Knippen kopiëren plakken

Date 10 juli 2009

In PC-Active 227 schrijft Wammes Witkop onder de titel Betalen per kopie! een leuk artikel over heffingen op kopieën van muziekbestanden. Hij koopt zelf originele cd’s die hij in verschillende bestandsformaten naar zijn harde schijf en mp3-spelers kopieert. Mag niet volgens de Stichting de Thuiskopie. Op hun website noemt zij “Artikel 16 van de Auteurswet, waarin staat dat voor het kopiëren op blanco dragers, zoals videobanden, blanco dvd’s en cd’s, een vergoeding moet worden afgedragen.” In zijn artikel schetst Wammes de verstrekkende gevolgen hiervan, omdat zo’n stichting natuurlijk het onderste uit de kan wil hebben en “recht en rechtvaardigheid gaan nu eenmaal niet per definitie hand in hand in ons land.” Hij berekent dat hij zijn zelfgekochte cd’s tot zo’n negen keer kopieert, waarbij hij waarschijnlijk ook nog vergeet dat de bytes van gewiste of verplaatste muziekbestanden nog gewoon op zijn harde schijf – zij het onzichtbaar maar toch fysiek – aanwezig blijven. Voor dat alles moet dus betaald worden, wat onder andere verwerkt is in de prijs van lege cd’s en dvd’s die je in de winkel koopt. Opvallend is daarbij dat men er automatisch van uitgaat dat je daar illegaal mee aan de slag gaat, en de boete dus maar alvast van tevoren wordt opgelegd. Je bent a priori verdacht. Net als bij het bekijken van een pas gekochte film, waarbij je verplicht bent je eerst door het kijkvoer van de Stichting Brein heen te werken. Wantrouwen alom dus.

Kopiëren neemt een hoge vlucht in onze tijd. Dat gebeurde vroeger natuurlijk ook al, maar dat ging allemaal veel moeizamer. En bepaald niet foutloos, zoals we bijvoorbeeld zien bij wat er uiteindelijk van de Bijbel geworden is. Het wezen van kopiëren is dat je iets niet geeft, maar het namaakt. In feite maak je geen kopie van iets dat fysiek is – want dat maak je opnieuw in de vorm van nieuw perkament, papier, canvas, bakstenen, fotopapier of welk soort materiaal dan ook – maar van informatie. Iets wat fysiek is kan je namelijk niet delen, niet vermenigvuldigen: als ik een euromunt, een mobieltje of een auto heb, kan ik die niet even voor jou kopiëren. Als ik wil dat jij hem krijgt kan ik hem hooguit aan je geven, maar dan ben ik hem dus kwijt. Dat is anders met iets dat niet-materieel is, zoals informatie in een computer of mp3-speler. De bytes van een muziekbestand mogen dan wel fysiek aanwezig zijn, maar dat geldt niet voor de volgorde waarin ze staan en dat is nou net precies de informatie en datgene waardoor het kopieerbaar wordt. Hoewel we in een materialistische tijd leven, hebben we niet door dat we die materie aan het overstijgen zijn door juist iets als informatie zo hoog in ons vaandel te dragen. Ons informatietijdperk getuigt dus juist van de opkomst van niet-materiële waarden omdat informatie zelf niet materieel te vatten is. Dat is nog even wennen, zodat informatie vaak verward wordt met de materiële dragers ervan, zoals geheugenchips en harde schijven.

Een vergelijking met het dagelijkse computergebruik dringt zich op. In de materiële wereld is alleen knippen en plakken mogelijk, waarbij het geknipte verdwijnt zodra er geplakt is. In de informatiewereld wordt dit verrijkt met kopiëren en plakken, waarbij het origineel gewoon blijft bestaan. Maar als je de wetten van de materie ook op informatie gaat toepassen heb je een probleem. Als ik een auto koop mag ik die weggeven of doorverkopen, want het gaat om het ding zelf. Maar als ik een cd of dvd koop gaat het niet om het ding zelf, maar om de informatie die er op staat. De auto is mijn bezit, ik kan er alles mee doen wat ik wil omdat die puur materieel is. Maar hoe kan informatie mijn bezit zijn? Is die alleen voor mijn eigen oren of computerscherm bestemd, mag die alleen in ‘huiselijke kring’ worden bekeken? Mag ik een dvd nog aan een ander geven als mijn hoofd al bezit heeft genomen van de film erop? Het lijkt redelijk om voor informatie per bezitter, de gebruiker en/of kennisnemer ervan, te laten betalen, waarbij die ook vrij is om deze voor niet-commerciële doeleinden te gebruiken.  Microsoft doet zoiets met zijn software, maar kan dat alleen omdat die regelmatig updates en upgrades (dus nieuwe aanvullende informatie) nodig heeft. Geen kunst dus, want kunst is een eindproduct, iets dat af is zoals een mooie clip, foto of film.

Omdat informatie niet materieel is, zal het altijd aan alle controle blijven ontsnappen. Zo wordt het steeds moeilijker om informatie te verstoppen of te verbergen, want op het internet is alles weer terug te vinden, zodat we er intussen aan gewend zijn dat alles gratis is. Het lijkt daarom niet onredelijk dat bijvoorbeeld Buma/Stemra opkomt voor auteursrechten, maar je kunt wel vragen blijven stellen bij de manier waarop veel organisaties met dubieuze technieken hun recht willen halen, zoals met DRM waarmee onder andere muziek uit de iTunes Store is besmet. Allemaal bijna hopeloze pogingen om nog te redden wat er te redden valt in de pogingen om informatie zoveel mogelijk commercieel te beschermen. Dat blijkt tot op heden kennelijk alleen met wantrouwen te kunnen, in plaats van met het vertrouwen dat de meeste mensen best wel wat willen betalen voor iets waar ze wat aan hebben. Vertrouwen is iets waar we wel naar toe moeten omdat steeds meer blijkt dat een wereld van wantrouwen onleefbaar en onmogelijk is. Zoals bijvoorbeeld blijkt met de invoering van de OV-chipkaart die veel meer kost dan hij ooit op kan brengen. Zo dwingt het informatietijdperk ons tot een mentaliteitsomslag. Van wantrouwen naar vertrouwen, van het materiële naar het niet-materiële, van bezitten naar delen, van knippen naar kopiëren.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>