg geen por van de burgemeester die naast me zat. Mensen herinneren zich mij niet alleen als iemand die heibel kon maken als er weer eens bomen gekapt moesten worden, maar ook als iemand die graag rondetafelgesprekken voorzat. Later las ik in een artikel dat het voorzitten van vergaderingen iets is waar introverten goed in zijn. Politiek is een heel extravert gebeuren en daar kon ik in de loop der jaren steeds slechter tegen. Het was voor mij het juiste moment om ermee te stoppen. Ik heb er geen spijt van en denk met mijn geliefde mysterieuze ogen, die altijd een binnenpretje lijken te hebben, toch iets aan de sfeer te hebben bijgedragen. Nu moeten ze het zonder mij doen, jammer.

Een ellendig jaar, 2022. Zeker voor jongeren. De samenleving lijkt op instorten te staan. Eindelijk worden we een beetje wakker uit de neoliberale droom, nu we met de puinhopen van twaalf jaar Rutte zitten. Misschien moet alles nog veel erger worden, want wakker worden gaat heel langzaam. Terwijl ik dit schrijf weergalmt een daverende dreun, maar nog zonder glasgerinkel. Schijnt leuk te zijn, maar niet voor de dieren. Maar dit is niets als je het vergelijkt met Oekraïne waar ze dóórgaan met vechten. En terecht. Af en toe wordt er wel eens een volk wakker. Nu wij nog, beter laat dan nooit. Opdat we in 2023 een beetje wakkerder worden.

Mijn Facebook vandaag

Date 27 december 2022

De eerste driehonderd posts op mijn Facebook vandaag.

Vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – gesponsord – reels en korte video’s – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend –vriend – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord –vriend – voorgesteld voor jou – vriend – gesponsord – vriend – vriend – voorgesteld voor jou – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – vriend – vriend – vriend –vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – vriend – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – vriend – vriend – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – voorgesteld voor jou – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – gesponsord – vriend – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend –vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – voorgesteld voor jou – vriend – gesponsord – vriend – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – vriend – vriend – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – gesponsord – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou – voorgesteld voor jou.

Samengevat: vrienden 46%, gesponsord 29%, voorgesteld voor jou: 25%. Alleen die vrienden interesseren me, maar berichten van hen zijn minder dan de helft van wat me voorgeschoteld wordt. Anders verdient Mark Zuckerberg niet genoeg aan me.

Vrije vogels

Date 24 december 2022

De afgelopen dagen piepten er veel vogels rond ons huis. Ik betrapte boomkruipers, eksters, goudvinken, houtduiven, kauwen, koolmezen, pimpelmezen, roodborsten en spreeuwen. Niet dat ik ze allemaal gezien heb, maar omdat ik ze gehoord heb. Of beter, de app BirdNET heeft hen beluisterd. Je drukt op de microfoon, waarna een audiogram over het scherm gaat lopen. Daarin markeer je een stukje geluid, en nadat je op de knop ‘analyseer’ hebt gedrukt vertelt de app welke vogel je hebt gehoord. Ook wordt erbij vermeld of de conclusie van hun servers, die jouw geluidsbestanden van een paar seconden verwerken, ‘vrijwel zeker’, ‘waarschijnlijk’, ‘onzeker’ of ‘hoogst onzeker’ correct is. Of reageert met ‘Sorry, we konden niet met voldoende zekerheid een vogelsoort onderscheiden.’ Als de app een vogel heeft gedetecteerd ga je met één klik naar de Wikipediapagina over de vogel die je hoorde. Toen ik even moest niezen, gaf de app trouwens keurig aan dit geluid ‘waarschijnlijk’ van een mens was. Ik ben een rare vogel, maar dat wist ik al.

Sommige mensen houden van vogeltjes in kooitjes. Ik vind dat zielig. Aart had een papegaai, maar die mocht tenminste nog af en toe door zijn woning fladderen. Dan zat hij soms op mijn schouder naar Zeg ’ns Aaa of Sonja Barend mee te kijken. Maar vogels horen vogelvrij te zijn, in de open lucht te vliegen en niet binnen de muren van een flat. Sommige mensen eten vogels op, vooral met de Kerst en op Thanksgiving Day. Vlees eten is überhaupt een ramp voor de natuur en het klimaat. Daar moet je de dieren buiten laten. Als je dan zo nodig moet, kies dan voor eerlijk vlees en eet dan mensen op, daar hebben we er toch al veel te veel van. Sommige mensen vinden vogels leuk om mee te spelen, zoals bij hanengevechten. Daar durf ik niet naar te kijken. Misschien zou het voor vogels beter zijn als er helemaal geen mensen waren. Dan verzopen ze niet in olievelden op zee, kregen ze geen dodelijke klappen van windmolenwieken en hadden ze zich niet tegen ons slaapkamerraam kapot gevlogen. Papageno als vogelvanger in Mozarts Zauberflöte – ik heb die man nooit gemogen. Beter tien vogels in de lucht dan één in de hand.

Ver kunnen vliegen betekent voor veel vogels hun overleving. Lekker steeds de warme stukjes op onze aarde opzoeken als het te koud wordt. De trekvogels dus, bij welk woord ik me soms iets heel anders voorstel, maar in het Beestenkwartet van Peter Vos is hij niet te vinden. Of we ze nou opeten of niet, de meeste mensen houden van vogels, een enkele uitzondering daargelaten zoals in Hitchcocks film The Birds. Het is niet voor niets dat we graag aan het eind van de dag in ons nest duiken. Hoewel we ons soms ook goed in de nesten kunnen werken, wat niet zo vogelvriendelijk lijkt. Waarom sommige mensen een hekel hebben aan stofnesten is me echter onduidelijk gebleken. Alsof stofvogeltjes geen aangenaam gezelschap zijn! Is fluiten, fladderen en vliegen van vogels eigenlijk niet iets waar we jaloers op zijn? Wie heeft nooit gedroomd dat hij kon vliegen, de wereld onder zich te laten alsof er geen zwaartekracht meer bestond? In mijn dromen droom ik zelfs dat dat geen droom is! En wat is er soms heerlijker dan vrij als een vogel te zweven? Daar weet ik alles van. Ik ben maar een geluksvogel!

Inmiddels heb ik met de BirdNET app nog drie vogels betrapt. Een holenduif, een Turkse tortel en een waterral. Nooit van hen gehoord. Wel dus. Die app is gratis en zonder reclame, maar het zou me niet verwonderen als deze gebruikt wordt voor inventarisatie van de plekken waar diverse vogels huizen, eh … nesten. En heeft dit iets met de komende Kerst te maken? Heel zeker, omdat we allen dromen van vrijheid, van uitstijgen naar het licht, boven aardse beslommeringen. Dat is soms nodig om daar niet in verstrikt te raken. Pas dan kunnen we ons uit de nesten werken.

Excuses,

Date 20 december 2022

Van jongs af aan heb ik het maken van excuses altijd iets heel raars gevonden. Je moest iets voelen wat je helemaal niet voelde. Spijt betuigen. Berouw hebben. Je verontschuldigen. Dat laatste woord zegt al genoeg. Je gaat jezelf ontschuldigen, en dat mislukt dan ook nog. Je gaat nederig rechtop staan, met je handen voor je kruis. Alsof je doden aan het herdenken bent. Of voor de dominee of pastoor iets opbiecht waarvan je totaal niet weet welke zonde je nou weer bedreven hebt. Het zijn woorden die je uitspreekt, en als het meevalt worden je excuses geaccepteerd zodat je na zo’n aflaat weer verder kunt gaan met je ondeugendheden. In de schamele gevallen dat excuses echt doorvoeld en doorleefd zijn, worden daar ook de consequenties uit getrokken, maar meestal blijft het bij vormelijke gebaren.

Ik ben niet zo’n excusionist. Want in de praktijk getuigen excuses vaak van een overdosis hypocrisie. Zeker in politieke kringen. Daarom snap ik niet dat er excuses van onze minister-president worden gevraagd, want bij Rutte weet je nooit zeker of hij het meent. Als dat wel zo is, dan zal dat nog moeten blijken met daden die hij bij zijn woorden voegt, maar dat wordt nog even tot achter de komma verschoven. Als hij het echt meent gaat hij zich uit de naad werken om de helft van de Amsterdamse grachtengordel terug te geven omdat die op slavernij is gebouwd. Dan kunnen mensen uit Suriname, Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba en de Sinten Eustatius en Maarten daar hun intrek nemen, zodat daar eindelijk weer eens normale mensen wonen en het toch nog gezellig wordt. Het blijft afwachten tot wat er achter de komma gaat verschijnen.

Door al dat gesteggel over het wie, wat en wanneer van de excuses aan de nazaten van slaafgemaakten was de sfeer wel een beetje verpest. Excuses ook van de koning? Die houdt zich nog even gedeisd. In hoeverre spreekt de minister-president namens het volk? Want ik hoor ook dat velen het onzinnig vinden om zo ver in de geschiedenis terug te gaan. Dan kunnen wij ook wel excuses aan Noorwegen vragen omdat ze ons ooit met Vikingen hebben bestookt. En wat gaan we verder achter de komma doen? Gaan we de vlaggen van Suriname en het Caraïbisch gebied uithangen? Komen er herstelbetalingen? Gaan we die landen en bijzondere gemeenten helpen met hun economie? En als ze die excuses liever op 1 juli volgend jaar hadden gehad, de dag waarop de slavernij 150 jaar geleden écht was afgeschaft, waarom doen wij daar dan zo moeilijk over?

Ik vind het idee van excuses niet zo onzinnig, want trauma’s zijn niet na een of twee generaties uit het bloed verdwenen. Daar hebben wij slavenhandelaren minder last van. Slavernij afschaffen, klusje geklaard en verder maar weer. Maar hebben wij diep in onze ziel de slavernij afgeschaft? Welnee. Vraag het de werknemers van Elon Musk en Amazon maar, de pakketbezorgers, huisartsen en zorgverleners, treinconducteurs en noem maar op. Dat is ook een vorm van slavernij die alle creativiteit doodslaat in doodgemanagede bedrijven waar eigenlijk niemand meer wil werken. Oké, er wordt niet meer gemarteld, en het leed van deze werknemers of zzp’ers is niet te vergelijken met dat van de slaafgemaakten. Maar iets van slavenhandel zit wel in ons bloed, dat past ook mooi bij het neoliberale gedachtengoed.

Tot nog toe zijn de meesten blij. En nu maar wachten wat er achter de komma gaat gebeuren. Soms is het realistisch om cynisch te zijn, maar ik hoop toch dat er nu ook eens iets daadwerkelijks gaat gebeuren. En ook hoop verandert de realiteit.

Wat is bewustzijn?

Date 11 december 2022

De afgelopen weken heb ik me verdiept in het boek Wat is bewustzijn nou eigenlijk? van Jacob Jolij, psycholoog, onderzoeker en afdelingshoofd van het DataLab Sociale Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen. Ik kwam bij hem terecht omdat ik gelezen had dat bewustzijn volgens hem wel eens een aparte dimensie van het universum zou kunnen zijn. Maar voorafgaand aan deze boeiende hypothese leidt hij je eerst door de wereld van kwantummechanica, relativiteitstheorie en zelfs de parapsychologie. Hij vindt het niet aannemelijk dat bewustzijn gewoon een hersenproces is, maar wat is het dan wel?

Je zou verwachten dat het juist de psychologie is die zich met die vraag bezig houdt, maar als je dat verwacht kom je van een koude kermis thuis. Wat dat betreft was Jolij al snel gefrustreerd toen hij psychologie ging studeren. Net als ik trouwens, want psychologie houdt zich al zo’n honderd jaar niet meer bezig met de geest omdat die niet te meten is. Je kan alleen bestuderen wat je erin stopt en wat eruit komt, maar over wat daartussen gebeurt kan je niks zeggen. Zo ontstond met dat behaviorisme een zielkunde zonder ziel. En volgens dit materialistisch denken blijft er voor het verklaren van bewustzijn niets anders over dan de hersenen, dan dat het een emergentie is van wat zich daar allemaal in afspeelt, een soort bijproduct dat Jolij ‘het geheel is meer dan de som der delen’ noemt, maar waarbij je filosofisch wel wat vragen kunt stellen. Hoe dan ook is het zinvol om wat dieper in de hersenen te duiken, en als we daarop inzoomen belanden we ook daar in de wereld van de kwantummechanica. Die wereld waarin dingen in superpositie zijn ofwel tegelijk zowel wel als niet bestaan. ‘Gezocht: kat van Schrödinger’ zag ik laatst op een digitaal affiche, ‘Dood en levend’.

Wat kwantummechanica met bewustzijn te maken heeft? Volgens Jolij heel veel omdat in de microwereld bij meting een ‘ineenstorting van de golffunctie’ plaatsvindt. Alsof ik aan het strand loop. Deeltjes zijn ineengestorte golven en blijken pas te bestaan als ze gemeten worden, zeg maar bewust worden waargenomen. Wat doet denken aan de beroemde vraag of een in een bos omvallende boom ook geluid maakt als er niemand luistert. Second Life betrap ik daar wel eens op: als ik mijn camera te snel beweeg is de wereld om me heen zich soms nog aan het opbouwen. Dat de wereld alleen maar bestaat als we haar waarnemen klinkt als pure onzin in onze oren, maar het feit blijft dat in de kwantumwereld het subject wel degelijk invloed op het object heeft. Niet alleen het denken in termen van subject en object staat op zijn kop, maar ook dat in termen van zekerheden omdat berekeningen nu nog alleen maar over kansen gaan.

Wat bewustzijn met de relativiteitstheorie heeft te maken? Ik lees over de algemene relativiteitstheorie waarin de tijd sneller gaat lopen als de zwaartekracht afneemt, waardoor de klokken in gps-satellieten op zo’n twintigduizend kilometer hoogte een beetje voor gaan lopen zodat daarvoor moet worden gecorrigeerd. Ofwel zonder Einstein zouden we vandaag de dag de weg kwijt zijn geweest. En ik lees over de speciale relativiteitstheorie met zijn futuristische astronauten waarvan de familie generaties hebben gewacht tot man, vader of grootvader eindelijk weer eens thuiskomt. Ik lees over dat niets sneller dan het licht kan gaan, hoewel verstrengelde kwantumdeeltjes zich daar niets van aan lijken te trekken. Ik vroeg me vroeger wel eens af hoe je zeker weet dat in de ene kubieke meter evenveel ruimte zit als in de andere, en terecht. Ruimte blijkt zich te kunnen krommen en de wetenschappers zijn het er steeds meer over eens dat er meer dan de vier dimensies bestaan. Ze zijn nu bij elf, geloof ik. En Jolij voegt daar graag nog een mogelijke dimensie aan toe: het Q continuüm.

Dat Q continuüm is de dimensie van het bewustzijn. Daarin hebben alle ervaringen in eigen plekje en liggen die keurig geordend bij elkaar. Onze hersenen bouwen een ‘zelfmodel’ waardoor je weet welke ervaringen bij jou horen. Een ik dat enerzijds stuk kan gaan door bijvoorbeeld psychiatrische stoornissen zodat je niet meer weet wie je bent. Een ik dat anderzijds dat vermaledijde ik is dat je in veel spirituele stromingen moet leren los te laten. Het mooie van dit Q continuüm is niet alleen dat mensen ondanks afstand dezelfde ervaringen in hun bewustzijn kunnen delen – ze zitten dan gelijkgestemd in die dimensie op dezelfde coördinaten. Terwijl het ook parapsychologische verschijnselen zoals telepathie of zelfs spoken kan verklaren. Ook als ze moeilijk te onderzoeken zijn omdat dit alles zich afspeelt in de kwantumwereld met zijn berekening van kansen op een ‘verkeerde’ aansluiting op een plekje in de ‘oceaan van bewustzijn’ zoals Jolij het hoofdstuk hierover noemt. Zo is ‘kwantum’ een manier van denken in termen van waarschijnlijkheden waardoor het onmogelijke soms mogelijk wordt. Het mooie van deze gedachtengang is dat je een natuurkundig verklaarbaar contact kunt hebben met anderen die zich heel ver – wellicht ook in tijd – van je bevinden, namelijk in die dimensie van bewustzijn. Een model dat heel goed te rijmen is met wat spirituele bronnen al millennialang beweren.

We leven in een oceaan van bewustzijn, voorbij ruimte en tijd.

Daarom astrologie!

Date 30 november 2022

Wetenschap begint bij verwondering. Je ziet een spin in een web en je vraagt je af hoe zo’n insectje een ragfijn net weet te bouwen. Hoe hij die acht pootjes bestuurt, hoe hij op het juiste plekje geduldig wacht totdat er een prooi te verschansen is. Zelf zitten we ook wonderbaarlijk in elkaar. Hoe is het mogelijk dat onze ziel de vingers op het toetsenbord doen bewegen? Dat lijkt wel telekinese!

Mijn eerste verwondering waren de sterren. Virtuele sterren dan, want ik zag ze als elfjarig jongetje in een planetarium. Al snel dook ik in sterrenboeken, -gidsen en -kaarten, en bouwde ik zelfs een primitief planetarium in mijn kamertje. Veel later genoot ik van Cosmos van Carl Sagan, een van de weinige series over het heelal die echt bezield zijn. Op de muziek van Pink Floyd reisde ik in mijn fantasie door kleurige sterrenstelsels. Tijdens mijn studie verdiepte ik me wat in astrologie, maar dat was een heel gedoe met efemeriden, huizentabellen en eindeloos rekenen. Na mijn studie psychologie herontdekte ik dank zij de computer de astrologie, en daarin bleek alles samen te komen: het reizen door de innerlijke wereld met mijn liefde voor sterren en planeten. Zo boven, zo beneden.

Nuchtere wetenschappers vinden het maar onzin allemaal. Wat kunnen sterren die lichtjaren van ons verwijderd zijn voor invloed hebben op ons persoonlijke leven? Er zijn inderdaad nog wel wat astrologen die geloven in een oorzakelijk verband, maar de meesten houden het liever op een samenhang die heel mooi synchroniciteit wordt genoemd. Als twee klokken dezelfde tijd aanwijzen, zegt dat nog niet dat de ene klok de andere aanstuurt. Over een kosmische klok die boven en beneden synchroniseert tasten we nog in het duister, maar het mag duidelijk zijn dat er bij dit alles weinig ruimte voor een eigen vrije wil overblijft. Dat is ook vaak een argument dat tegen astrologie wordt gebruikt. Raar eigenlijk, want de hele wereld van wetenschap doet niets anders dan het opsporen van natuurwetten. Voor mij hoeft die vrije wil ook niet zo, want de mooiste dingen gebeuren juist als je daar geen last van hebt.

Een andere kritiek die veel astrologen te verduren krijgen is dat de sterrenbeelden sinds de oorsprong van de westerse astrologie alweer een teken zijn teruggeschoven, zodat ik als Waterman eigenlijk een Steenbok zou zijn. Maar het kan best zo zijn dat het er niet zozeer om gaat welke sterrenbeelden er aan de hemel staan, maar om welke gebieden van de hemel bepaalde energieën of archetypen vertegenwoordigen. Voor astrologen begint de lente met de Zon in de Ram die voor zaken staat als initiatief, nieuw avontuur, manlijkheid en extraversie, ook als de Zon in werkelijkheid in het teken Vissen te zien is. Of in de Surfer, want met een beetje goede wil en fantasie kan je van alles in de sterren zien. Van die sterrenbeelden zou trouwens niet veel meer overblijven als je ze vanuit een andere hoek zou bekijken, want ze staan echt niet zo netjes naast elkaar als het vanuit ons perspectief lijkt.

Tegelijk zijn die tekens van de dierenriem niet voor niets uitgevonden. Er zit een systeem in, dat gedragen wordt door de elementen vuur, aarde, lucht en water, in combinatie van met het trio van opgaan, blinken en verzinken, wat tot twaalf combinaties leidt. En al onze drijfveren, die door de planeten worden vertegenwoordigd, worden gekleurd door die tekens en spelen zich af in sectoren van de horoscoop die in de astrologie huizen worden genoemd en bepaalde levensgebieden vertegenwoordigen. Voor mij zit dit systeem zo mooi in elkaar dat geen ander diagnostisch systeem, geen andere weg om jezelf te leren kennen daar tegenop kan. Ik durf zelfs te beweren dat een horoscoop een betere diagnostiek kan leveren dan wat ik tijdens mijn studie leerde, en waarin ik overigens best goed was.

De toekomst voorspellen vind ik minder belangrijk, want die komt toch wel. Dat is een leuke kermis die je aan de astrologische draaimolen kunt hangen, maar heeft niets van doen met de werkelijke bedoeling van astrologie: zelfkennis. Alleen als we onszelf kunnen, durven en mogen zijn, komt er iets van geluk in het verschiet, en is een noodzakelijke stap op het spirituele pad, hoewel die er nog niet het eindpunt van is. Want er komt ook een fase waarin het je helemaal niet meer interesseert wie je eigenlijk bent omdat je ontdekt dat je eigenlijk helemaal niet als zelfstandig individu bestaat. Omdat alleen het relativeren en opgeven van het ego rust, ontspanning, vrede en bevrijding kan geven, en omdat astrologie het beste hulpmiddel daarvoor is, zou iedereen op school astrologie moeten leren. Met de eigen horoscoop als spiegel, want pas als je jezelf kent kun je anderen kennen en je verbonden weten met de wereld, de kosmos en het leven.

‘Als we astrologie zien als een wetenschap die ons ego desintegreert, die ons “ik” oplost, dan is het religie,’ vertelde Osho in 1971. ‘Maar als we naar de alledaagse astroloog gaan voor de veiligheid van ons ego (…) Astrologie betekent dat jij niet bent, het universum is; jij bent niet, de kosmos is. Het betekent dat er overal enorme krachten aan het werk zijn, waarbij jij niets voorstelt. Je moet aandacht hebben voor dit soort astrologie, maar dat kan alleen als we onszelf zien als deel van dit enorme universum.’